Με το κρεσέντο προσωπολατρίας υπέρ του Ταγίπ Ερντογάν να έχει σπάσει όλα τα κοντέρ από τα ελεγχόμενα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, τις δημοσκοπήσεις να του δίνουν άνετο προβάδισμα μέχρι και έξι μονάδες έναντι του έτερου διεκδικητή και ηγέτη της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο τούρκος πρόεδρος προβάλλει ως το αδιαμφισβήτητο φαβορί του δεύτερου γύρου για την προεδρική κάλπη που άνοιξε σήμερα νωρίς το πρωί στην Τουρκία για τα 61 εκατομμύρια ψηφοφόρους.
Ηδη ο Ερντογάν συμπεριφέρεται ως νικητής μετά τη συμμαχία του με τον υπερεθνικιστή Σινάν Ογάν και το ερώτημα που κρέμεται στα χείλη όλων δεν είναι αν θα νικήσει, αλλά ποια Τουρκία ξημερώνει αύριο, έπειτα από δύο δεκαετίες του ιδίου στην εξουσία, το σερί δέκα και πλέον νικηφόρων εκλογικών αναμετρήσεών του και του αυταρχικού μοντέλου διακυβέρνησης που τον έχει καταστήσει απόλυτο κυρίαρχο.
Απρόβλεπτη διπλωματία
Θεωρώντας ότι το παγκόσμιο σύστημα βρίσκεται σε ένα «κατ’ εξοχήν κρίσιμο σημείο με ad hoc αλλαγές που δεν επιτρέπουν έναν κανονικό ή στατικό ορισμό της εξωτερικής πολιτικής», ο συγγραφέας και ειδικός στην εξωτερική πολιτική του Πολεμικού Ινστιτούτου και του Πανεπιστημίου Εθνικής Αμυνας Μεχμέτ Οζκάν σχολιάζει στην «Daily Sabah» ότι «η Τουρκία έχει διατηρήσει μια δυναμική πολιτική αναζητώντας αυτονομία και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει».
Υπό αυτή την έννοια, η χώρα θα συνεχίσει να ενεργεί με τρόπο ανεξάρτητο, διατηρώντας τη δική της πολιτική ισορροπιών με τις ξένες δυνάμεις και αυτό είναι κάτι που προβληματίζει έντονα τη Δύση. Οι «Financial Times», που θεωρούν δεδομένη την επικράτηση Ερντογάν, το θέτουν πιο ωμά: «Αξιωματούχοι σε ΗΠΑ και Ευρώπη προετοιμάζονται για έναν ανώμαλο δρόμο μπροστά τους με έναν πρόεδρο που θεωρούν προβληματικό και απρόβλεπτο, αλλά ζωτικής σημασίας εταίρο και επικεφαλής ενός κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ που ενώνει Μέση Ανατολή με Μαύρη Θάλασσα και δίνει στέγη σε τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες».
Αλλαγή ρότας;
Διπλωμάτες πάντως προεξοφλούν ότι οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Δύση δεν αναμένεται να αποκοπούν πλήρως, με δεδομένο ότι τόσο το εμπόριο όσο και η χρηματοδότηση παραμένουν κομβικής σημασίας για την τουρκική οικονομία, που θα είναι για τον μακροβιότερο ηγέτη της χώρας και το μεγάλο αγκάθι της επόμενης μέρας. Μέχρι νωρίς το μεσημέρι της Παρασκευής η τουρκική λίρα συνέχιζε να καταγράφει νέο ιστορικό χαμηλό και η ισοτιμία της έσπαγε το φράγμα των 20 λιρών έναντι του αμερικανικού δολαρίου, καθώς επικρατούσε αβεβαιότητα σχετικά με το αν ο Ερντογάν θα συνεχίσει την εμμονική και ανορθόδοξη πολιτική για χαμηλά επιτόκια, η οποία προκάλεσε μια ιλιγγιώδη αύξηση του πληθωρισμού στο 85,5% το περασμένο έτος. Το πλήρες σχέδιό του δεν έχει μέχρι σήμερα αναπτυχθεί.
