Η κοινωνική έκρηξη που πυροδότησε στη Γαλλία ο φόνος του 17χρονου Ναέλ Μ. από αστυνομικό στις 27 Ιουνίου στη Ναντέρ, προάστιο του Παρισιού, βαίνει προς αποκλιμάκωση. Τα πρώτα πολιτικά συμπεράσματα αυτής της κρίσης είναι ορατά.
Η γαλλική Ακροδεξιά φαίνεται ότι είναι αυτή που κυρίως καρπώνεται οφέλη μετά τις ταραχές των προαστίων. Σε δημοσκόπηση της Οpinion way (5/7/2023) η ρητορική της Μαρίν Λεπέν, ηγέτιδας του Εθνικού Συναγερμού (της τρίτης πολιτικής δύναμης στη γαλλική Εθνοσυνέλευση, μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2022), η οποία ζητεί «περισσότερη τάξη και περισσότερο νόμο», πείθει το 41% των ερωτηθέντων. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος εμφανίστηκε πιο μετριοπαθής και συνέστησε ψυχραιμία, πείθει το 34% των ψηφοφόρων, ενώ οι απόψεις του Ζαν-Λικ Μελανσόν, ηγέτη του κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία, το οποίο μετέχει στον αριστερό συνασπισμό κομμάτων Nupes, έχουν απήχηση μόνον στο 19% των Γάλλων. Ο Μελανσόν ήταν ο μόνος πολιτικός ηγέτης που δεν απηύθυνε έκκληση για ηρεμία, αλλά για «δικαιοσύνη».
Κοινωνική ρήξη
Παρότι η Λεπέν φαίνεται να είναι η μεγάλη ωφελημένη της κρίσης, γεγονός που προκαλεί ανησυχία και εκτός της Γαλλίας, δεν σημαίνει ότι οι Γάλλοι αγκαλιάζουν την Ακροδεξιά. Οι ταραχές κατέδειξαν ότι η κοινωνική ρήξη («fracture sociale») είναι υπαρκτή και ότι δεν υπάρχει μαγική λύση για να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στα υποβαθμισμένα προάστια των μεγάλων πόλεων και στην υπόλοιπη Γαλλία. Ωστόσο, όποια λύση και αν προταθεί, δεν θα περιλαμβάνει τη χορήγηση επιπλέον κονδυλίων (με τη μορφή και επιδομάτων) στους κατοίκους των προαστίων. Αυτό τόνισε ο Μακρόν όταν συναντήθηκε, την περασμένη Τρίτη, με 250 δημάρχους γαλλικών πόλεων, στο μέγαρο των Ηλυσίων στο πλαίσιο διαλόγου για το μέλλον των πόλεων.
Μετά τις λεηλασίες αλλά και την επίθεση κατά του δημάρχου του παρισινού προαστίου Λ’ Αϊ-λε-Ροζ και της οικογένειάς του, στη διάρκεια των ταραχών, ο Μακρόν έφτασε στο σημείο να ζητήσει από τους γάλλους γονείς να συγκρατήσουν τα παιδιά τους. Η κοινή γνώμη τελεί ακόμη υπό το σοκ των καταστροφών που σημειώθηκαν στη διάρκεια των ταραχών (οι οποίες υπολογίζονται σε ένα δισ. ευρώ), ανέφεραν κυβερνητικές πηγές στον «Monde», προσθέτοντας ότι είναι προτεραιότητα και ευθύνη του κυβερνητικού στρατοπέδου να καθησυχάσει τους Γάλλους. «Η συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων σκληραίνει τη στάση της έναντι των ταραχοποιών» επεσήμανε ο Μπρις Τεντιριέ, διευθυντής του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Ipsos. «Ηδη επί Σαρκοζί ήταν κυρίαρχη η άποψη ότι το γαλλικό κράτος προσφέρει πολλά στους κατοίκους των προαστίων».
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου CSA, ο ένας στους δυο Γάλλους ζητεί να πάψει το κράτος να δίνει επιδόματα στους κατοίκους των προαστίων. Η πολιτική των συγκεκριμένων επιδομάτων, η οποία άρχισε στη δεκαετία του 1970 με στόχο την απάλειψη της φτώχειας στα προάστια, συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στο πλαίσιο αυτό, το γαλλικό κράτος έχει ενισχύσει τα προάστια με 10 δισ. ευρώ, χωρίς όμως να έχει επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα στη γεφύρωση του κοινωνικού χάσματος.
Τα περιστατικά αστυνομικής βίας δεν συμβάλλουν στην ανατροπή της κοινωνικής ρήξης. Σύμφωνα με στοιχεία της γαλλικής αστυνομίας, από το 2021 μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2023, 18 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 39 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια ελέγχων της αστυνομίας – περιστατικά ανάλογα με αυτό στο οποίο σκοτώθηκε ο 17χρονος Ναέλ. Ωστόσο παρότι προκάλεσε τεράστια οργή ο θάνατος του Ναέλ από τον αστυνομικό Φλοριάν Μ. (στον οποίο έχουν απαγγελθεί κατηγορίες για δολοφονία από πρόθεση, και ο οποίος θα παραμείνει προφυλακιστέος, σύμφωνα με απόφαση των ανακριτικών αρχών δύο ημέρες μετά το αιματηρό περιστατικό), το 77% των Γάλλων εξακολουθεί να έχει καλή εικόνα για την αστυνομία, το 71% εκτιμά ότι η αστυνομία δρα συνήθως βάσει του νόμου και ότι αιματηρά περιστατικά, όπως αυτό της 27ης Ιουνίου, είναι μεμονωμένα (δημοσκόπηση του ινστιτούτου BVA, 5/7/2023).
Δόγμα νόμος και τάξη
Θα εξακολουθήσει να αποκλιμακώνεται η κοινωνική ένταση στη Γαλλία; Ο Μακρόν θεωρεί την επαναφορά στην τάξη ως την απόλυτη προτεραιότητα για το επόμενο διάστημα. Ομως δεν είναι όλοι εξίσου βέβαιοι ότι η ηρεμία στα γαλλικά προάστια θα διατηρηθεί. Ο Νταβίντ Λε Μπαρ, γραμματέας του συνδικάτου των επιθεωρητών της γαλλικής αστυνομίας, δήλωσε στον «Monde» ότι παρά τη βελτίωση της κατάστασης στους δρόμους της χώρας, οι ταραχές μπορεί να αναζωπυρωθούν. Και αυτό γιατί η πόλωση στο πολιτικό σκηνικό εντείνεται. «Από τη μια πλευρά έχουμε την απόλυτη αμφισβήτηση της αστυνομίας από την Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν και από την άλλη τις ιδιοτελείς δηλώσεις αγάπης προς την αστυνομία από τον Εθνικό Συναγερμό της Λεπέν. Και οι δυο αυτές πλευρές είναι απόλυτες: οι συνάδελφοί μου δεν αντέχουν πλέον άλλο τέτοιο «καπέλωμα»».
Το ζήτημα πάντως δεν είναι ποιο κόμμα θα «καπελώσει» τη γαλλική αστυνομία. Είναι το αν και κατά πόσον ο Μακρόν θα καταφέρει να δώσει λύση σε ένα μείζον πρόβλημα χωρίς να τραυματιστεί περαιτέρω η γαλλική κοινωνία.
