Αν στις επικείμενες εκλογές των ΗΠΑ εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, οι συνέπειες θα είναι μεγαλύτερες για τον πόλεμο στην Ουκρανία παρά για τις συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας και στον Λίβανο, λέει στο «Βήμα» ο Τσαρλς Ρις, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα (2004-2007) και συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης RAND Corporation.
Την ερχόμενη Παρασκευή ο αμερικανός διπλωμάτης που το 2008, κατόπιν εντολής της τότε υπουργού Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις, εγκατέλειψε εσπευσμένα το πόστο του στην Ελλάδα και τοποθετήθηκε στη Βαγδάτη προκειμένου να επιβλέψει την οικονομική ανασυγκρότηση του Ιράκ, θα ξαναβρεθεί στην Αθήνα για να συμμετάσχει σε εκδήλωση του Ιδρύματος «Γεώργιος Μ. Μίχαλος – Αειφορία της Νισύρου» με θέμα: «Οι ΗΠΑ αναδεικνύουν νέο Πρόεδρο – Η επόμενη ημέρα για την Ανατολική Μεσόγειο».
Οι παρατηρητές αναμένουν να συγκαλέσει τη Ρωσία και την Ουκρανία για να διαπραγματευθούν τον τερματισμό των εχθροπραξιών
Τι θα σημάνει τυχόν εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ αφενός για τον πόλεμο στη Γάζα και στον Λίβανο, αφετέρου για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Είναι σαφές τι σχεδιάζει να πράξει ο πρώην πρόεδρος στα δύο αυτά μέτωπα;
«Τυχόν εκλογή του πρώην προέδρου Τραμπ θα είχε περισσότερες συνέπειες στον πόλεμο στην Ουκρανία, αν και θα επηρέαζε και τις δύο συγκρούσεις. Ο Τραμπ έχει πει επανειλημμένως ότι εάν εκλεγεί θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «μέσα σε μία ημέρα». Δεν έγινε πιο συγκεκριμένος για το πώς θα το επιτύχει, αλλά οι παρατηρητές αναμένουν να συγκαλέσει τη Ρωσία και την Ουκρανία για να διαπραγματευθούν τον τερματισμό των εχθροπραξιών, και αν η ουκρανική πλευρά δεν είναι συνεργάσιμη θα επιτευχθεί η συμφωνία της με τη διακοπή ή την επαπειλούμενη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς το Κίεβο.
»Μια τέτοια επιβεβλημένη διευθέτηση θα μπορούσε κάλλιστα να στερήσει από την Ουκρανία το έδαφος που έχει καταλάβει μέχρι στιγμής η Ρωσία στον πόλεμο και, σύμφωνα με τους εκπεφρασμένους πολεμικούς στόχους της Μόσχας, η Ρωσία θα αναζητούσε διατάξεις που να εγγυώνται ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια διευθέτηση θα ανησυχούσε, τουλάχιστον, πολλά άλλα ανατολικά μέλη του ΝΑΤΟ. Από την άλλη, εκτιμώ ότι τυχόν εκλογή του Τραμπ θα ήταν λιγότερο σημαντική για τον πόλεμο στη Γάζα και στον Λίβανο.
»Η ισραηλινή πλευρά βρίσκεται κοντά στην επίτευξη των πολεμικών της στόχων για την εξάλειψη της Χαμάς ως δύναμης στη Γάζα και για τον τερματισμό των επιθέσεων της Χεζμπολάχ κατά του Βόρειου Ισραήλ, αν όχι και για την εξάλειψη της ίδιας της Χεζμπολάx. Η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, δεν ήταν πρόθυμη μέχρι σήμερα να συζητήσει τη δημιουργία ενός ορίζοντα για την παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση, με δέσμευση για την ασφάλεια και την ευημερία, παρόλο που οι ΗΠΑ, η ΕΕ και τα αραβικά κράτη πιστεύουν ότι ένας τέτοιος ορίζοντας θα μπορούσε να είναι το κλειδί για μια βιώσιμη ειρήνη.
»Η σκληρή αυτή ισραηλινή στάση πιθανότατα θα είχε την υποστήριξη του Τραμπ, στην περίπτωση που επανεκλεγεί. Ο Τραμπ μπορεί επίσης να είναι πιο αδιάφορος από όσο η κυβέρνηση Μπάιντεν σχετικά με την προσπάθεια να βελτιωθούν οι ανθρωπιστικές συνθήκες στη Γάζα και να επιτευχθεί συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των ομήρων».
Ποιες πολιτικές θα δρομολογήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, αν επανεκλεγεί την ερχόμενη Τρίτη, σε σχέση με το ΝΑΤΟ;
«Εκτός από το ζήτημα του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία, θα περίμενα ότι, εάν ο πρώην πρόεδρος επανεκλεγεί, θα δώσει έμφαση και πάλι στο να παροτρύνει τα μέλη του ΝΑΤΟ να αφιερώνουν περισσότερη χρηματοδότηση στις αμυντικές δαπάνες. Σε κάθε περίπτωση, αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο του ΝΑΤΟ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Εφέτος η πλειονότητα των μελών του ΝΑΤΟ – συμπεριλαμβανομένης φυσικά της Ελλάδας – έχει εκπληρώσει τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Ο κ. Τραμπ μπορεί επίσης να ανταποκριθεί περισσότερο στις ρωσικές καταγγελίες σχετικά με την ανάπτυξη αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη».
