Εν όψει του σημερινού κρίσιμου δεύτερου γύρου των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, «Το Βήμα» συνομίλησε με τον Φλοράν Γκουγκού, αναπληρωτή καθηγητή στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών (Sciences Po) της Γκρενόμπλ.
«Η αναμέτρηση θα κρίνει το είδος της κυβέρνησης που θα προκύψει. Η Γαλλία έχει συνηθίσει να έχει μονοκομματικές κυβερνήσεις ή έστω κυβερνήσεις ενός μεγάλου κόμματος που ενισχύεται από πολύ μικρά κόμματα ιδίων πολιτικών αποχρώσεων. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Οι μοναδικές κυβερνήσεις μειοψηφίας που είχαμε ήταν το 1988, και από το 2022 ως την περασμένη Κυριακή. Το διακύβευμα σήμερα είναι αν η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση (RN) θα έχει απόλυτη πλειοψηφία για να κυβερνήσει. Εάν όχι, τα πράγματα περιπλέκονται πολύ περισσότερο. Κανένα κόμμα δεν θέλει να συνεργαστεί με την RN».
Παρατηρούμε και μια γενικότερη δυσκολία στη συνεργασία μεταξύ των γαλλικών κομμάτων για τη δημιουργία συνασπισμών με σκοπό τον σχηματισμό κυβέρνησης. Πού οφείλεται;
«Στους θεσμούς μας και στο εκλογικό μας σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι η άλλη χώρα της Ευρώπης όπου παρατηρείται αντίστοιχη έλλειψη ανάλογης πολιτικής κουλτούρας είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και εκεί οι εκλογικές περιφέρειες είναι μονοεδρικές, μόνο που δεν υπάρχει δεύτερος γύρος εκλογών. Επιπλέον οι θεσμοί στη Γαλλία δεν ευνοούν τις συνεργασίες, διαπνέονται από τη λογική ότι κάθε κόμμα αντιμετωπίζει τα άλλα ως εχθρούς, και όχι ως πολιτικούς αντιπάλους με τους οποίους θα μπορούσε να συνεργαστεί.
Αν μεταφέρατε τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία του 2022 σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, στη Γερμανία ή την Αυστρία, θα μπορούσε εκεί να έχει σχηματιστεί κυβέρνηση πλειοψηφίας με το πρώτο κόμμα και συμμάχους του από τη Δεξιά και την Αριστερά. Στη Γαλλία όμως το κόμμα του Εμανουέλ Μακρόν που ήρθε πρώτο στις εκλογές, αλλά χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, προτίμησε να συνεχίσει ως κυβέρνηση μειοψηφίας. Αν η RΝ δεν έχει αυτοδυναμία, θα συνεχίσει ως ένα είδος «τεχνικής κυβέρνησης» ένα πείραμα που δεν έχουμε δει ποτέ στη Γαλλία. Εξ ου και δεν αποκλείεται το σενάριο της προκήρυξης νέων εκλογών μετά από ένα έτος και ενώ η Γαλλία θα διανύει περίοδο πολιτικής αστάθειας».
Σε περίπτωση απόλυτης πλειοψηφία της RN, ο πρόεδρος Μακρόν και ο Ζορντάν Μπαρντελά, ως πρωθυπουργός της RN, θα μπορέσουν να συνεργαστούν;
«Οι θεσμοί προβλέπουν το ενδεχόμενο της πολιτικής «συγκατοίκησης», η οποία λειτούργησε στη δεκαετία του 1980, με τον σοσιαλιστή Φρανσουά Μιτεράν ως πρόεδρο και τον δεξιό Ζακ Σιράκ ως πρωθυπουργό».
Αποκλείετε το ενδεχόμενο συνεργασίας μεταξύ του αριστερού Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP) με τον κεντρώο συνασπισμό Ensemble του Μακρόν;
«Τίποτε δεν αποκλείεται αν δεν γνωρίζουμε τον ακριβή σχηματισμό δυνάμεων».
