Η κυβέρνηση Τραμπ «θα επικεντρωθεί στις μάχες της εσωτερικής αμερικανικής πολιτικής», ενώ η εξωτερική πολιτική και η Ευρώπη «θα υποχωρήσουν από την ατζέντα της», προβλέπει μιλώντας στο «Βήμα» ο ομότιμος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) στις ΗΠΑ Ρότζερ Πίτερσεν.
Βασικό «θύμα» του επανεκλεγέντος Ντόναλντ Τραμπ, προσθέτει ο αμερικανός ειδικός, δεν θα είναι οι μετανάστες αλλά η ελευθερία του λόγου.
Εφθασε η ημέρα (αύριο) της ορκωμοσίας του 47ου προέδρου των ΗΠΑ. Αποτελεί, πιστεύετε, σημείο καμπής για την αμερικανική πολιτική η επιστροφή του Nτόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο;
«Εκτιμώ ότι η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου στην αμερικανική πολιτική σκηνή είναι περισσότερο το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής διαδικασίας και συγκεκριμένα της παρακμής της Κεντροαριστεράς σε όλον τον δυτικό κόσμο.
Κατά τη γνώμη μου, τόσο ο κ. Τραμπ όσο και ο Ιλον Μασκ είναι περισσότερο σύμπτωμα παρά αίτιο αυτής της διαδικασίας. Από την οπτική γωνία ενός ακαδημαϊκού, η αλλαγή που παρατηρούμε και οδήγησε στην επανεκλογή του κ. Τραμπ είναι κυρίως αποτέλεσμα δομικών και πολιτισμικών διαδικασιών παρά ζήτημα που σχετίζεται με το σκέλος της προσωπικότητας, και δη του ισχυρού «εγώ», των ηγετών».
Παρά τις ακραίες εξαγγελίες και τις απειλές του νέου προέδρου, ποιοι θεωρείτε ότι θα είναι οι βασικοί άξονες της δεύτερης προεδρίας του στην εσωτερική και στην εξωτερική πολιτική; Υπάρχει, κατά τη γνώμη σας, λόγος αληθινής ανησυχία
«Η κυβέρνηση Τραμπ θα επικεντρωθεί στις μάχες της εσωτερικής αμερικανικής πολιτικής. Τα ζητήματα της Γροιλανδίας και της Διώρυγας του Παναμά πιθανότατα θα ξεθωριάσουν. Γενικά, θα υποχωρήσουν και η εξωτερική πολιτική και η Ευρώπη από την ατζέντα Τραμπ για να κυριαρχήσει η δασμολογική πολιτική. Θα δούμε ιδιαίτερη εστίαση στην επιβολή δασμών και, συγχρόνως, την εισαγωγή οπισθοδρομικών φορολογικών περικοπών και τη δραματική αύξηση του ελλείμματος. Αναμφίβολα, η κυβέρνηση Τραμπ θα εισαγάγει και πολιτικές κατά της μετανάστευσης. Τα ανωτέρω εντάσσονται στο πλαίσιο μιας κανονικής πολιτικής διαχείρισης και δεν συνιστούν αντισυνταγματικές υφαρπαγές από πλευράς εξουσίας.
Εκτιμώ ότι τελικά δεν θα προβεί σε μαζικές απελάσεις. Εάν ο κ. Τραμπ, αντίθετα προς τις προβλέψεις, αρχίσει να απελαύνει μετανάστες, οι εγχώριες οικονομικές αναταραχές, για να μην αναφέρουμε την πολιτική διαμαρτυρία, θα είναι τεράστιες. Οσον αφορά τον κ. Μασκ, το αμυντικό κατεστημένο των ΗΠΑ πιθανότατα θα αποδειχθεί αδιαπέραστο σε οποιεσδήποτε προσπάθειές του με στόχο την «αποτελεσματικότητα». Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ και ο ευθυγραμμισμένος μαζί του πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο Ιλον Μασκ δεν είναι πολιτικές προσωπικότητες αλλά κοινοί νταήδες. Εκμεταλλεύονται κάθε αδυναμία – υπάρχουν αδύναμοι ευρωπαίοι ηγέτες που αποτελούν τον ιδανικό στόχο τους.Ωστόσο αυτοί οι χαρακτήρες, όταν πρέπει να συνυπάρξουν, συγκρούονται.
Παρ’ όλα αυτά, ο σχεδιασμός του ανθρωπότυπου του νταή, και ειδικά εκείνου με το διογκωμένο «εγώ» των Τραμπ και Μασκ, στερείται συνοχής. Οντως, διαπιστώνουμε ότι οι κ.κ. Τραμπ και Μασκ δεν έχουν συνεκτική ή ενιαία προσέγγιση σε ζητήματα όπως λ.χ. η Ουκρανία και η ευρωπαϊκή Δεξιά. Ο κ. Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο. Διόρισε, όμως, τον Μάρκο Ρούμπιο ως υπουργό Εξωτερικών και τον Μάικλ Γουόλτς ως σύμβουλο εθνικής ασφάλειας, οι οποίοι είναι απίθανο να υποστηρίξουν τη γρήγορη αποχώρηση από την Ουκρανία. Ο κ. Μασκ, από την άλλη, υποστηρίζει δεξιούς υποψηφίους στην Ευρώπη, αλλά με την παραμικρή πρόκληση στρέφεται εναντίον τους, όπως συνέβη με τον Νάιτζελ Φάρατζ στο Ηνωμένο Βασίλειο».
