Η έκρηξη που σκότωσε τον επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, μέσα σε ξενώνα επισήμων στην Τεχεράνη, θα μπορούσε να είναι προάγγελος τεκτονικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Ο τόπος, ο χρόνος και ο τρόπος της επίθεσης αποτελούν καθοριστικά στοιχεία για τα επόμενα βήματα των ισχυρών, των λιγότερο ισχυρών και των αδύναμων παραγόντων της κρίσης που μετά από 300 μέρες πολέμου στη Γάζα βρίσκονται μισό βήμα από μια περιφερειακή σύγκρουση σε πολλαπλά μέτωπα.
Ο Λευκός Οίκος επανέλαβε την προσήλωσή του στην ασφάλεια του Ισραήλ απέναντι στους όρκους του Ιράν για εκδίκηση σε «κατάλληλο χρόνο και τόπο» ενώ ο ηγέτης της σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, που έχασε έναν από τους υπαρχηγούς του από ισραηλινό βομβαρδισμό στη Βηρυτό την Τρίτη, λίγες ώρες πριν από την επίθεση στην Τεχεράνη, προειδοποίησε τους Ισραηλινούς ότι «τώρα γελάνε, όμως σύντομα θα κλαίνε».
Μοίραζαν γλυκά
Ουδείς αναλυτής, πόσω μάλλον απλός πολίτης, έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι το μακρύ χέρι του Ισραήλ έφτασε σε ένα από τα – υποτίθεται – καλύτερα φυλασσόμενα σημεία της ιρανικής πρωτεύουσας και εξόντωσε τον Χανίγια που λίγες ώρες νωρίτερα είχε παραστεί στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν. Το Ισραήλ κατά πάγια πρακτική αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη, οι ΗΠΑ αρνούνται οποιαδήποτε εμπλοκή.
Ομως λίγη σημασία έχει αυτό για τους Ισραηλινούς οι οποίοι, μιμούμενοι τους Παλαιστινίους, γιόρτασαν τον θάνατο του αντιπάλου τους μοιράζοντας γλυκά στους περαστικούς στην πόλη Σντερότ, δίπλα στη Γάζα, εκεί που άρχισε η σφαγή με την επιδρομή της Χαμάς το πρωινό της 7ης Οκτωβρίου.
Οι μουλάδες οικοδεσπότες του Χανίγια καλούνται να εξηγήσουν, εντός και εκτός Ιράν, πώς είναι δυνατόν να δολοφονείται μέσα στο «σπίτι» τους ένας διακεκριμένος φιλοξενούμενος και σύμμαχος. Εάν η επίθεση έγινε με πύραυλο, η αεράμυνά τους είναι διάτρητη. Εάν εξερράγη βόμβα που είχε τοποθετηθεί δυο μήνες νωρίτερα στον ξενώνα (όπως έγραψαν οι «New York Times»), τότε δεν υπάρχει ασφάλεια για τους επισκέπτες ούτε και για τους ηγέτες του καθεστώτος. Είναι νωπές οι μνήμες από την περίεργη συντριβή του ελικοπτέρου στην οποία σκοτώθηκε ο προηγούμενος πρόεδρος Εμπραχήμ Ραϊσί τον Μάιο στο Βόρειο Ιράν.
Επιπλέον, η επίθεση στην Τεχεράνη σπρώχνει τον νέο, μεταρρυθμιστή πρόεδρο Πεζεσκιάν στην αγκαλιά των σκληροπυρηνικών, στην επιτάχυνση του πυρηνικού προγράμματος και στην οδό της αντιπαράθεσης με τη Δύση, παρότι εκείνος προσανατολιζόταν στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και στη χαλάρωση του αυστηρού ελέγχου που επιβάλλει το καθεστώς σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής. Η αδυναμία, η ένδειξη αδυναμίας, ακόμα και η υπόνοια αδυναμίας μπορούν να αποβούν μοιραίες για οποιοδήποτε από τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής. Κατά συνέπεια η απάντηση της Τεχεράνης θεωρείται ζήτημα χρόνου.
Από την άλλη πλευρά, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχοντας πετύχει σχεδόν όλους τους βασικούς στόχους της επίθεσης στη Γάζα – πλην της απελευθέρωσης των ομήρων -, έχει κερδίσει πόντους στο εσωτερικό και θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο από θέση ισχύος. Ομως γιατί να το κάνει αυτό, όταν απομένουν τρεις μήνες για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές που είναι πιθανό να επαναφέρουν στον Λευκό Οίκο τον φίλο του, Ντόναλντ Τραμπ, διαπρύσιο υποστηρικτή του Ισραήλ;
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ επιχειρεί να σύρει τις ΗΠΑ σε ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με την Τεχεράνη. Θα συναινούσαν οι ΗΠΑ ώστε να εξουδετερωθεί τώρα στρατιωτικά το καθεστώς του Ιράν και τα παρακλάδια του στον Λίβανο και στην Υεμένη, ώστε να προχωρήσει το φιλόδοξο σχέδιο για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην περιοχή με τη συνεργασία ΗΠΑ, Ισραήλ και αραβικών καθεστώτων; Σε αυτό το πνεύμα ήταν η πρόσφατη ομιλία του Νετανιάχου στο αμερικανικό Κογκρέσο, με την προεδρική υποψήφια των Δημοκρατικών Κάμαλα Χάρις επιδεικτικά απούσα.
Το κρίσιμο ερώτημα
Η Μέση Ανατολή βρέθηκε μια ανάσα από έναν γενικευμένο πόλεμο στις 13 Απριλίου, όταν το Ιράν εκτόξευσε περισσότερους από 300 πυραύλους και drones εναντίον του Ισραήλ, σε αντίποινα για τον βομβαρδισμό του συγκροτήματος της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό την 1η Απριλίου και τον φόνο του στρατηγού που διοικούσε τις επιχειρήσεις των Φρουρών της Επανάστασης στο εξωτερικό.
Το εβραϊκό κράτος αναχαίτισε την επίθεση με τη βοήθεια δυτικών συμμάχων και αραβικών χωρών ενώ, ανταποκρινόμενο στις παραινέσεις τους, απάντησε με περιορισμένης κλίμακας πυραυλική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ισφαχάν στις 19 Απριλίου.
Τα «αντίποινα» και των δυο πλευρών δεν ήταν άμεσα. Τα μεν ιρανικά με την κωδική ονομασία «Εκπλήρωση Υπόσχεσης» εκδηλώθηκαν μετά από 12 ημέρες (με ειδοποίηση 72 ωρών στις ΗΠΑ και άλλους ενδιαφερομένους), τα δε ισραηλινά έξι ημέρες μετά την επίθεση του Ιράν. Πολλοί μίλησαν τότε για «καλοσχεδιασμένη χορογραφία», άλλοι για «πρόβα «Αρμαγεδδών»». Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς αξιολόγησαν τις δυνατότητές τους οι ηγεσίες των δυο χωρών και ποιες θα είναι οι κινήσεις τους τις επόμενες ώρες και μέρες.
Καταγγέλλοντας το Ισραήλ για τη δολοφονία του Χανίγια, ο πρωθυπουργός του Κατάρ, Μοχάμεντ αλ Θάνι, είπε ότι δεν σκοτώνεις τον διαπραγματευτή που κάθεται στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού παρά μόνο αν θέλεις να σκοτώσεις τη διαπραγμάτευση. Ομως στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής οι κανόνες υπάρχουν για να παραβιάζονται. Συμβαίνει σε όλα τα παιχνίδια ισχύος στην περιοχή, όσο και αν σφυρίζουν και ωρύονται οι διαιτητές…
