Πόσο πιθανό είναι οι τούρκοι ψηφοφόροι να στείλουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο… σπίτι του έπειτα από δύο δεκαετίες απόλυτης κυριαρχίας στην πολιτική σκηνή; Πόσο πιθανό είναι οι προεδρικές και βουλευτικές κάλπες που θα στηθούν στην Τουρκία στις 14 Μαΐου να είναι δίκαιες και ελεύθερες; Και πόσο πιθανό είναι εν τέλει, σε περίπτωση που ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επικρατήσει στην κάλπη, ο τούρκος πρόεδρος να παραδώσει με ειρηνικό τρόπο την εξουσία.
Πολύ σκληρός για να «πεθάνει»;
Κάθε απόπειρα να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα θα ήταν παρακινδυνευμένη. Αλλά με τη χώρα να έχει μπει πια στην τελική ευθεία για την κατεξοχήν κρίσιμη αναμέτρηση της πολιτικής καριέρας του Ερντογάν, αναλυτές θέτουν εύλογα τα παραπάνω ερωτήματα και σταθμίζουν όλες τις παραμέτρους. Αρχής γενομένης από τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν, στην παρούσα φάση τουλάχιστον, ότι το πολιτικό περιβάλλον επαναμορφοποιείται ενώ παγιώνεται μια σαφής διαφορά υπέρ του ηγέτη της αντιπολίτευσης.
Νέα δημοσκόπηση τηςPiar Research δείχνει ότι ο Κιλιτσντάρογλου ξεπερνά τον Ερντογάν κατά περισσότερες από 14 μονάδες, λαμβάνοντας 57,1% έναντι 42,9% του τούρκου προέδρου. Στη δημοσκόπηση της Aksoy Research ο Κιλιτσντάρογλου συγκεντρώνει το 55,6% των ψήφων έναντι 44,4% που καταλαμβάνει ο Ερντογάν. Ενώ η δημοσκόπηση της εταιρείας Alf Research δείχνει τον Κιλιτσντάρογλου στο 55,1% και τον Ερντογάν στο 44,9%.
«Αναμένω ότι το προβάδισμα της συμμαχίας της αντιπολίτευσης στις δημοσκοπήσεις θα αυξηθεί εκθετικά τις επόμενες εβδομάδες» σχολίασε στο δίκτυο Arab News ο δρ Κάγια Τζενκ, ιστορικός και συγγραφέας. Αλλά η κατάσταση είναι εξαιρετικά δυναμική και η φθορά του Ερντογάν δεν σημαίνει απαραίτητα νίκη της αντιπολίτευσης.
Ο Ερντογάν είναι ένας πολύ σκληρός αντίπαλος. Ελέγχει απόλυτα τον κρατικό μηχανισμό και αυτή την περίοδο οι μηχανές δουλεύουν στο φουλ για την επίσπευση της ανοικοδόμησης των ισοπεδωμένων από τον σεισμό επαρχιών. Εχει απόλυτη κυριαρχία στα ΜΜΕ, το οποίο δυσκολεύει την αντιπολίτευση στο να περάσει το μήνυμά της, ενώ ενισχύει την προπαγάνδα του στέλνοντας ιμάμηδες στις πληγείσες περιοχές.
Ταυτόχρονα εξακολουθεί να παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής, ιδιαίτερα μεταξύ των συντηρητικών και θρησκευόμενων Τούρκων, παρά τη γενικευμένη λαϊκή οργή για την άνοδο των τιμών και την κάθετη πτώση της τουρκικής λίρας που έχουν διαβρώσει το βιοτικό επίπεδο.
