Το παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στο Αφγανιστάν που ονομάζεται Ισλαμικό Κράτος-Χορασάν (ή ISIS-K) φέρνει στο διεθνές προσκήνιο η τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα το βράδυ της Παρασκευής, με απολογισμό τουλάχιστον 135 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, από τους οποίους οι 115 παρέμεναν στο νοσοκομείο χθες το πρωί, σχεδόν οι μισοί από αυτούς σε κρίσιμη κατάσταση. Υστερα από μια περίοδο σχετικής «ηρεμίας», το Ισλαμικό Κράτος έδινε τον τελευταίο χρόνο ενδείξεις στις υπηρεσίες πληροφοριών δυτικών κρατών ότι αναζητούσε εξάπλωση της δράσης του σε μη μουσουλμανικές χώρες.
Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στη Μόσχα με μια σύντομη δήλωση στο ισλαμιστικό πρακτορείο ειδήσεων Amaq μέσω του Telegram, αργά την Παρασκευή. Στο μήνυμά του, το ISIS υποστήριξε ότι επιτέθηκε σε μια μεγάλη συγκέντρωση «χριστιανών» στην περιοχή Κρασνογκόρσκ, στα περίχωρα της Μόσχας. Οι ΗΠΑ έσπευσαν να προσδιορίσουν ότι πρόκειται για το ISIS-K, το οποίο βρισκόταν στο ραντάρ των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών από τις αρχές του περασμένου χρόνου.
Αμερικανοί αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών εξέφραζαν από τον Μάρτιο του 2023 την ανησυχία τους για την τρομοκρατική οργάνωση, προσθέτοντας ότι αυτό που τους ανησυχεί περισσότερο είναι το παρακλάδι ISIS-K. Τους τελευταίους μήνες, ευρωπαϊκές αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες εξάρθρωσαν σε αρκετές περιπτώσεις θύλακες του ISIS-K που σχεδίαζαν επιθέσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Η ίδρυση της οργάνωσης
Το ISIS-K ιδρύθηκε στα τέλη του 2014 στο ανατολικό Αφγανιστάν από δυσαρεστημένα μέλη των πακιστανών Ταλιμπάν που ακολούθησαν μια πιο βίαιη εκδοχή του Ισλάμ. Πήρε το όνομά του από μια παλαιά ονομασία περιοχής που περιλάμβανε τμήματα του Αφγανιστάν, του Ιράν και του Τουρκμενιστάν. Το ISIS-K έλαβε νέα ώθηση αφότου το Αφγανιστάν έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021, χωρίς όμως να έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να ελέγξει κάποιο τμήμα της χώρας, αν και πολεμά σποραδικά με τους Ταλιμπάν.
Αντίθετα, το ISIS-K έχει καταφέρει να πραγματοποιήσει τρομοκρατικές επιθέσεις υψηλού προφίλ που το τοποθέτησαν στον «παγκόσμιο χάρτη». Στη διάρκεια της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από την Καμπούλ το 2021, πραγματοποίησε επίθεση αυτοκτονίας έξω από το αεροδρόμιο της αφγανικής πρωτεύουσας, σκοτώνοντας 13 αμερικανούς στρατιώτες και 170 αφγανούς αμάχους που προσπαθούσαν να φύγουν από τη χώρα η οποία έπεφτε στα χέρια των Ταλιμπάν.
Τον περασμένο Ιανουάριο, το ISIS-K ανέλαβε την ευθύνη για τη βομβιστική επίθεση που προκάλεσε 84 θύματα στην πόλη Κερμάν του Ιράν, στη διάρκεια μνημοσύνου για τον ιρανό στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος οργάνωνε τη στρατιωτική αντίδραση των σιιτικών δυνάμεων, κυρίως απέναντι στους σουνίτες του Ισλαμικού Κράτους στην ευρύτερη περιοχή, και δολοφονήθηκε από αμερικανικό drone στη Βαγδάτη το 2020.
Το ISIS-K είχε εδώ και δύο χρόνια «μονομανία» εναντίον της Ρωσίας επειδή ο Βλαντίμιρ Πούτιν επενέβη στον πόλεμο της Συρίας το 2015, και άλλαξε την έκβασή του υπέρ του προέδρου Μπασάρ Αλ-Ασαντ και κατά του Ισλαμικού Κράτους. Συχνά η οργάνωση επέκρινε τον ρώσο πρόεδρο στα προπαγανδιστικά της μέσα και κατηγορούσε το Κρεμλίνο ότι έχει μουσουλμανικό αίμα στα χέρια του, λόγω των επεμβάσεων στο Αφγανιστάν, στη Συρία και στην Τσετσενία.