Ο Μακρόν δήλωσε «καμία ψήφος στην RN», προτρέποντας τους υποψηφίους του κόμματός του που ήρθαν τρίτοι στον πρώτο γύρο των εκλογών να αποσυρθούν υπέρ των υποψηφίων που βρίσκονται σήμερα απέναντι στους υποψηφίους της RN. Γιατί ωστόσο ορισμένοι στον συνασπισμό του δεν συμφωνούν και επιμένουν στο να εξετάζουν τη στήριξη του εκάστοτε αντιπάλου της Ακροδεξιάς, κατά περίπτωση;
«Αφού έριξε ο ίδιος ο Μακρόν λάδι στη φωτιά μιλώντας ακόμη και για το ενδεχόμενο να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος αν οι Γάλλοι δεν ψηφίσουν σωστά, ο Μακρόν δήλωσε πράγματι καμία ψήφος στην RN ακόμη και αν απέναντί της σήμερα βρίσκεται υποψήφιος της Ανυπότακτης Γαλλίας (LFI) του Μελανσόν, που μετέχει στον αριστερό συνασπισμό του Νέου Λαϊκού Μετώπου. Ομως για αρκετούς από το στρατόπεδο του Μακρόν, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ, η στήριξη προς έναν υποψήφιο του ακροαριστερού Μελανσόν είναι αδιανόητη, καθώς θεωρούν αγεφύρωτες τις ιδεολογικές τους διαφορές. Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν ότι για αρκετούς ψηφοφόρους ο Μελανσόν και οι συν αυτώ είναι εξίσου απειλητικοί για τη δημοκρατία όσο και η γαλλική Ακροδεξιά».
Ο εμπρηστικός Μελανσόν δεν θα μπορούσε να περιοριστεί καθώς αποτελεί μια μόνον συνιστώσα, από τις τέσσερις, του Νέου Λαϊκού Μετώπου;
«Αυτό θα το ξέρουμε μόνον όταν μάθουμε πόσους βουλευτές θα εκλέξει η Ανυπότακτη Γαλλία. Είναι γεγονός πάντως ότι το κόμμα αυτό απέσυρε υποψηφίους του σε περισσότερες από 100 περιφέρειες, κάνοντας υποχωρήσεις και άνοιγμα προς τους υπόλοιπους εταίρους του στην Αριστερά».
Η Μαρίν Λεπέν μίλησε ακόμη και για παραίτηση του Μακρόν σε περίπτωση νίκης του κόμματός της. Ο Μακρόν διαβεβαιώνει ότι δεν θα παραιτηθεί. Τι πιστεύετε;
«Το γαλλικό Σύνταγμα δεν αναγκάζει τον Μακρόν να παραιτηθεί και δεν βλέπω για ποιον λόγο ο πρόεδρος θα το έκανε».
Η προκήρυξη των πρόωρων εκλογών συνέβαλε στο να διευρυνθεί η ρήξη στη γαλλική κοινωνία; Είναι υπερβολή να μιλάμε για τραύμα που θα αργήσει να επουλωθεί;
«Το τραύμα δημιουργήθηκε όταν ο ακροδεξιός Ζαν Μαρί Λεπέν πέρασε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2002 απέναντι στον Σιράκ. Τότε ο Λεπέν έχασε με 17,7%. Τώρα στον πρώτο γύρο των εκλογών το ένα τρίτο των Γάλλων ψήφισε Ακροδεξιά και προσδοκά την εναλλαγή στην εξουσία. Υπάρχουν πολλοί Γάλλοι που είναι ευχαριστημένοι με το ποσοστό της RN, γιατί βλέπουν το κόμμα τους που επί 40 χρόνια χάνει στις εκλογές να είναι τόσο κοντά στην εξουσία».
Δεν τους απασχολεί, συνεπώς, το ενδεχόμενο της πολιτικής αστάθειας στη Γαλλία ή του περιορισμού του ρόλου της Γαλλίας στην ΕΕ και στον κόσμο;
«Οχι, η βαθιά κοινωνική ρήξη στη Γαλλία είναι μεταξύ των κατοίκων των αστικών περιοχών και της υπαίθρου, αφορά τη δυσλειτουργία του κράτους, την καθημερινότητα, τη μετανάστευση. Τα διεθνή ζητήματα και ο ρόλος της Γαλλίας στον κόσμο δεν απασχόλησαν την προεκλογική εκστρατεία κανενός κόμματος σε αυτές τις εκλογές».