Ακριβώς για τον λόγο αυτόν, μόλις την περασμένη Πέμπτη, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έκανε γνωστό το προσχέδιο του προεκλογικού του προγράμματος. Σύμφωνα με τέσσερις πηγές που επικαλείται το πρακτορείο Reuters, η νέα προσέγγιση του κυβερνώντος κόμματος σηματοδοτεί μια στροφή 180 μοιρών και την επιστροφή σε μια περισσότερο ορθόδοξη οικονομική πολιτική της ελεύθερης αγοράς, πολύ παρόμοια με εκείνη του προεκλογικού του μανιφέστου το 2002. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πρακτικές παρόμοιες με εκείνες που εφαρμόζονται στην παγκόσμια οικονομία και βάζει τέλος στα εμμονικά «τερτίπια» του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια που έστειλαν τον πληθωρισμό πέρυσι στο 85%.
Αρχηγός χωρίς χάρισμα
Στην απέναντι πλευρά, ο Κιλιτσντάρογλου έχει οδηγήσει το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) σε μέτρια εκλογικά αποτελέσματα ουκ ολίγες φορές, μα πάνω από όλα δεν τραβάει τους ψηφοφόρους: «Μερικοί άνθρωποι όταν βρίσκονται μπροστά σε πλήθος, συνδέονται με φυσικότητα. Οταν ο Κιλιτσντάρογλου βρίσκεται μπροστά σε πλήθος, όλοι κοιτούν τα τηλέφωνά τους μέσα σε πέντε λεπτά» σχολιάζει στους «Financial Times» ο Σελίμ Κορού, αναλυτής στο think tank Tepav με έδρα την Αγκυρα.
Πέραν αυτών, ο Κιλιτσντάρογλου πρέπει να κινητοποιήσει έναν δυσκίνητο συνασπισμό που περιλαμβάνει ισλαμιστές, εθνικιστές και φιλελεύθερους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα ενδεχόμενο άνοιγμα προς το φιλοκουρδικό κόμμα ΗDP που θα μπορούσε να προσκρούσει στην εθνικίστρια Μεράλ Ακσενέρ, που έχει αντικουρδικές θέσεις.
Οι Κούρδοι έτοιμοι να συνταχθούν με την αντιπολίτευση
Η ψήφος των Κούρδων είναι κομβική. Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) είναι το τρίτο μεγαλύτερο της Τουρκίας: η εταιρεία Alf Research δείχνει ότι βρίσκεται στο 11,3%, συνεπώς η στήριξή του στον Κιλιτσντάρογλου θα είναι καταλυτική. Επί του παρόντος, το HDP δεν έχει ανακοινώσει αν θα στηρίξει το μπλοκ της αντιπολίτευσης, μολονότι όλα δείχνουν ότι θα συνταχθεί με αυτήν.
Εν τούτοις, έλαβε πρόσφατα την απόφαση να συμμετάσχει στις εκλογές υπό την ομπρέλα του Κόμματος της Πράσινης Αριστεράς, υπό τον κίνδυνο η φίλα προσκείμενη προς τον Ερντογάν Δικαιοσύνη να το απαγορεύσει, εξαιτίας των φερόμενων δεσμών του με το PKK, το οποίο η Αγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση. Στην πραγματικότητα όμως η απαγόρευση αυτή για τον τούρκο πρόεδρο έχει ένα και μοναδικό στόχο: να στερήσει ψήφους από την Εθνική Συμμαχία της αντιπολίτευσης.
Ενας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η ψήφος των αναποφάσιστων, που κυμαίνονται από 10% ως 15%. Ο Μπερκ Εσεν, επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Sabanci της Κωνσταντινούπολης, αναφέρει μιλώντας στους «Financial Times» ότι αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να αποτελέσει «μονοπάτι» για να κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου. Το γεγονός ότι οι δύο δημοφιλείς δήμαρχοι, Αγκυρας και Κωνσταντινούπολης, θα χριστούν αντιπρόεδροι με διευρυμένες εξουσίες σε περίπτωση νίκης της αντιπολίτευσης «παρείχε μια αμερικανικού τύπου προσέγγιση ψηφοδελτίων που διεύρυνε την απήχηση του Κιλιτσντάρογλου».