Το χρονικό της επίθεσης
Την Παρασκευή το βράδυ, πέντε μόλις ημέρες μετά την επανεκλογή του Πούτιν στο προεδρικό αξίωμα της Ρωσίας για πέμπτη θητεία, ένοπλοι με στολές παραλλαγής (από τρία έως πέντε άτομα, σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές) άνοιξαν πυρ στην αίθουσα συναυλιών Crocus City Hall, χωρητικότητας 6.200 ατόμων, βορειοδυτικά της Μόσχας όπου επρόκειτο να πραγματοποιηθεί συναυλία του δημοφιλούς συγκροτήματος της σοβιετικής εποχής Piknik.
Οι ένοπλοι άρχισαν να πυροβολούν στην είσοδο του συναυλιακού χώρου ενώ χρησιμοποίησαν και εκρηκτικά με αποτέλεσμα να σημειωθούν τουλάχιστον δύο εκρήξεις και να ξεσπάσει πυρκαγιά σε τμήμα του κτιρίου, η οποία προκάλεσε την κατάρρευση της στέγης του.
Τα πλήθη που βρίσκονταν στον χώρο προσπάθησαν να διαφύγουν με κάθε τρόπο. Σε βίντεο που δόθηκαν στη δημοσιότητα διακρίνονται άνθρωποι πανικόβλητοι που προσπαθούν να απεγκλωβιστούν χρησιμοποιώντας τις σκάλες του κτιρίου ενώ άλλοι έχουν ανεβεί στη στέγη και ζητούν βοήθεια, καθώς πίσω τους το κτίριο καίγεται. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν σε ρωσικά ΜΜΕ ότι οι ένοπλοι ήταν «γενειοφόροι, οπλισμένοι με Καλάσνικοφ και είχαν στους ώμους τους σακίδια, πιθανώς με βόμβες μολότοφ».
Οι δράστες της επίθεσης κατάφεραν να διαφύγουν, πιθανότατα με αυτοκίνητο. Χθες το πρωί, το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Tass ανακοίνωσε ότι οι ρωσικές αρχές συνέλαβαν τους δύο από αυτούς.
Ο δήμαρχος της Μόσχας, Σεργκέι Σομπιάνιν, έκανε λόγο για φρικτή τραγωδία και ακύρωσε όλες τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις στη ρωσική πρωτεύουσα το Σαββατοκύριακο και τη Δευτέρα. Οι ρωσικές αρχές αύξησαν τα μέτρα ασφαλείας στην πόλη.
Διεθνείς καταδίκες
Οι ΗΠΑ, ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες, η Κίνα και πολλές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες καταδίκασαν την επίθεση στη Μόσχα και εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους στις οικογένειες των θυμάτων. Η εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Μαρία Ζαχάροβα μίλησε για αιματηρή τρομοκρατική ενέργεια, ενώ ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι χαρακτήρισε φρικτές τις εικόνες από το σημείο της επίθεσης και τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν ενδείξεις ότι στην επίθεση εμπλέκονται οι Ουκρανοί. Διά του συμβούλου του Μιχαΐλο Ποντολιάκ, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι διαβεβαίωσε ότι η χώρα του δεν έχει ανάμειξη στην επίθεση.
Πρόκειται για τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα από το 2002, όταν τσετσένοι αυτονομιστές εισέβαλαν στο θέατρο Ντουμπρόβκα της Μόσχας, συνέλαβαν ομήρους 850 θεατές και κατά τη διάρκεια της επιχείρησης που ακολούθησε για την εξουδετέρωσή τους από τις ρωσικές ειδικές δυνάμεις σκοτώθηκαν 170 άνθρωποι.
Δυτικές προειδοποιήσεις
Οπως αποκαλύφθηκε από τους Αμερικανούς αργά την Παρασκευή, στις 7 Μαρτίου η αμερικανική πρεσβεία είχε προειδοποιήσει τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες (FSB) ότι υπάρχει κίνδυνος τρομοκρατικών επιθέσεων στη Μόσχα. Τόσο η αμερικανική όσο και η βρετανική πρεσβεία είχαν προτρέψει τις ρωσικές αρχές να αποτρέψουν τις μεγάλες συγκεντρώσεις πλήθους, ακόμη και τις συναυλίες, για τις 48 ώρες που θα ακολουθούσαν. Την ίδια εκείνη ημέρα η FSB διαβεβαίωνε ότι είχε αποτρέψει τρομοκρατική επίθεση σε εβραϊκή συναγωγή στη Μόσχα, την οποία φέρεται ότι σχεδίαζαν αφγανοί τρομοκράτες που συνδέονταν με το ISIS.
Την περασμένη Τρίτη, ο Πούτιν είχε καταγγείλει τις αμερικανικές και βρετανικές προειδοποιήσεις «ως εκβιασμό και απόπειρα αποσταθεροποίησης και κατατρομοκράτησης της ρωσικής κοινωνίας».
Η Ουάσιγκτον προειδοποιεί επίσης ότι το Ισλαμικό Κράτος σχεδιάζει επίθεση εναντίον δυτικών στόχων, όχι σε αμερικανικό έδαφος αλλά στην Ευρώπη ή στην Ασία.
