Μετά από μήνες φημολογιών και παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων με τους ηγέτες των κρατών-μελών, η σύνθεση του Κολεγίου των Επιτρόπων για την περίοδο 2024-2029, που παρουσίασε την περασμένη Τρίτη η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δείχνει ότι η για δεύτερη θητεία πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσπάθησε να τηρήσει τις ισορροπίες, τόσο σε πολιτικό όσο και σε γεωγραφικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, η νέα Επιτροπή έχει τους δικούς της «νικητές» και «ηττημένους».
Στους «νικητές» θα πρέπει να λογίζεται η ίδια η Φον ντερ Λάιεν, καθώς κατάφερε να κρατήσει εκτός έναν από τους σημαντικότερους επικριτές της, τον Γάλλο Τιερί Μπρετόν, επίτροπο μέχρι σήμερα Εσωτερικής Αγοράς. Ο Μπρετόν, παρότι είχε προταθεί από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν για μια νέα θητεία, παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά δύο μέρες πριν την ανακοίνωση των ονομάτων, αφήνοντας αιχμές για παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ Φον ντερ Λάιεν και Μακρόν.
Στις διαπραγματεύσεις αυτές φαίνεται πως η πρόεδρος της Επιτροπής πίεσε τον γάλλο πρόεδρο να αποσύρει την υποψηφιότητα Μπρετόν, με αντάλλαγμα ένα καλύτερο χαρτοφυλάκιο για τον αντικαταστάτη του. Πράγματι, ο Στεφάν Σεζουρνέ, άνθρωπος του περιβάλλοντος Μακρόν, αναλαμβάνει εκτελεστικός αντιπρόεδρος.
Οι κερδισμένοι σε πολιτικό επίπεδο
Σε πολιτικό επίπεδο, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), στο οποίο ανήκει η Φον ντερ Λάιεν, κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει την πρωτιά του στις ευρωεκλογές, καθώς συμπεριλαμβανομένης της προέδρου, τα 14 από τα 27 μέλη του νέου Κολεγίου των Επιτρόπων ανήκουν στις τάξεις του.
Αναμφισβήτητα κερδισμένη είναι και η κεντρώα Renew Europe, ευρωομάδα στην οποία συμμετέχει η «Αναγέννηση» του Μακρόν. Παρά τη φτωχή εκλογική της επίδοση τον περασμένο Ιούνιο, που την έφερε από την τρίτη στην πέμπτη θέση όσον αφορά τις έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Renew Europe είναι δεύτερη σε επιρροή στη νέα Επιτροπή καθώς διαθέτει πέντε επιτρόπους. Επιπλέον, ο κεντρώος συνασπισμός κατάφερε να εξασφαλίσει και δύο από τις έξι εκτελεστικές αντιπροεδρίες, με την Εσθονή Κάγια Κάλας να προτείνεται για τη θέση της Υπατης Εκπροσώπου της ΕΕ και τον Γάλλο Σεζουρνέ για το χαρτοφυλάκιο Ευημερίας και Βιομηχανικής Στρατηγικής.
Οι Σοσιαλιστές εξασφάλισαν μόλις τέσσερις θέσεις στη νέα Επιτροπή, κατάφεραν όμως ως αντίβαρο να πάρουν τη σημαντικότερη θέση μετά την προεδρία, εκείνη της εκτελεστικής αντιπροεδρίας που θα έχει στον τομέα ευθύνης της τόσο το Κλίμα όσο και την Ανταγωνιστικότητα, με την Ισπανίδα Τερέσα Ριμπέρα.
