Στις 22 Μαρτίου 2004 η διεθνής προσοχή, που ήταν στραμμένη στον πόλεμο του Ιράκ, στάθηκε για λίγο στη Γάζα: εκείνη την ημέρα, σε επίθεση με ελικόπτερα, οι Ισραηλινοί σκότωσαν τον σεΐχη Αχμέντ Γιασίν, ηγέτη της παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς, ορκισμένου εχθρού του Ισραήλ.
Ο Γιασίν, τετραπληγικός κληρικός που κινούνταν με αμαξίδιο, είχε ιδρύσει τη Χαμάς, που σημαίνει Κίνημα Ισλαμικής Αντίστασης (από το ακρωνύμιο του ονόματος στα αραβικά) το 1987, κατά τη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα – της εξέγερσης των Παλαιστινίων κατά του Ισραήλ.
Στόχος η καταστροφή του Ισραήλ
Στον καταστατικό χάρτη της Χαμάς ο στόχος ήταν σαφής: η καταστροφή του Ισραήλ. Αρχικώς, ο σκοπός της ήταν διπλός: αφενός ένοπλη μάχη κατά του Ισραήλ, την οποία θα έφερνε εις πέρας η στρατιωτική πτέρυγα της οργάνωσης, και αφετέρου η εκπόνηση κοινωνικών προγραμμάτων για τη βελτίωση της ζωής των Παλαιστινίων. Σύμφωνα με τον «Monde», η Χαμάς, την οποία o Γιασίν ίδρυσε αρχικώς ως παλαιστινιακό τμήμα των Αδελφών Μουσουλμάνων, δεν προσέβλεπε στον ρόλο τον οποίο τελικώς αποφάσισε να διαδραματίσει.
Το 1993 η Χαμάς ετάχθη κατά των ειρηνευτικών συμφωνιών του Οσλο μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινιακής Αρχής (PLO) του Γιάσερ Αραφάτ, η οποία εκπροσωπούσε τους περισσότερους Παλαιστινίους. Παρά τις επιθέσεις του Ισραήλ αλλά και την καταστολή της από την PLO, η Χαμάς θεώρησε, όπως σημειώνει το BBC, ότι διαθέτει ένα σημαντικό όπλο για να τορπιλίζει την ειρηνευτική διαδικασία: τις επιθέσεις αυτοκτονίας κατά Ισραηλινών.
Οι επιθέσεις της Χαμάς θεωρήθηκαν η αιτία που πολλοί Ισραηλινοί ήραν τη στήριξή τους στην ειρηνευτική διαδικασία και στράφηκαν στον Μπενιαμίν Νετανιάχου, πολέμιο των Συμφωνιών του Οσλο, ο οποίος πρωτοεξελέγη πρωθυπουργός το 1996. Την ίδια χρονιά, η Χαμάς μποϊκόταρε τις πρώτες παλαιστινιακές εκλογές και πλήθυνε τις επιθέσεις της εναντίον του Ισραήλ. Οι υπηρεσίες ασφαλείας του Αραφάτ κατέστειλαν με πυγμή τη δράση της. Παρά ταύτα, η οργάνωση εξακολούθησε να έχει τη στήριξη πολλών Παλαιστινίων.
Το 2000, η έκρηξη της δεύτερης Ιντιφάντα και η καταστολή της από το Ισραήλ δικαίωσε το σκεπτικό της Χαμάς ότι ο πολιτικός διάλογος με τους Ισραηλινούς είναι παντελώς «άχρηστος». Η Χαμάς ωφελήθηκε από το γεγονός ότι το Ισραήλ απάντησε στη δεύτερη Ιντιφάντα καταστρέφοντας συστηματικά τα όργανα και τις δομές της Παλαιστινιακής Αρχής.
Μετά τον θάνατο του Αραφάτ το 2004, τον οποίο διαδέχτηκε ο Μαχμούντ Αμπάς, η Χαμάς βγήκε ενισχυμένη. Το 2005, η αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας και η διάλυση των εκεί εβραϊκών οικισμών ήταν για τη Χαμάς η μεγαλύτερη απόδειξη ότι η τακτική της ένοπλης πάλης είναι σημαντικότερη από τον διάλογο με το Ισραήλ.
Η Χαμάς αποφάσισε να κεφαλαιοποιήσει τη στήριξη των Παλαιστινίων και να συμμετάσχει στις παλαιστινιακές εκλογές του 2006, τις οποίες κέρδισε έναντι της Φατάχ (των Αραφάτ και Αμπάς), κυρίαρχης ως τότε στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή, η οποία όμως είχε αρχίσει να κατηγορείται για διαφθορά. Η Χαμάς σχημάτισε κυβέρνηση υπό τον Ισμαήλ Χανίγια, πρώην γραμματέα του Γιασίν.
Στη Λωρίδα της Γάζας, όπου η η Χαμάς διατηρούσε ισχυρή στρατιωτική παρουσία, αντιπαρατέθηκε με τις δυνάμεις ασφαλείας της Φατάχ. Νικήτρια του παλαιστινιακού εμφυλίου ανεδείχθη η Χαμάς. Ο Αμπάς αποσύρθηκε στη Δυτική Οχθη.
Ο αποκλεισμός της Γάζας
Εξαιτίας της επικράτησης της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ προχώρησε, το 2007, στον αποκλεισμό της που διαρκεί μέχρι σήμερα. Ο ΟΗΕ τον έχει καταδικάσει, ενώ πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι με τον αποκλεισμό το Ισραήλ έδωσε τη δυνατότητα στην ισλαμιστική οργάνωση να καλύψει το κενό εξουσίας στη Γάζα. ΗΠΑ, Βρετανία, ΕΕ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και Ιαπωνία έχουν χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση.
