ΑΠΟΣΤΟΛΗ, Φινλανδία Το ασανσέρ έχει μόνο δύο κουμπιά, ένα για πάνω και ένα για κάτω, το οποίο οδηγεί 20 μέτρα κάτω. Εκεί, βαθιά μέσα στη γη, λειτουργεί ένα πάρκινγκ αυτοκινήτων, ένα γυμναστήριο και ένας παιδότοπος. Αυτά σε καιρό ειρήνης, γιατί σε καιρό πολέμου μπορεί μέσα σε λίγες ώρες να μετατραπεί σε καταφύγιο που θα φιλοξενεί 6.000 πολίτες, όλους από τη γειτονιά. Είναι ένα από τα καταφύγια του Ελσίνκι που έχει 650.000 κατοίκους και 850.000 θέσεις σε υπόγεια καταφύγια τα οποία προστατεύουν από συμβατικά, χημικά και πυρηνικά όπλα. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό για μια χώρα που έχει περισσότερες από οκτώ δεκαετίες να εμπλακεί σε πόλεμο αλλά, όπως μας λέει ο Τόμι Ρασκ, εκπαιδευτικός πολιτικής άμυνας και «ξεναγός» μας στο καταφύγιο, «είναι στο DNA μας να είμαστε προετοιμασμένοι». Για τόσο ειρηνική χώρα, η Φινλανδία είναι πολύ «στρατιωτικοποιημένη» λόγω της γειτνίασής της με τη Ρωσία – την οποία πάντα αντιμετωπίζει με φόβο – και του ειδικού καθεστώτος της «φινλανδοποίησης» που διατηρούσε επί Σοβιετικής Ενωσης: ούτε ακριβώς με τη μια πλευρά ούτε με την άλλη. Αυτό άλλαξε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το αίτημα της Φινλανδίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ (μαζί με τη Σουηδία), αν και πολλοί θεωρούν ότι είχε αρχίσει να αλλάζει από τη δεκαετία του ’90, όταν η Φινλανδία εντάχθηκε στην ΕΕ. Το Ελσίνκι έχει 650.000 κατοίκους και 850.000 θέσεις σε υπόγεια καταφύγια, τα οποία προστατεύουν από συμβατικά, χημικά και πυρηνικά όπλα Η αρχή έγινε στη δεκαετία του ’20 Νιώθοντας πάντα μια απειλή εξ ανατολών, οι Φινλανδοί άρχισαν να χτίζουν καταφύγια από τη δεκαετία του ’20 και έκτοτε τα οργανώνουν και τα τελειοποιούν. Τα νοικιάζουν σε επιχειρηματίες, που τα μετατρέπουν σε πάρκινγκ, πισίνες, πίστες για σκέιτμπορντ, γήπεδα και τα έσοδα από την ενοικίαση, για παράδειγμα στο Ελσίνκι, πηγαίνουν στον δήμο. Υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα που εκπαιδεύει τους πολίτες για το τι πρέπει να κάνουν αν γίνει πόλεμος, τι χρειάζονται για να επιζήσουν για 72 ώρες (τόσες έχει ανάγκη το κράτος για να βεβαιωθεί ότι θα λειτουργούν τα απαραίτητα), σε ποιο καταφύγιο να πάνε. Παράλληλα, οι υπεύθυνοι για κάθε καταφύγιο φροντίζουν ώστε να υπάρχει διαθέσιμο νερό, γεννήτριες και στοκ από φάρμακα και άλλα. «Ο λόγος που η Φινλανδία έχει τις περισσότερες μπάντες χέβι μέταλ κατά κεφαλήν στον κόσμο είναι τα καταφύγια, που τους παρέχουν ένα μέρος για να κάνουν πρόβες χωρίς να ενοχλούν» μας λέει η Αννα Λεχτιράντα, επικεφαλής επικοινωνίας στο Τμήμα Διάσωσης της πόλης του Ελσίνκι. Η Φινλανδία είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για τους άνδρες (από πεντέμισι μέχρι εντεκάμισι μήνες, το πολύ ως τα 29 τους χρόνια). Για τις γυναίκες είναι εθελοντική και οι θάλαμοι είναι μεικτοί τα τελευταία χρόνια κατόπιν αιτήματος των γυναικών. Σπανίζουν όσοι προσπαθούν να αποφύγουν τη θητεία τους, και στις δημοσκοπήσεις το 85% των Φινλανδών δηλώνει πρόθυμο να πολεμήσει για τη Φινλανδία. Τα καταφύγια σε καιρό ειρήνης τα νοικιάζουν σε επιχειρηματίες, που τα μετατρέπουν σε πάρκινγκ, πισίνες, πίστες για σκέιτμπορντ, γήπεδα και τα έσοδα πηγαίνουν στον δήμο «Σε ετοιμότητα από τα γεννοφάσκια μας» Εκεί γύρω κυμαίνεται και το ποσοστό όσων επιθυμούν την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, η οποία ψηφίστηκε στη Βουλή με 188 ψήφους υπέρ και 12 κατά. «Στη Φινλανδία ανατρεφόμαστε με την ετοιμότητα από τα γεννοφάσκια μας, από το εκπαιδευτικό σύστημα (σ.σ.: που είναι από τα καλύτερα στον κόσμο), από το να είμαστε προετοιμασμένοι με μικροπράγματα στην καθημερινή μας ζωή» μας λέει ο γενικός γραμματέας της Επιτροπής Ασφαλείας του υπουργείου Αμυνας Πέτρι Τόιβονεν, πρώην στρατηγός. Η Επιτροπή Ασφαλείας ιδρύθηκε το 2013 με στόχο να προετοιμάζει ολόκληρη την κοινωνία για πολεμικά σενάρια. «Δεν κάνουμε πλύση εγκεφάλου, ούτε προπαγάνδα. Ολοι έχουν έναν ρόλο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης» λέει. «Μα δεν είστε υπερβολικά στρατιωτικοποιημένη κοινωνία;» τον ρωτάμε. «Είμαστε ένας από τους πιο χαρούμενους λαούς στον κόσμο. Το ότι είμαστε τόσο προετοιμασμένοι μας φέρνει χαρά» μας απαντά. Στο Κέντρο για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών, που ιδρύθηκε ως «απάντηση» στην κατάκτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, στόχος είναι η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, των ναυτικών απειλών, της ανάμειξης τρίτων χωρών σε εκλογές, της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων τεχνολογιών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πονηρούς σκοπούς, της οικονομικής εξάρτησης. «Η οικονομία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο» λέει ο Ράσμους Χιντρέν, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων του Κέντρου, φέρνοντας το παράδειγμα της πώλησης των λιμανιών μιας χώρας σε άλλη, το οποίο μπορεί να την οδηγήσει κάποτε σε σχέση εξάρτησης. «Στις υβριδικές απειλές, ο πόλεμος συγχέεται όλο και περισσότερο με την ειρήνη». Το Κέντρο Υβριδικών Απειλών, το οποίο έχει πλέον 32 κράτη-μέλη (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) ενώ σύντομα θα προστεθεί η Ιρλανδία, προσπαθεί να εντοπίσει τα αδύνατα σημεία των κοινωνιών για να τις θωρακίσει καθώς και τους παίκτες πίσω από τις υβριδικές απειλές, οι οποίοι μπορεί να είναι από πολιτοφυλακές μέχρι την Ορθόδοξη Εκκλησία.