Οι γεωγραφικοί συσχετισμοί
Οσον αφορά τους γεωγραφικούς συσχετισμούς, κερδισμένες είναι οι χώρες της Βαλτικής καθώς η Φον ντερ Λάιεν επέλεξε – πέραν της θέσης της Υπατης Εκπροσώπου που όπως αναφέρθηκε αναλαμβάνει η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας – να εμπιστευθεί τον Λιθουανό Αντριους Κουμπίλιους με το χαρτοφυλάκιο της Αμυνας. Σημαντικό τομέα ευθύνης θα έχει και ο «βετεράνος» της Επιτροπής, ο Λετονός Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο οποίος αναλαμβάνει την Οικονομία και την Παραγωγικότητα. Στην αντίπερα όχθη, ο ορισμός του Ούγγρου Ολιβερ Βαρχέλι ως επιτρόπου για την Υγεία και την Ευημερία των Ζώων θεωρείται υποβάθμιση, που έρχεται ως συνέπεια των ενεργειών τόσο του ίδιου, κατά την προηγούμενη θητεία του στην Επιτροπή, αλλά κυρίως του πρωθυπουργού της χώρας του, Βίκτορ Ορμπαν.
Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο Χένρι Φόι, επικεφαλής του γραφείου Βρυξελλών των «Financial Times», η Φον ντερ Λάιεν «κατάφερε να συγκεντρώσει μια ομάδα που παρά τις πολιτικές διαφορές της, φαίνεται έτοιμη να χορέψει στους ρυθμούς της προέδρου. Τα πιο σημαντικά χαρτοφυλάκια βρίσκονται είτε σε κεντροδεξιούς συμμάχους είτε σε έμπιστους, ενώ η περίπλοκη δομή των αλληλεπικαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων σημαίνει ότι η Φον ντερ Λάιεν παραμένει ο απόλυτος διαιτητής». Ο Φόι εστιάζει στη «σαφή» και «παρούσα ανάγκη για οικονομική επανεκκίνηση προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και η νέα Επιτροπή έχει αρκετά ικανά στελέχη για να την προωθήσει. Αλλά, ακόμη περισσότερο από την πρώτη της θητεία, η Φον ντερ Λάιεν θα έχει την πρωτοκαθεδρία και οι προσωπικότητες θα έχουν πολύ μικρότερη σημασία από το προνόμιο της προέδρου».
«Η δομή και η σύνθεση της νέας Επιτροπής αποτελεί μια σαφή προσπάθεια απάντησης στις ανάγκες της Ευρώπης για περισσότερη ασφάλεια και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα σε ένα δύστροπο διεθνές περιβάλλον στο οποίο η Ευρώπη και οι Ευρωπαίοι νιώθουν βαθιά ανασφάλεια και στασιμότητα» λέει στο «Βήμα» ο Βασίλης Ντούσας από το German Marshall Fund.
Γενναιόδωρη υπήρξε η επικεφαλής της Κομισιόν και με όσες χώρες άλλαξαν την αρχική τους επιλογή και πρότειναν γυναίκα επίτροπο, όπως τους είχε ζητήσει. Ως αντάλλαγμα η Μάρτα Κος από τη Σλοβενία έλαβε το χαρτοφυλάκιο της Διεύρυνσης που περιλαμβάνει και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Ωστόσο, η επαγγελματική σχέση της Κος με συμβουλευτική εταιρεία και λόμπινγκ ίσως να αποτελέσει στοιχείο που θα κάνει τους ευρωβουλευτές να την απορρίψουν.
Ο ρόλος της Ευρωβουλής
Ολοι οι επίτροποι πρέπει να επικυρωθούν από την Ευρωβουλή και οι ακροάσεις αναμένεται να ξεκινήσουν την 1η Νοεμβρίου. Αν τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα, η νέα Επιτροπή μπορεί να αναλάβει την 1η Δεκεμβρίου. Δύσκολα ίσως αποδειχθούν τα πράγματα για τον Ούγγρο Βαρχέλι, υποψήφιο για το χαρτοφυλάκιο Υγείας και Ευημερίας των Ζώων, που θα μπορούσε να απορριφθεί στις ακροάσεις από τους ευρωβουλευτές, το οποίο θα ξεκινούσε νέα διαμάχη με τον Ορμπαν. Δύσβατος εκτιμάται ότι θα είναι ο δρόμος του Μαλτέζου Γκλεν Μικάλεφ, όμως ίσως αποτελέσει σανίδα σωτηρίας ότι η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα είναι επίσης από τη Μάλτα.
