Τις «καταστροφικές συνέπειες» της νέας προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ σχολιάζει στο «Βήμα» ο Μικαέλ Λεβί, γαλλο-βραζιλιάνος φιλόσοφος εβραϊκής καταγωγής και επίτιμος διευθυντής έρευνας για τις κοινωνικές επιστήμες στο Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας (CNRS).
Στην Ελλάδα μόλις κυκλοφόρησε το «μυθοπλαστικό ντοκιμαντέρ» που συνυπογράφει με τον γάλλο πολιτικό της Αριστεράς Ολιβιέ Μπεζανσενό «»Κόκκινος Σεπτέμβρης»: Το Πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 στη Χιλή» (εκδόσεις Θεμέλιο, μετάφραση Σπύρος Γιανναράς).
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες ανησυχίες σας για το 2025;
«Προσωπικά, η μεγαλύτερη ανησυχία μου είναι η ταχεία επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Η τυφλή λογική της καπιταλιστικής συσσώρευσης μας φέρνει στο χείλος της καταστροφής. Δυστυχώς, την ίδια στιγμή, οι ακροδεξιές και οι νεοφασιστικές δυνάμεις, προσηλωμένες στην άρνηση της κλιματικής αλλαγής, βρίσκονται σε άνοδο παντού. Δυσκολεύομαι να το καταλάβω».
Τι αναμένετε να φέρει η νέα προεδρία Τραμπ;
«Θα είναι καταστροφή για τον παλαιστινιακό λαό, λόγω της τυφλής υποστήριξής του προς τη δολοφονική κλίκα του (ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν) Νετανιάχου. Αποτελεί επίσης κίνδυνο για τη Λατινική Αμερική. Δεν θεωρώ απίθανο να ενθαρρύνει αντιδημοκρατικούς στρατιωτικούς κύκλους σε πραξικοπήματα, για να εγκαθιδρύσουν δικτατορίες. Ενα άλλο τραγικό αποτέλεσμα της προεδρίας του θα είναι η πλήρης υποστήριξη στην εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων και η δολιοφθορά του σε όλες τις – πολύ μέτριες και ανεπαρκείς – προσπάθειες για τη διεθνή ρύθμιση του κλίματος».
Πιστεύετε ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ένα από τα «μέτωπα» που παραμένουν ανοικτά εισερχόμενοι στο 2025; Η πρόταση του Τραμπ δεν ικανοποιεί το Κρεμλίνο, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ.
«Ελπίζω ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία, για τον οποίο είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνος ο (ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ) Πούτιν, θα τελειώσει σύντομα. Δεν μπορώ να προβλέψω όμως το πώς θα συμβεί αυτό. Πιθανώς με έναν συμβιβασμό, διά του οποίου η Ρωσία θα κρατήσει τις κατεχόμενες σήμερα περιοχές. Μια δημοκρατική λύση όμως θα σήμαινε διαβούλευση με τον πληθυσμό που ζει σε αυτές τις περιοχές για το εάν επιθυμεί να ζήσει στη Ρωσία ή στην Ουκρανία. Κανείς δεν το προτείνει. Κάθε πλευρά έχει αποκλειστικά «εδαφικές» διεκδικήσεις».
Η Ευρώπη – Γερμανία και Γαλλία κατ’ αρχάς – κλυδωνίζεται από πρωτοφανή πολιτική κρίση, υπό την απειλή των σταθερά ανερχόμενων ακροδεξιών δυνάμεων.
«Φυσικά. Η Ακροδεξιά βρίσκεται σε άνοδο παντού στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία και στη Γερμανία. Στη Γαλλία υπάρχει ένα ενιαίο μέτωπο της Αριστεράς, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο. Κατάφερε να εμποδίσει την (ακροδεξιά Μαρίν) Λεπέν να κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές. Δεν υπάρχει τίποτα αντίστοιχο στη Γερμανία, όπου αναμένονται εκλογές τον Φεβρουάριο».
Η Συρία, με την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ, αποτέλεσε τη μεγάλη έκπληξη στο τέλος του 2024. Πλέον αναμένεται μια τουρκική εισβολή στις κουρδικές περιοχές της βόρειας Συρίας. Τι θεωρείτε ότι θα γίνει τελικά με τον κουρδικό παράγοντα στην περιοχή; Θα τον συντρίψει η Αγκυρα;
«Η Τουρκία θέλει να καταστρέψει την αυτόνομη δημοκρατική Ροτζάβα, που τελεί υπό κουρδική διοίκηση στη βόρεια Συρία. Πρόκειται για μια εμπειρία γυναικείας χειραφέτησης, πολυεθνικής αλληλεγγύης και σοσιαλιστικών φιλοδοξιών που είναι μοναδική στη Μέση Ανατολή, αν όχι στον κόσμο. Θα πετύχει η Αγκυρα; Θα εξαρτηθεί από τις μεγάλες δυνάμεις, από τους νέους κυβερνώντες της Συρίας, από τη δημοκρατική αντιπολίτευση στην Τουρκία και κυρίως από την ικανότητα αντίστασης των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων της Ροτζάβα. Ενα διεθνές κίνημα αλληλεγγύης θα μπορούσε να βοηθήσει».
Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε σήμερα και όχι νωρίτερα με το αιματηρό πραξικόπημα στη Χιλή;
«Για τη γενιά μου το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 ήταν μια τρομερή οπισθοδρόμηση, μια τραγωδία που ποτέ δεν ξεχνιέται. Και ο Oλιβιέ (Μπεζανσενό) είχε αναπτύξει έντονο ενδιαφέρον για την ιστορία της χιλιανής επαναστατικής Αριστεράς (MIR) και του ιδρυτή της, Mιγκέλ Ενρίκες, που δολοφονήθηκε το 1974 από τον στρατό. Ηταν λοιπόν φυσικό να θέλουμε να κάνουμε κάτι για την 50ή επέτειο του «Κόκκινου Σεπτέμβρη». Φυσικά, και η αναπάντεχη εξέγερση στη Χιλή το 2019-2020 μας έδωσε έναν ακόμη λόγο. Θέλαμε επίσης να μεταφέρουμε τα ιστορικά γεγονότα του 1973 στις νέες γενιές, στη Γαλλία και αλλού».
Τι μπορούν να μας διδάξουν σήμερα τα γεγονότα του 1973 στη Χιλή;
«Το πρώτο μάθημα είναι ότι ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ και οι άρχουσες τάξεις στη Λατινική Αμερική ανέχονται τη δημοκρατία μόνο εφόσον δεν αποτελεί απειλή για τα συμφέροντά τους. Αν πιστεύουν ότι η δημοκρατία μπορεί να αγγίξει τα προνόμιά τους, δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν το στρατιωτικό τους χέρι για να συντρίψουν τη δημοκρατία και να εξοντώσουν την Αριστερά, τα συνδικάτα και τα λαϊκά κινήματα».
Στο τελευταίο σας βιβλίο γράφετε ότι «εγκαταλείψαμε το «ουτοπικό» σενάριο της επανεγγραφής της ιστορίας» του πραξικοπήματος του Αουγούστο Πινοσέτ στη Χιλή. Γιατί χαρακτηρίζετε «ουτοπική» την καταγραφή των ιστορικών γεγονότων και ποιος ήταν ο κίνδυνος «παρεξήγησης» που επισημαίνετε, σχετικά με τις προθέσεις σας;
«Το «ουτοπικό» μας σενάριο, που σκηνοθετεί μια νίκη του Σαλβαδόρ Αλιέντε και της Λαϊκής Ενότητας ενάντια στο πραξικόπημα του Πινοσέτ, θα έδινε την εντύπωση ότι θέλουμε να δώσουμε μαθήματα στους χιλιανούς επαναστάτες. Δεν είχαμε τέτοια αλαζονική πρόθεση!».
Αν ζούσαν ο Χένρι Κίσινγκερ, ο Ρίτσαρντ Νίξον, ο Πινοσέτ κ.ά., θα αποτολμούσατε να τους αποδώσετε και πάλι τους ολοζώντανους διαλόγους που διαβάζουμε;
«Τα περισσότερα από τα αποσπάσματα που αποδίδονται και στον Νίξον και στον Κίσινγκερ και στον Πινοσέτ είναι αυθεντικά. Το αν είναι οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι νεκροί ή ζωντανοί δεν έπαιξε κανέναν απολύτως ρόλο στη συγγραφή του. Ελάχιστοι διάλογοι είναι φανταστικοί, αλλά απολύτως προφανείς. Είχαμε χρησιμοποιήσει λογοτεχνικά εργαλεία και σε προηγούμενα βιβλία μας, όπως στο δοκίμιό μας «Το Βασίλειο της Ελευθερίας», σχετικά με την ουτοπία μιας ελεύθερης κοινωνίας, και στο «Ο Μαρξ στο Παρίσι, 1871″, αναφορικά με την επίσκεψη του Μαρξ στην Παρισινή Κομούνα».
Να κλείσουμε με την ευχή που θέλετε να κάνετε για το 2025;
«Ειρήνη και δημοκρατική λύση, με σεβασμό του δικαιώματος της εθνικής αυτοδιάθεσης, στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και οπουδήποτε αλλού. Νίκη της Ροτζάβα στη Συρία και της βιρμανικής δημοκρατικής αντίστασης. Ηττα των νεοφασιστών. Και μερικά σοβαρά μέτρα για τη δραστική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Δεν αρκεί η ευχή. Η μάχη για αυτούς τους στόχους είναι ο μόνος τρόπος».
Το βιβλίο των Ολιβιέ Μπεζανσενό και Μικαέλ Λεβί «Κόκκινος Σεπτέμβρης: Το Πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 στη Χιλή» (εκδόσεις Θεμέλιο, μετάφραση Σπύρος Γιανναράς) θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 13 Ιανουαρίου στο ETERON (Λεωκορίου 38-40, Αθήνα, 7.00 μ.μ.). Θα μιλήσουν ο συγγραφέας Μικαέλ Λεβί και η δημοσιογράφος Χριστίνα Πάντζου. Θα παρέμβει ο μεταφραστής του βιβλίου Σπύρος Γιανναράς και θα συντονίσει ο Κώστας Αθανασίου, μεταφραστής.
