H φυγή ενός πρωθυπουργού από τη χώρα του με ελικόπτερο, όσο και αν συνιστά μια εντυπωσιακή κινηματογραφική εικόνα, είναι σχεδόν πάντα αποτέλεσμα πολιτικού χάους και δεν προοιωνίζεται άμεσα θετικές εξελίξεις. Η φυγή της πρωθυπουργού του Μπανγκλαντές Σεΐκ Χασίνα με ελικόπτερο από την Ντάκα, την περασμένη Δευτέρα, επιβεβαιώνει τη διαπίστωση ως προς το πρώτο σκέλος της.

Η Χασίνα, που διέφυγε στην Ινδία αρχικώς, με κατεύθυνση πιθανώς την «εξορία» του Λονδίνου, εγκατέλειψε τη χώρα ύστερα από ογκώδεις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στις οποίες έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 400 άνθρωποι από τις αρχές Ιουλίου. Ωστόσο, μία μέρα αργότερα, και ενώ η χώρα των 170 εκατομμυρίων κατοίκων τελεί σε χάος, σημειώθηκε μια ανέλπιστα θετική εξέλιξη: ο στρατός ανακοίνωσε ότι ο Μοχάμεντ Γιουνούς, 84 ετών, τιμηθείς με βραβείο Νομπέλ Ειρήνης το 2006, ο επονομαζόμενος και «τραπεζίτης των φτωχών», θα τεθεί επικεφαλής της μεταβατικής κυβέρνησης της χώρας.

Η πρόσκληση από τον στρατό

Δεν είναι σύνηθες ο στρατός, ο οποίος στο Μπανγκλαντές έχει ιστορία πραξικοπημάτων, να απευθύνει έκκληση για τη σωτηρία της χώρας σε έναν τραπεζίτη. Η πρωτοβουλία όμως είναι η καλύτερη επιλογή στη συγκεκριμένη συγκυρία. Ο Γιουνούς είναι πολύ αγαπητός στη γενέτειρά του. Και δικαίως: χάρη στο σύστημα των μικροδανείων της τράπεζάς του (Grameen Bank) προς τους μη έχοντες, εκατομμύρια άνθρωποι εξήλθαν από την ακραία φτώχεια. Για τη Χασίνα, ο Γιουνούς «έπινε το αίμα των φτωχών». Ο ίδιος είχε αποπειραθεί να ιδρύσει κόμμα στη χώρα του το 2007, όμως ήταν τόσο σκληρός ο πόλεμος του κυβερνητικού στρατοπέδου (της Χασίνα) εναντίον του ώστε εγκατέλειψε την προσπάθεια.

Η μεταστροφή της Χασίνα

Η Χασίνα διήνυε την τέταρτη θητεία στην ηγεσία του Μπανγκλαντές. Παρότι τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής της εισέπραττε τα εύσημα για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, στη συνέχεια ελεξίχθηκε σε αυταρχική ηγέτιδα, η οποία κατέστειλε τις αντιπολιτευτικές φωνές και διέλυσε την οικονομία. Ως κόρη του δολοφονηθέντος πρώτου προέδρου του Μπανγκλαντές Σεΐκ Μουτζιμπούρ Ραχμάν, η Χασίνα απολάμβανε για χρόνια τον σεβασμό των πολιτών που έβλεπαν στο πρόσωπό της τη συνέχεια για την εδραίωση της ισχύος του ανεξάρτητου Μπανγκλαντές.

Ο πατέρας της θεωρείται μεταξύ των ιδρυτών του κράτους και κήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας από το Πακιστάν τον Μάρτιο του 1971. Η στρατιωτική δικτατορία του Πακιστάν εξαπέλυσε επίθεση εναντίον του Ανατολικού Πακιστάν, όπως αποκαλούνταν τότε το Μπανγκλαντές. Ακολούθησε γενοκτονία και το 1972, ύστερα και από μεσολάβηση της Ινδίας, το Μπανγκλαντές αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη χώρα από 86 χώρες του ΟΗΕ. Το Πακιστάν αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Μπανγκλαντές το 1974. O Ραχμάν, ο πρώτος πρόεδρος του Μπανγκλαντές, δολοφονήθηκε στις 15 Αυγούστου 1975 μαζί με τη σύζυγο και τους τρεις γιους του από στρατιώτες. Εκ των πραγμάτων, η κόρη του ανέλαβε τη συνέχιση της πολιτικής δυναστείας.

Πίεση από την αντιπολίτευση

Τον περασμένο χρόνο, λίγο πριν από τις εκλογές τις οποίες η Χασίνα ξανακέρδισε, η αντιπολίτευση, παρά την επί χρόνια καταστολή που υφίστατο, άρχισε να ανασυντάσσεται με κύριο επιχείρημα την κακή κατάσταση της οικονομίας. Η εικόνα της πρωθυπουργού ως αρχιτέκτονος της οικονομικής ανάκαμψης προ δεκαπενταετίας είχε πλέον προ πολλού φθαρεί. Η οικονομική της πολιτική είχε βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στη βιομηχανία ενδυμάτων του Μπανγκλαντές χωρίς να αξιοποιούνται άλλες πηγές πλούτου και ανάπτυξης, με αποτέλεσμα οι κοινωνικές ανισότητες στη χώρα να διευρύνονται. Οι τιμές των βασικών αγαθών εκτοξεύτηκαν και τα αποθέματα συναλλάγματος της χώρας μειώθηκαν σημαντικά. Η κυβέρνηση ωστόσο κατόρθωσε να διατηρηθεί στην εξουσία και η Χασίνα ζήτησε από την Κίνα και την Ινδία να συνδράμουν την καθημαγμένη οικονομία. Εξακολούθησε να ασκεί καταστολή, να φυλακίζει τους αντιπάλους της και να παραπέμπει καθημερινά σε δίκες χιλιάδες πολίτες.

Οταν στις αρχές Ιουλίου ξέσπασαν διαδηλώσεις στις οποίες πρωτοστατούσαν φοιτητές, με αφορμή την ποσόστωση (30%) στις θέσεις εργασίας του δημοσίου υπέρ των απογόνων του πολέμου της ανεξαρτησίας του Μπανγκλαντές, η κυβέρνηση της Χασίνα απάντησε με σκληρή καταστολή. Ο στρατός προσπάθησε να πείσει την πρωθυπουργό να παραιτηθεί και δεν συντάχθηκε μαζί της. Η τοποθέτηση του Γιουνούς ως επικεφαλής της μεταβατικής κυβέρνησης δίνει ελπίδες για να επανέλθει η όγδοη πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, η οποία προμηθεύει με 15 εκατομμύρια ανθρώπινου εργατικού δυναμικού 176 χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, σε δημοκρατική κανονικότητα.