Τι θα κάνει, αντιστοίχως, η Κάμαλα Χάρις, εάν εκλεγεί πρόεδρος, στο μέτωπο τόσο της Μέσης Ανατολής όσο και της Ουκρανίας;
«Εάν εκλεγεί η αντιπρόεδρος Χάρις, θα περίμενα η πολιτική των ΗΠΑ για τη σύγκρουση στην Ουκρανία να είναι παρόμοια με εκείνη της τρέχουσας κυβέρνησης Μπάιντεν. Αυτό σημαίνει υποστήριξη προς την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και συνέχιση της παροχής κρίσιμου στρατιωτικού υλικού και οικονομικής βοήθειας, σε στενή διαβούλευση με τους εταίρους στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.
»Μια κυβέρνηση Χάρις αναμένεται επίσης να συνεχίσει τις πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν στις συγκρούσεις της Γάζας και του Λιβάνου. Ητοι, υποστήριξη και κατανόηση για την ανάγκη του Ισραήλ να εξαλείψει τις τρομοκρατικές δυνάμεις και να εξασφαλίσει την επιστροφή των ομήρων, επιδιώκοντας παράλληλα τον τερματισμό της βίας και ένα καλύτερο μέλλον για Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους εξίσου, βασισμένο στο μακροχρόνιο όραμα των δύο κρατών που θα συνυπάρχουν με ειρήνη, ευημερία και ασφάλεια».
Ποιες είναι οι προκλήσεις για το ΝΑΤΟ στο τρέχον ασταθές γεωπολιτικό πλαίσιο;
«Οι προκλήσεις για το ΝΑΤΟ είναι οι ίδιες όπως πάντα: να διατηρήσει τη συνοχή και τις ικανότητές του, και να προσαρμόσει τη στρατηγική του αντίληψη στις ευκαιρίες και στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα μέλη του στον σημερινό κόσμο. Οσον αφορά τη συνοχή, τα μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να παραμείνουν σε στενό συντονισμό βοηθώντας την Ουκρανία να αντισταθεί στην απρόκλητη εισβολή από τη Ρωσία. Οσον αφορά τις δυνατότητες, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ πρέπει να εκσυγχρονιστούν γρήγορα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις τεχνολογικές αλλαγές στον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων των μη επανδρωμένων εναέριων, επίγειων και ναυτικών οχημάτων, καθώς και της τεχνητής νοημοσύνης».
Ποιον ρόλο πρέπει να παίξει η Ελλάδα στον ενεργειακό τομέα στην Ανατολική Μεσόγειο;
«Η Ελλάδα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την υποστήριξή της στους ανταγωνιστικούς αγωγούς που συνδέουν νέες ανακαλύψεις φυσικού αερίου στη Μεσόγειο με τις ευρωπαϊκές αγορές, με την προώθηση των διαδρόμων ενέργειας Βορρά-Νότου προς την Ανατολική Ευρώπη και την Ιταλία, όπου το Αζερμπαϊτζάν έχει δεσμευθεί να διπλασιάσει τους όγκους φυσικού αερίου έως το 2027, με τα τερματικά LNG και, τέλος, με το όραμά της να μεταμορφώσει τη δική της παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αξιοποιώντας τα άφθονα ηλιακά και αιολικά πλεονεκτήματα που διαθέτει».
Οι ενεργειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας τι αντίκτυπο έχουν στην περιοχή;
«Οι ενεργειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας είναι κατανοητές δεδομένων των αναγκών της οικονομίας της. Αλλά η Τουρκία πρέπει να αντιμετωπίσει τις ενεργειακές προκλήσεις σε συντονισμό με το ΝΑΤΟ, την Ευρώπη και άλλους. Υπάρχει δυνητικά περιθώριο για την Τουρκία να συμβάλει στην παραγωγή ενέργειας. Παίζοντας ρόλο στον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, από το Αζερμπαϊτζάν στην Ιταλία, η Τουρκία συμβάλλει στην προώθηση των στόχων της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Αν ωστόσο η Τουρκία επιδιώξει να γίνει προμηθευτής μη ασφαλούς ρωσικού αερίου, μέσω Turkstream, στις αγορές της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, θα μπορούσε να υπονομεύσει τους στόχους για ενεργειακή ασφάλεια. Ακόμα και αν η Τουρκία συνεχίσει να χρησιμοποιεί ποσότητες ρωσικού αερίου μόνο στη δική της οικονομία, εισάγει τρωτά σημεία στη συμμαχία του ΝΑΤΟ».
