Η Ξένια Μαξίμοβα είναι η ιδρύτρια και διευθύντρια της Ρωσικής Δημοκρατικής Εταιρείας στο Λονδίνο, μιας οργάνωσης που έχει συγκεντρώσει δεκάδες χιλιάδες λίρες για την υποστήριξη ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία. Ως έντονη επικρίτρια του Βλαντιμίρ Πούτιν και σθεναρή υποστηρίκτρια της Ουκρανίας, δραστηριοποιείται ενεργά στην εκστρατεία κατά του ρωσικού καθεστώτος από την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής. Πριν αφοσιωθεί στον ακτιβισμό, η Ξένια είχε μια επιτυχημένη καριέρα ως διεθνώς αναγνωρισμένο μοντέλο και παραμένει ενεργή στη βιομηχανία της μόδας μέχρι σήμερα.
Ως κάποια που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ρωσία, πώς πιστεύετε ότι έχει αλλάξει η χώρα υπό τη διακυβέρνηση και τις πολιτικές του Πούτιν;
«Ήταν μια αρκετά δυσάρεστη πορεία. Θυμάμαι ότι πριν μετακομίσω στη Δύση στις αρχές της δεκαετίας του 2000, υπήρχε τόσο μεγάλη ελπίδα, υπήρχαν χρήματα, πολλές δυτικές εταιρείες έρχονταν, υπήρχε μια οικονομική και πολιτιστική άνθηση. Υπήρχε τόση δραστηριότητα, και όμως όλα αυτά κατέληξαν να καταρρεύσουν πλήρως».
Πότε φύγατε από τη Ρωσία;
«Έφυγα όταν μετακόμισα στο Ηνωμένο Βασίλειο με τον πατέρα μου. Ήμουν έφηβη και μετά συνέχισα να επιστρέφω συχνά. Τα παιδιά μου μιλούν ρωσικά, οπότε τα έπαιρνα μαζί μου εκεί συχνά. Η τελευταία φορά που πήγα ήταν πριν από επτά χρόνια και στη συνέχεια, κυρίως λόγω του COVID, δεν ξαναπήγα. Από το 2021, άρχισα να καταλαβαίνω ότι μάλλον δεν θα έπρεπε να επιστρέψω. Και από το 2022, ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι δεν μπορούσα».
Πώς ήταν για εσάς όταν αρχίσατε να συνειδητοποιείτε ότι η Ρωσία υπό τον Πούτιν ακολουθούσε μια δυνητικά λάθος πορεία;
«Είναι σαν να βράζεις έναν βάτραχο σε χαμηλή φωτιά· δεν το συνειδητοποιείς αμέσως. Οι πιο έξυπνοι άνθρωποι άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ήδη από το 2005. Εγώ τότε δεν το αντιλαμβανόμουν, ήμουν και παιδί. Αλλά το 2011, πέταξα στη Μόσχα για να συμμετάσχω στην πρώτη μου διαδήλωση, και το 2012 πήγα και σε άλλες. Ωστόσο, τότε δεν φαινόταν ακόμη τόσο άσχημα. Το 2012, 100.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Μόσχας και νομίζαμε ότι η κυβέρνηση θα μας άκουγε, θα έβλεπε πόσο δυσαρεστημένος ήταν ο κόσμος και θα άλλαζε πορεία. Αντίθετα, συνέχισαν να σφίγγουν τη θηλιά όλο και περισσότερο.
Και προφανώς, τότε η αντιπολίτευση δεν ήταν ικανή να ενωθεί—ούτε τότε, ούτε τώρα. Αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν πως, κάπως, τα πράγματα δεν θα γίνονταν τόσο άσχημα. Γι’ αυτό, το 2016, ή όταν εξελέγη ο Τραμπ για πρώτη φορά, έλεγα στους Αμερικανούς φίλους μου: «Νομίζετε ότι δεν είναι μεγάλο ζήτημα, ότι θα το λύσουμε κάπως». Αλλά αυτά τα μικρά βήματα προς τη δικτατορία—βήμα βήμα βήμα—είναι πάντα το ίδιο σενάριο».
Έχετε εκφράσει φόβους για την ασφάλειά σας. Πώς είναι να ζεις στην εξορία, κοιτώντας συνεχώς πίσω από την πλάτη σου;
«Δεν θα έλεγα ότι το κάνω, απλώς συνεχίζεις τη ζωή σου. Το σκέφτεσαι στην αρχή, αλλά μετά είτε το αποδέχεσαι είτε σε φοβίζει τόσο που τα παρατάς. Προσωπικά, απλώς δεν με νοιάζει πλέον. Αν συμβεί κάτι, θα συμβεί».
