Η ΕΕ δεν θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην επίτευξη κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα ούτε στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, εκτιμά ο Ερβιν βαν Φέιν, επικεφαλής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή του ολλανδικού ινστιτούτου διεθνών σχέσεων Clingendael, στη συνέντευξή του στο «Βήμα», όπου μιλάει επίσης για τον καίριο ρόλο που μπορούν να παίξουν οι ΗΠΑ για να λήξει ο πόλεμος.
Θα πιεστεί ο Νετανιάχου να τερματίσει τον πόλεμο;
«Αυτό εξαρτάται κυρίως από τις ΗΠΑ. Είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να κάνει το Ισραήλ να σταματήσει την επίθεσή του στη Λωρίδα της Γάζας. Μπορεί να επέλθει σύγκρουση επειδή οι Αμερικανοί πιέζουν για τον τερματισμό της επίθεσης και οι Ισραηλινοί λένε ότι μπορεί να διαρκέσει αρκετούς ακόμη μήνες. Εάν και τα δύο μέρη επιμείνουν στις αποκλίνουσες αντιλήψεις τους για την ημερομηνία λήξης, τότε εξαρτάται από το πόση πίεση θα ασκήσει ο Μπάιντεν. Μέχρι στιγμής οι ενδείξεις είναι ότι δεν θα είναι τόσο μεγάλη».
Χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ το Ισραήλ μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο;
«Το Ισραήλ εξαρτάται πλήρως από τις ΗΠΑ όσον αφορά τα όπλα, ειδικά τα πυρομαχικά, και την πολιτική κάλυψη. Παίζουν ρόλο και τα χρήματα. Εάν οι ΗΠΑ θέλουν να πιέσουν σοβαρά το Ισραήλ, μπορούν απλώς να αφήσουν ένα ψήφισμα να περάσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο θα απομόνωνε περαιτέρω το Ισραήλ στη διεθνή σκηνή. Υπάρχουν επίσης άλλοι τρόποι με τους οποίους οι Αμερικανοί μπορούν να πιέσουν το Ισραήλ. Θα εκπλαγώ αν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, γιατί μέχρι στιγμής οι ενδείξεις από τον Μπάιντεν είναι ότι δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα με την επίθεση, αλλά τον πειράζει ότι δεν υπάρχει ρεαλιστική στρατηγική εξόδου και καμία προοπτική ειρήνης».
Μπορεί το Ισραήλ να αντέξει οικονομικά και πολιτικά μια μακρά επίθεση;
«Το Ισραήλ θα δεχθεί πλήγμα στην οικονομική του ανάπτυξη, ειδικά στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, αλλά οικονομικά μπορεί να συντηρηθεί. Πολιτικά, εξαρτάται από την πίεση στον Νετανιάχου, την αμερικανική αλλά και την εγχώρια. Ούτε το ισραηλινό κοινό ούτε η πολιτική ελίτ θέλουν να τον απομακρύνουν όσο συνεχίζονται οι μάχες. Αλλά εάν υπάρξει μεγαλύτερη πίεση από τις ΗΠΑ ή συνεχής έλλειψη σαφήνειας για το πότε θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος, ενώ ο ρυθμός των μαχών μειώνεται ή ο αριθμός των νεκρών από το Ισραήλ αυξάνεται, θα μπορούσε να τερματιστεί η θητεία του Νετανιάχου στην κυβέρνηση».
Τι θέλουν λοιπόν οι ΗΠΑ, θέλουν να αποφύγουν μια ανθρωπιστική καταστροφή;
«Η ανθρωπιστική καταστροφή έχει ήδη συμβεί. Εχει παραχθεί σκόπιμα από το Ισραήλ με την έμμεση υποστήριξη των ΗΠΑ. Τα δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι που εξαναγκάστηκαν να καταφύγουν στα νότια της Γάζας έχουν χάσει τα πάντα, δεν υπάρχει αρκετό φαγητό, δεν υπάρχει υγιεινή και υπάρχει υψηλός κίνδυνος επιδημιών. Εχουμε δει μόνο το πρώτο μέρος της τραγωδίας. Στη συνέχεια θα γίνουμε μάρτυρες ενός μεγάλου μέρους του παλαιστινιακού πληθυσμού που αργά αλλά αδυσώπητα θα υποφέρει. Οι ΗΠΑ θέλουν την πλήρη καταστροφή της Χαμάς και από αυτή την άποψη είναι ευθυγραμμισμένες με το Ισραήλ. Γνωρίζουν ότι η μέθοδος που επέλεξε το Ισραήλ σημαίνει τεράστιες καταστροφές αμάχων και απώλειες ζωών, αλλά επιτρέπουν να συμβεί αυτό».
Η ΕΕ είναι διχασμένη σε αυτό το θέμα. Μπορεί η Ευρώπη να παίξει κάποιον ρόλο;
«Οι διαιρέσεις είναι πολύ βαθιές μεταξύ, για παράδειγμα, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Ουγγαρίας από τη μία πλευρά, που είναι πολύ φιλο-ισραηλινές, και χωρών που επικρίνουν περισσότερο το Ισραήλ, όπως η Ισπανία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο και σε κάποιον βαθμό η Γαλλία. Η ΕΕ δεν θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην επίτευξη κατάπαυσης του πυρός ή στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να προκύψει ένας συνασπισμός των προθύμων στην ΕΕ, αποτελούμενος από χώρες που επικρίνουν περισσότερο το Ισραήλ, οι οποίες θα μπορούσαν να συνεργαστούν με βασικές αραβικές χώρες».
Πώς θα μπορούσε η ΕΕ να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ;
«Ξεκινώντας με ορισμένες ισχυρές διακηρύξεις και στη συνέχεια μεταβαίνοντας σε πράγματα όπως η επίκληση του άρθρου 2 της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ – Ισραήλ που εστιάζει στα ανθρώπινα δικαιώματα. Θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο κυρώσεων, όπως κάνουν ορισμένες χώρες σχετικά με τους ισραηλινούς εποίκους στη Δυτική Οχθη, αλλά ποτέ δεν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία για αυτό».
