Νύχτες βγαλμένες από το πιο ταραχώδες παρελθόν της ζει η Γαλλία. Ένα κύμα οργής σαρώνει τη χώρα, που δείχνει να παραδίδεται στο χάος. Η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν σπεύδει να προλάβει μια κατάσταση καταφανώς ανεξέλεγκτη, κατεβάζοντας τεθωρακισμένα της αστυνομίας στους δρόμους την Παρασκευή και απαγορεύοντας την κυκλοφορία λεωφορείων και τραμ μετά τις 9 το βράδυ. Παράλληλα προχωράει σε εκατοντάδες συλλήψεις κάθε βράδυ, όταν νεαροί από το Παρίσι και άλλες πόλεις βγαίνουν στους δρόμους καίγοντας αυτοκίνητα, λεηλατώντας καταστήματα και εμπορικά κέντρα και «πολεμώντας» με τους αστυνομικούς για να διαμαρτυρηθούν για τη δολοφονία ενός ανηλίκου από σφαίρα αστυνομικού. Ο 17χρονος Ναέλ, που οδηγούσε χωρίς δίπλωμα, προσπάθησε να αποφύγει τους αστυνομικούς που τον σταμάτησαν για έλεγχο την περασμένη Τρίτη στη Ναντέρ, μια από τις πιο «οικογενειακές» κοινωνίες των παριζιάνικων προαστίων. Η απαγγελία κατηγορίας για ανθρωποκτονία και η κράτηση του αστυνομικού δεν ηρέμησαν καθόλου τα πνεύματα και η εξέγερση συνεχίζεται κάθε βράδυ, θυμίζοντας τις ημέρες του 2005, όταν οι νεαροί των γαλλικών προαστίων είχαν εξεγερθεί διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες θανάτου δύο ανηλίκων, 15 και 17 ετών, που είχαν χάσει τη ζωή τους από ηλεκτροπληξία καταδιωκόμενοι από αστυνομικούς.
Παραβατικότητα και «γονεϊκή εξουσία»
Η ομοιότητα των σημερινών εξεγέρσεων σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας με εκείνες του 2005 είναι ότι η κυβέρνηση, και τότε και τώρα, επέλεξε να απαντήσει ενισχύοντας τα μέτρα ασφαλείας. Η διαφορά είναι ότι τότε ήταν υπουργός Εσωτερικών ο μετέπειτα πρωθυπουργός Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος έριχνε λάδι στη φωτιά με τις δηλώσεις του, με κορυφαία εκείνη που αναρωτήθηκε αν οι Γάλλοι δεν είχαν βαρεθεί «το τσούρμο από κατακάθια» που προκαλούσαν τις φασαρίες και είχε υποσχεθεί «να απαλλάξει τη χώρα από αυτούς». Η σημερινή κυβέρνηση αποφεύγει να απαξιώσει συλλήβδην τους εξεγερμένους, όπως ο Σαρκοζί, και καταφεύγει, μέχρι στιγμής, σε άλλου τύπου μέτρα. Για παράδειγμα, το υπουργείο Δικαιοσύνης κυκλοφόρησε εγκύκλιο στην οποία τονίζει ότι οι γονείς θα θεωρούνται υπεύθυνοι για τις παραβάσεις που διαπράττουν τα παιδιά τους και θα πληρώνουν οι ίδιοι τις ζημιές που προκαλούν τα παιδιά τους στη διάρκεια των διαδηλώσεων. Ο πρόεδρος Μακρόν έκανε λόγο για την ανάγκη να αποκατασταθεί η «γονεϊκή εξουσία».
Υπάρχουν πληροφορίες από το Παρίσι ότι ο Μακρόν σκέφτεται να κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ορισμένες περιοχές της Γαλλίας. Το 2005, πάντως, ύστερα από τρεις εβδομάδες κατά τις οποίες οι νεαροί των προαστίων εξεγείρονταν κάθε βράδυ, και ειδικότερα ύστερα από τη νύχτα της 8ης Νοεμβρίου 2005, όταν ο απολογισμός έδειξε περισσότερα από 1.500 αυτοκίνητα καμένα και εξεγέρσεις σε 274 κοινότητες ανά τη χώρα, ο τότε πρωθυπουργός Ντομινίκ ντε Βιλπέν κήρυξε κατάσταση έκτακτης και απαγόρευσε τις διαδηλώσεις, οι οποίες έσβησαν σιγά-σιγά μέχρι τις 18 Νοεμβρίου.
Ηδη οι εξεγέρσεις προκάλεσαν τον πρώτο νεκρό – έναν 20χρονο στη Βόρεια Γαλλία που έπεσε από τη σκεπή καταστήματος τροφίμων όπου είχε ανεβεί με έναν φίλο του για να το λεηλατήσουν – ενώ υπήρχαν και πληροφορίες για δεύτερο νεκρό.