Το 2017 η Χαμάς παρουσίασε μια νέα πολιτική διακήρυξη, υιοθετώντας πιο μετριοπαθείς τόνους, στην οποία ανέφερε ότι ο αγώνας της δεν είναι εναντίον των Εβραίων αλλά εναντίον «των σιωνιστών που μας επιτίθενται».
Το Ισραήλ την απέρριψε, υποστηρίζοντας ότι η οργάνωση προσπαθεί να ξεγελάσει τον κόσμο. Συνεχίζοντας ωστόσο τις επιθέσεις κατά του Ισραήλ, όπως εκείνες του 2014 και του 2021, η Χαμάς κατάφερε να διατηρήσει το πολιτικό της κεφάλαιο. Αυτό το κεφάλαιο, το οποίο ο «Monde» χαρακτηρίζει ως ένα από ελάχιστα «όπλα» της, χρησιμοποίησε η οργάνωση και για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Μοχάμεντ Ντέιφ
Ο «αγνώστου διαμονής» διοικητής της Χαμάς
Κανένας δεν γνωρίζει πού βρίσκεται ο στρατιωτικός διοικητής της Χαμάς, εγκέφαλος της «Καταιγίδας Αλ Ακσα», ο οποίος έχει να εμφανιστεί 30 χρόνια. Το παρατσούκλι του είναι «Επισκέπτης», καθώς κάθε βράδυ διανυκτερεύει αλλού. Γεννήθηκε τo 1965, σπούδασε Βιολογία στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Γάζας και εντάχθηκε στη Χαμάς το 1987. Περιγράφεται ως ένας έξυπνος και γρήγορος άνδρας που έχει επιβιώσει από πέντε απόπειρες κατά της ζωής του, στις οποίες έχασε πόδια, μέρος του χεριού του και το ένα του μάτι.
Νταβίντ Μπαρνέα
Το αφεντικό της Μοσάντ που χρεώνεται το φιάσκο
Ο 58χρονος αρχηγός της Μοσάντ, γνωστός για τις διοικητικές του ικανότητες όχι μόνο στον ισραηλινό στρατό αλλά και στον χρηματοοικονομικό τομέα στον οποίο διακρίθηκε, αποφάσισε να αφήσει την καριέρα του σε τράπεζα και να ενταχθεί στη Μοσάντ μετά τη δολοφονία του πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν το 1995. Απέτρεψε πλήθος τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον Εβραίων στο εξωτερικό και κατάφερε να συλλέξει σημαντικές πληροφορίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σήμερα ωστόσο η υπηρεσία του κατηγορείται για «κολοσσιαία αποτυχία».
Χασάν Νασράλα
Εβαλε τη Χεζμπολάχ και στην πολιτική
O ηγέτης της Χεζμπολάχ, της παραστρατιωτικής σιιτικής οργάνωσης του Λιβάνου που στηρίζεται από το Ιράν, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης Ιστορίας της Μέσης Ανατολής. Ανέλαβε την ηγεσία της Χεζμπολάχ το 1992, μετά τη δολοφονία του προκατόχου του από το Ισραήλ. Επί των ημερών του, η οργάνωση χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική. Διεύρυνε ωστόσο την επιρροή της, βάζοντάς τη στην πολιτική. Η Χεζμπολάχ στηρίζει τις τρομοκρατικές επιχειρήσεις της Χαμάς και εξαπολύει επιθέσεις κατά του Ισραήλ από τον Νότιο Λίβανο.
***
Ιτάι και Χαντάρ Μπερντιτσέφσκι
Εσωσαν τα παιδιά τους, πάλεψαν μέχρι τέλους
Παγκόσμια συγκίνηση προκαλεί η ιστορία του ζευγαριού των 30χρονων Ισραηλινών που βρίσκονταν στο σπίτι τους, στο κιμπούτζ Κφαρ Γκάζα, όταν εισέβαλαν ένοπλοι τρομοκράτες της Χαμάς. Οι δύο αξιωματικοί του ισραηλινού στρατού πρόλαβαν να κρύψουν τα μόλις 10 μηνών δίδυμα αγοράκια τους στο δωμάτιο ασφαλείας. Στη συνέχεια, άνοιξαν πυρ εναντίον των μαχητών της Χαμάς σκοτώνοντας επτά προτού χάσουν τη ζωή τους. Τα μωρά παρέμειναν μόνα επί 14 ώρες προτού τα εντοπίσουν ισραηλινοί στρατιώτες και τα παραδώσουν στη γιαγιά τους.
***
Μαρτυρία
«Είναι ίδια, αν όχι χειρότερη από το ISIS»
Ελι Μποτέρα, 45 ετών, Σντερότ
«Τρομοκράτες προσπαθούσαν να μπουν στα σπίτια των ανθρώπων, κυρίως στις πολυκατοικίες για να σκοτώσουν περισσότερους. Πτώματα στους δρόμους. Απλά πυροβολούσαν ανθρώπους που περίμεναν το λεωφορείο, που πήγαιναν στις δουλειές τους. Ο κόκκινος συναγερμός μετατράπηκε σε κόκκινο αίμα παντού στην πόλη. Αυτό που έγινε ήταν ένα Ολοκαύτωμα. Ωστόσο θα ορθοποδήσουμε, θα μετανιώσουν την 7η Οκτωβρίου 2023. Η Γάζα δεν θα υπάρχει πια, η Χαμάς είναι ίδια αν όχι χειρότερη από το ISIS».