Διαβλέπετε, επομένως, εσωτερικές διενέξεις στη νέα κυβέρνηση Τραμπ;
«Απολύτως. Εχουμε ήδη γίνει μάρτυρες της διαμάχης μεταξύ του Βιβέκ Ραμασουάμι και του Mασκ, οι οποίοι θα συνυπάρξουν στο «υπουργείο» Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, για τη βίζα των αλλοδαπών εργαζομένων H-1B στα λεγόμενα εξειδικευμένα επαγγέλματα.
Συνοψίζοντας, τα πλέον ανησυχητικά στοιχεία της δεύτερης προεδρίας του κ. Τραμπ είναι κοινωνικά παρά πολιτικά. Αναφέρομαι πρωτίστως στην καταστολή κάθε μορφής διαφωνίας και ελευθερίας του λόγου σε εταιρείες και μέσα μαζικής ενημέρωσης, που πάντως είναι αποδεκτή από μεγάλο μέρος του αμερικανικού κοινού».
Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε, κατά τη γνώμη σας, να συγκρατήσει τον νέο αμερικανό πρόεδρο;
«Κύρια στοιχεία «επιβράδυνσής» του θα είναι, κατ’ αρχάς, η ανικανότητα τόσο του ιδίου όσο και πολλών μελών της ομάδας του, όπως επίσης η εσωτερική διαμάχη μεταξύ των συνεργατών του.
Και, βεβαίως, το Ανώτατο Δικαστήριο που μπορεί να μπλοκάρει κάποιες από τις εξωφρενικές πρωτοβουλίες του προέδρου, εάν οι δικαστές Τζον Ρόμπερτς και Εϊμι Κόνι Μπάρετ συνταχθούν με τους φιλελεύθερους συναδέλφους τους, όπως συνέβη στην απόφαση για την καταδίκη Τραμπ στη Νέα Υόρκη στην υπόθεση «hush money» (σ.σ.: για τον χρηματισμό της πρώην πορνοστάρ Στόρμι Ντάνιελς)».
Προς το παρόν, πάντως, ο Τραμπ θα έχει απέναντί του μια ανίσχυρη, ηττημένη αντιπολίτευση που θα σιωπά στις παράλογες εξαγγελίες του.
«Το Δημοκρατικό Κόμμα θα ανακάμψει. Το δικομματικό πολιτικό σύστημα είναι σε ισχύ από τη δεκαετία του 1840 και δεν εξαφανίζεται. Επιπλέον, οι Δημοκρατικοί δεν είναι στην αξιοθρήνητη κατάσταση που βρίσκονταν οι Ρεπουμπλικανοί τη δεκαετία του 1930 ή στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Μάλιστα, οι Δημοκρατικοί είναι πολύ πιθανό να ανακτήσουν τη Βουλή σε δύο χρόνια.
Χρειάζονται μόλις τρεις με τέσσερις έδρες. Ιστορικά, το κόμμα που είναι στην αντιπολίτευση τα πάει καλά στις ενδιάμεσες εκλογές. Αν και η εξουσία του θα είναι περιορισμένη μέχρι τη διεξαγωγή τους».
Αναφέρατε ότι οι αδύναμοι ευρωπαίοι ηγέτες αποτελούν ιδανικό στόχο του Τραμπ. Ποια είναι η πρόκληση που βλέπετε να θέτει για την Ευρώπη;
«Κατ΄αρχάς, οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι αδύναμοι για εσωτερικούς λόγους. Βλέπουμε τον Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία πώς δυσκολεύεται να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς καλείται να αποκρούσει την πρόκληση της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία στις επερχόμενες εκλογές του Φεβρουαρίου. Το μοντέλο της Γερμανίας, που βασίζεται στη φτηνή ρωσική ενέργεια και στις κινεζικές αγορές, αντιμετωπίζει επίσης μακροπρόθεσμα προβλήματα. Πέρα από τα μεμονωμένα κράτη, και η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αποδειχθεί ελάχιστα ικανή να κατορθώσει να ορθώσει ανάστημα έναντι των ΗΠΑ. Η ΕΕ χρειάζεται τις ΗΠΑ για την προστασία της έναντι της Ρωσίας και για να ηγηθούν της υποστήριξης του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία.
Πέρα από αυτή την εξάρτηση, η ΕΕ έδειξε ελάχιστο θάρρος να αντιταχθεί στις ΗΠΑ σε άλλα ζητήματα – λ.χ. στάθηκε άπραγη όταν οι ΗΠΑ έδωσαν άνευ όρων υποστήριξη στο Ισραήλ για μαζικές δολοφονίες στη Γάζα. Κατά την άποψή μου, οι Ευρωπαίοι δεν θα μείνουν ενωμένοι για να αντιμετωπίσουν την κυβέρνηση νταήδων των ΗΠΑ. Κόντρα πάντως στους αδύναμους και απορροφημένους από εσωτερικά ζητήματα ηγέτες, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι ταξίδεψε ως το Μαρ-α-Λάγκο για να «συμμαχήσει» με τον Τραμπ».