Οι θάνατοι από πυρά αστυνομικών
Ο Μακρόν ανέλαβε τα ηνία της Γαλλίας τη χρονιά που ένας άκρως αμφιλεγόμενος νόμος περνούσε από τη Βουλή και τη Γερουσία και έδινε το δικαίωμα στους Γάλλους αστυνομικούς να σηκώνουν πολύ ευκολότερα και κυρίως να χρησιμοποιούν το υπηρεσιακό τους περίστροφο. Για μια χώρα όπως η Γαλλία, οι 13 θάνατοι από πυρά αστυνομικών κατά τη διάρκεια ελέγχων σε έναν μόλις χρόνο (το 2022) δεν είναι καθόλου μικρός αριθμός, ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς πως όλοι οι συγκεκριμένοι θανάσιμοι πυροβολισμοί έχουν προέλθει από αστυνομικούς που έκριναν πως αυτός που είχαν απέναντί τους και δεν υπάκουσε στις εντολές τους ήταν ύποπτος να τελέσει μια πράξη επικίνδυνη για τη δημόσια ασφάλεια. Το τρομακτικό με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν είναι τόσο η μεγαλύτερη ελευθερία άσκησης ένοπλης βίας από εκπαιδευμένους αστυνομικούς όσο το δικαίωμα και η ελευθερία να κρίνουν μέσα σε δευτερόλεπτα ποιος είναι ύποπτος τέλεσης εγκληματικής πράξης και του «αξίζει» μια σφαίρα και ποιος όχι.
Την Παρασκευή, εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κάλεσε τη Γαλλία «να αντιμετωπίσει σοβαρά τα βαθιά προβλήματα ρατσισμού και φυλετικών διακρίσεων στους κόλπους των δυνάμεων της τάξης». Το Παρίσι αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι υπάρχει τέτοιο πρόβλημα στη συμπεριφορά των αστυνομικών.
Οι ταραχές, που για ακόμη μια φορά εξαπλώνονται όπως η πυρκαγιά, μέχρι στιγμής φαίνεται πως θα επηρεάσουν πολύ λιγότερο τη δημοφιλία του γάλλου προέδρου. Η γαλλική κοινωνία όντως δείχνει αγανακτισμένη και ευέξαπτη με τα όσα προωθεί ο Μακρόν στην τελευταία του θητεία, αλλά ο άλλοτε πιο πολιτικοποιημένος λαός της Ευρώπης δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει να συντάσσεται μαζικά πίσω από κάθε ακροδεξιό αφήγημα. Εντύπωση έχει προκαλέσει πως ακόμη και η μητέρα του 17χρονου παιδιού, που ουσιαστικά εκτελέστηκε εξ επαφής, σε συνέντευξή της σε γαλλικό δίκτυο υπογράμμισε πως για την ίδια δεν ευθύνεται ούτε η αστυνομία ούτε το σύστημα, αλλά «μόνο αυτός που τράβηξε τη σκανδάλη και σκότωσε το παιδί μου». Για την ευρισκόμενη σε βαρύ πένθος μητέρα, ο αστυνομικός που σκότωσε τον γιο της δεν εκπροσωπεί το σύνολο είτε της πολιτικής είτε της αστυνομίας της Γαλλίας. Η δήλωσή της αυτή δεν δίνει από μόνη της κάποια συνολική εικόνα, όμως είναι ενδεικτικό ότι αμέσως μετά την προβολή της συνέντευξης, ειδικά στο προάστιο της Ναντέρ όπου συνέβη το τραγικό γεγονός, πολλοί από τους οργισμένους αποχώρησαν από τους δρόμους.
Δόγμα «νόμος και τάξη»
Το επιπλέον «νόμος και τάξη» που ανακοίνωσε ότι προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών αποτελεί επίσης ακόμη μια νίκη του Μακρόν, όχι απέναντι στους επικριτές του από την κοινωνία αλλά απέναντι στο ακροδεξιό ακροατήριο. Οι 45.000 αστυνομικοί που θα συνεχίσουν για ημέρες να περιπολούν στις μεγαλύτερες πόλεις του «εξαγώνου» είναι ένα πρώτο χαστούκι στο ακροδεξιό αφήγημα, αλλά και ένα νεύμα προς το ακροδεξιό ακροατήριο πως ο Μακρόν μπορεί να τους χωρέσει όλους στην πολιτική του «αγκάλη». Η ακροβασία με τα άκρα μέχρι σήμερα δεν υπήρξε το δυνατό σημείο του γάλλου προέδρου, ο οποίος συνήθιζε να συγκρούεται μαζί τους. Μένει να φανεί πόσο θα αποδώσει η νέα του τακτική.
