Τον Μάρτιο του 2020, ο όρος «υβριδική απειλή» μπήκε στη ζωή μας όταν η Τουρκία έστειλε ένα κύμα προσφύγων στον Εβρο. Σήμερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία συνοδεύεται από μια σειρά υβριδικές επιθέσεις, με κορυφαία εκείνη στο αγωγό Nordstream τον Σεπτέμβριο.
Μιλώντας στο «Βήμα», ο Ράσμους Χιντρέν, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων στο Hybrid CoE, το κορυφαίο κέντρο στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών, εξηγεί γιατί οι απειλές αυτές αποτελούν καθημερινότητα.
Εισέρχεται ο κόσμος σε μια φάση στην οποία οι υβριδικοί πόλεμοι είναι κανονικότητα;
«Ζούμε σε μια εποχή στην οποία είναι αδύνατο να διακρίνουμε την ειρήνη από τον πόλεμο. Ο «πόλεμος» όμως είναι ένας ισχυρός όρος. Οι υβριδικές απειλές έχουν διάφορες μορφές, που κυμαίνονται από τον επηρεασμό ως την ανάμειξη και τις πολεμικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για έναν μόνιμο ανταγωνισμό, στον οποίο τα αυταρχικά κράτη μεταχειρίζονται τα υβριδικά εργαλεία στην προσπάθειά τους να επικρατήσουν».
Ποιες υβριδικές απειλές είναι συχνότερες σήμερα;
«Οι απειλές μπορεί να στρέφονται κατά σχεδόν οποιουδήποτε τομέα της κοινωνίας. Μπορεί, για παράδειγμα, να είναι οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής ή ψηφιακής φύσης. Στόχος τους είναι να αποσπάσουν την προσοχή, να διαταράξουν ή να υποβαθμίσουν τις κοινωνίες μας. Τα πιο τρανταχτά παραδείγματα είναι η διάδοση της παραπληροφόρησης και οι κυβερνοεπιθέσεις που συμβαίνουν σε καθημερινή βάση σε όλες τις δυτικές κοινωνίες. Η λογική της υβριδικής απειλής είναι «για ολόκληρη την κοινωνία». Οι κοινωνίες μας πρέπει να είναι ικανές να παίξουν αυτό το μακροχρόνιο παιχνίδι».
Ποια είναι τα κυριότερα ευάλωτα σημεία των δυτικών κοινωνιών;
«Τα ευάλωτα σημεία διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Μερικές είναι πιο επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση, άλλες έχουν διεφθαρμένες ελίτ. Αλλες έχουν κατακερματισμένη κοινωνία. Σε ορισμένες χώρες υπάρχει ανεπαρκής ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις απειλές το οποίο οδηγεί σε ελλιπή επίγνωση της κατάστασης και ασυνέπεια στις αντιδράσεις. Η νομοθεσία, αν είναι ξεπερασμένη, μπορεί επίσης να αφήσει χώρο για εκμετάλλευση από εξωτερικούς παίκτες. Τέλος, η υψηλή τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές ευαλωτότητες».
Πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η οικονομία ως υβριδική απειλή;
«Υπάρχουν πάμπολλοι τρόποι για να χρησιμοποιηθούν τα οικονομικά και τα χρηματοπιστωτικά συστήματα σαν φορείς απειλής. Τα συστήματα αυτά επιδρούν σε κάθε πλευρά των κοινωνιών μας, όπως στην καθημερινή χρήση των μηχανημάτων αυτόματης ανάληψης (ΑΤΜ) και στις πληρωμές αγαθών και υπηρεσιών. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι παίκτες των υβριδικών απειλών μπορεί να διαταράξουν την προσφορά και τη ζήτηση. Αυτό γίνεται ιδιαιτέρως εμφανές στην παρούσα ενεργειακή κατάσταση στην Ευρώπη, όπου η προσφορά πετρελαίου και αερίου καθώς και οι τιμές τους έχουν μετατραπεί σε υβριδικά εργαλεία.
Υπάρχουν επίσης οι κλασικές οικονομικές μέθοδοι όπως τα μποϊκοτάζ, οι κυρώσεις και τα εμπάργκο που έχουν ως στόχο να αποδυναμώσουν την οικονομία του αντιπάλου και να επηρεάσουν αλλαγές στην πολιτική. Ενα ακόμη παράδειγμα είναι η εξαγορά τεχνολογιών και στρατηγικών υποδομών μέσω διαφόρων ειδών επενδύσεων».
Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των υβριδικών απειλών και ποιοι οι κυριότεροι παίκτες;
«Οι υβριδικές απειλές έχουν πολλές μορφές αλλά και κοινά χαρακτηριστικά: στοχεύουν τα συστημικά τρωτά σημεία μας, δύσκολα ανιχνεύονται και δύσκολα αποδίδονται σε κάποιον υπεύθυνο, συχνά συνδυάζουν διαφορετικά εργαλεία και συνήθως αποσκοπούν στο να διαταράξουν τις δημοκρατικές κοινωνίες και τις διαδικασίες τους για τη λήψη των αποφάσεων. Στον κόσμο των αυταρχικών κρατών οτιδήποτε δημιουργεί προβλήματα στην Ευρώπη και σε άλλες δημοκρατικές χώρες αποτελεί κέρδος για αυτά».
INFO
Ο Ράσμους Χιντρέν είναι ειδικός στην αμυντική πολιτική, συνεργασία και σχεδιασμό.
Το Hybrid CoE είναι ένα ανεξάρτητο κέντρο που δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, εδρεύει στο Ελσίνκι και έχει 32 κράτη-μέλη που ανήκουν στο ΝΑΤΟ και/ή στην ΕΕ.
