Μετά τη σφαγή της Τιανανμέν το 1989, ο τότε πρόεδρος της Κίνας, Ντενγκ Χσιαοπίνγκ, επέλεξε τον Ζιανγκ Ζεμίν, για να αναλάβει την ηγεσία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο Ζιανγκ, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Κίνας από το 1993 ως το 2003, πέθανε την περασμένη Τετάρτη, σε ηλικία 96 ετών. Ο θάνατός του δημιουργεί ένα επιπλέον πρόβλημα στη σημερινή κινεζική ηγεσία που βρίσκεται αντιμέτωπη με το εντονότερο κύμα λαϊκής αμφισβήτησης από το 1989. Ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ καλείται να τιμήσει τη μνήμη του προκατόχου του, χωρίς όμως ο Ζιανγκ και το έργο του να εξελιχθούν σε σύμβολο κατά της δικής του πολιτικής.
Ο Ζιανγκ, πρώην ηλεκτρολόγος μηχανικός ο οποίος είχε διατελέσει δήμαρχος της Σανγκάης το 1985 και κατόπιν, το 1987, ηγέτης του κόμματος στην ίδια πόλη, ανήλθε στην ηγεσία του ΚΚΚ ενώ κατέρρεε ο κομμουνισμός στην Ανατολική Ευρώπη. Οταν ανέλαβε τα ηνία του, το ΚΚΚ ήταν διχασμένο και απονευρωμένο εξαιτίας των γεγονότων της πλατείας Τιανανμέν. Ωστόσο ο Ζιανγκ όχι μόνον επιβίωσε των εσωτερικών συγκρούσεων στο κόμμα, υιοθετώντας πιο συμφιλιωτικούς τόνους, αλλά και η προεδρική του θητεία θεωρήθηκε, σύμφωνα με τους «Νew York Times», ως «η χρυσή περίοδος κατά την οποία η Κίνα αγκάλιασε την παγκοσμιοποίηση».
Το 2001, μετά από χρόνια δύσκολων διαπραγματεύσεων, κυρίως με τις ΗΠΑ, ο Ζιανγκ πέτυχε την είσοδο της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Ηταν ο ηγέτης που διεύρυνε το άνοιγμα της κινεζικής οικονομίας στον καπιταλισμό (το οποίο είχε αρχίσει ο Ντενγκ), την αποκαλούμενη «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς». Ταυτόχρονα «εκσυγχρόνισε» το κινεζικό κομμουνιστικό κίνημα, το οποίο βασιζόταν στην εργατική τάξη, ενισχύοντάς το με μια ελίτ νέων επιχειρηματιών και διανοουμένων.
Οι επικριτές του ωστόσο τονίζουν ότι το «κοσμοπολίτικο» προφίλ του Ζιανγκ, ο οποίος είχε αδυναμία στις αμερικανικές ταινίες και στην αμερικανική μουσική (το 1996 τραγούδησε δημοσίως, στις Φιλιππίνες, ένα τραγούδι του Ελβις Πρίσλεϊ) συνυπήρχε με την απέχθειά του προς οποιαδήποτε μορφή αμφισβήτησης της εξουσίας του. Το 1999, όταν μέλη της θρησκευτικής αίρεσης Φαλούν Γκονγκ διαμαρτυρήθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία του ΚΚΚ, ο Ζιανγκ έδωσε εντολή στις δυνάμεις ασφαλείας να προχωρήσουν σε μαζικές συλλήψεις. Η πρακτική αυτή έθεσε τις βάσεις για περαιτέρω αστυνόμευση των πολιτών και ενίσχυση του αστυνομικού κράτους στην Κίνα.
Πάντως, όπως τόνισε η «Washingnton Post», με αφορμή τον θάνατό του, πολλοί θυμούνται την εποχή του Ζιανγκ ως μια περίοδο περιορισμένου διαλόγου αλλά σχετικής ανοχής απέναντι στις διαφορετικές απόψεις, αν μάλιστα τη συγκρίνει κανείς με την πάταξη κάθε διαφωνίας στον δημόσιο βίο της σημερινής Κίνας του προέδρου Σι.
Το 2000 ο Ζιανγκ είχε πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα, η οποία χαρακτηρίστηκε ιστορική, καθώς ήταν η πρώτη επίσκεψη κινέζου προέδρου στη χώρα μας.