Διατηρείτε επικοινωνία με συγγενείς ή φίλους που βρίσκονται ακόμα στη Ρωσία;
«Έχω οικογένεια εκεί και δεν νιώθω άνετα με αυτό, ειλικρινά. Υπάρχουν ζητήματα και λόγοι για τους οποίους δεν μπορώ να αλλάξω αυτή την κατάσταση αυτή τη στιγμή. Δεν νομίζω ότι είναι καλό για κανέναν στη Ρωσία να παραμένει φίλος μου αυτή τη στιγμή. Αυτό με ανησυχεί περισσότερο από τη δική μου ασφάλεια».
Έχετε πει ότι δώσατε οδηγίες στα παιδιά σας για το πώς μοιάζει η δηλητηρίαση με νευροτοξικούς παράγοντες. Γιατί το κάνατε;
«Το 2023, με ενημέρωσαν ότι βρισκόμουν σε μια λίστα θανάτου».
Τι σημαίνει «λίστα θανάτου»;
«Ήταν μια μεγάλη λίστα ανθρώπων που απειλήθηκαν ειδικά με δηλητηρίαση από νευροτοξικούς παράγοντες. Συζήτησα το θέμα με Ουκρανούς συναδέλφους μου, καθώς ήταν οι πλέον ειδικοί να με συμβουλεύσουν. Μου είπαν ότι πιθανότατα οι Ρώσοι είχαν δημιουργήσει μια εναλλακτική εκδοχή της ουκρανικής CPSU (μιας υπηρεσίας που ασχολείται με τακτικές εκφοβισμού). Ο στόχος ήταν μάλλον να μας τρομοκρατήσουν, παρά να εκτελέσουν πραγματικά αυτές τις απειλές. Οπότε αποφάσισα να το δω έτσι. Είναι 2025, είμαι ακόμα ζωντανή, οπότε, δάχτυλα σταυρωμένα. Αλλά είπα στα παιδιά μου τι να προσέχουν, γιατί δυστυχώς, όπως είδαμε στην υπόθεση Σκριπάλ, οι άνθρωποι γύρω σου μπορεί να πληγούν, όχι απαραίτητα εσύ».
Αυτή η λίστα προέρχεται από την κυβέρνηση, από μυστικές υπηρεσίες;
«Υποθέτω πως είναι η FSB ή κάποια άλλη ομάδα, ίσως αυτοί που δρουν στο εξωτερικό. Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πολύ αυστηρό με αυτά τα θέματα. Είναι πιο επικίνδυνο αν πας στην Ανατολική Ευρώπη, εκεί όπου η πρόσβαση είναι πιο εύκολη για αυτούς».
Φοβάστε ποτέ για τη ζωή σας;
«Όπως είπα πριν, δεν το σκέφτομαι πλέον. Πρέπει να ανησυχώ; Ναι. Αλλά είμαι συνεχώς ανήσυχη; Όχι».
Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για το έργο της Ρωσικής Δημοκρατικής Εταιρείας στο Ηνωμένο Βασίλειο;
«Η κύρια εστίασή μας είναι η δημιουργία ενός αντιπροσωπευτικού σώματος για τους δημοκρατικούς Ρώσους, ώστε να μπορούμε να ενημερώνουμε το κοινό και την κυβέρνηση για την απειλή που συνιστά το ρωσικό καθεστώς. Βλέπουμε πόσο αφελείς μπορεί να είναι κάποιοι σε αυτό το θέμα. Υποστηρίζουμε τη δημοκρατική κοινότητα στη Βρετανία διοργανώνοντας εκδηλώσεις, συζητήσεις και δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει τη σύγχρονη ρωσική κουλτούρα».
Έχετε δεχτεί ποτέ κριτική για το έργο σας;
«Όχι ιδιαίτερα. Ήμουν στο Κίεβο πριν δύο εβδομάδες και οι άνθρωποι εκεί ήταν ευγνώμονες που υπάρχουν Ρώσοι σαν εμένα. Με εξέπληξε το πόσο ανοιχτοί ήταν. Όταν ήμουν στην Ουκρανία, μια οικογένεια από το Ιρπίν με πήγε εκεί και στη Μπούτσα, όπου έγιναν οι σφαγές. Μου έδειχναν τα μέρη και αναρωτιόμουν πώς μπορούσαν να μου μιλούν τόσο ήρεμα. Αλλά ήταν ευγνώμονες. Είμαστε ακόμα σε επαφή. Δεν είναι όλα τόσο ασπρόμαυρα όσο νομίζουν κάποιοι».