Ομως παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δήλωνε στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ότι τα επιτόκια θα μειωθούν όσο βρίσκεται στην εξουσία και πως ο πληθωρισμός θα τεθεί υπό έλεγχο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι έχει αποφασίσει να αλλάξει ρότα και να υιοθετήσει μια ορθολογική οικονομική πολιτική.
Μακροοικονομική αστάθεια
«Οι ελπίδες για νίκη της αντιπολίτευσης και επιστροφή στη χάραξη ορθόδοξης πολιτικής έχουν εξατμιστεί» προεξοφλεί ο Λίαμ Πιτς, αναλυτής της εταιρείας οικονομικών αναλύσεων Capital Economics. «Αντίθετα, υπάρχει τώρα ένας πραγματικός κίνδυνος πως μια νίκη του Ερντογάν θα οδηγήσει σε μακροοικονομική αστάθεια στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης της απειλής μιας σοβαρής νομισματικής κρίσης και μιας κρίσης χρέους» σε μια οικονομία που έχει ήδη κλυδωνιστεί ανεπανόρθωτα, έχει εγκλωβιστεί στην εσωστρέφεια και στην εξάρτηση από δυνάμεις όπως η Ρωσία, το Κατάρ και η Κίνα.
Οικονομολόγοι του Bloomberg εκτιμούν ότι η τουρκική Κεντρική Τράπεζα – η ανεξαρτησία της οποίας έχει διαβρωθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια υπό την επιρροή του Ερντογάν – έχει ξοδέψει περισσότερα από 177 δισ. δολάρια για τη στήριξη της λίρας από τον Δεκέμβριο του 2021. Η τουρκική ομάδα έρευνας για τον πληθωρισμό (ENAG) κατέγραψε αύξηση τιμών 105,19% τον περασμένο μήνα σε σχέση με το προηγούμενο έτος, προσθέτοντας ότι οι τιμές αυξήθηκαν σχεδόν κατά ένα τρίτο σε σύγκριση με τις αρχές του 2023.
«Ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει, η επόμενη κυβέρνηση θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα προκλητικό οικονομικό σκηνικό που θα χαρακτηρίζεται από μια συσσωρευμένη ζήτηση συναλλάγματος και πίεση στη λίρα, μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και υψηλό πληθωρισμό» αναφέρει ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings, την ώρα που το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν AKP φαίνεται, σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters, να διχάζεται πλέον σοβαρά αναφορικά με τις οικονομικές πολιτικές που θα ακολουθήσει μετά την επανεκλογή του ο Ερντογάν.
Οι δημοσκοπήσεις
Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Konda, ο Ερντογάν βρίσκεται στο 52,7% έναντι 47,3% που δίνει στον Κιλιτσντάρογλου σε δείγμα 3.607 ατόμων σε 34 επαρχίες της Τουρκίας το διάστημα 20-21 Μαΐου. Σε άλλη δημοσκόπηση, που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 970 ατόμων το διάστημα μεταξύ 19 και 23 Μαΐου από την ιστοσελίδα Al-Monitor και την εταιρεία Premise Data, ο Ερντογάν προηγείται με μόλις 1 μονάδα διαφορά έναντι του Κιλιτσντάρογλου (40% έναντι 39%) με τους αναποφάσιστους να βρίσκονται στο 15%.
Δυστοπική χώρα
Η Τουρκία του Ερντογάν, πάντως, είναι πλέον μια χώρα δυστοπική. Στα είκοσι και πλέον αδιάλειπτα έτη στην εξουσία του έχει εξασφαλίσει τον απόλυτο έλεγχο του κράτους. Εχει φιμώσει κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή. Εχει φυλακίσει όλους τους διαφωνούντες.
Εχει λογοκρίνει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Περιφρονεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους δημοκρατικούς κανόνες, με τον αυταρχισμό του να δίνει τη θέση του πια στη δικτατορία, όπως σχολιάζουν αναλυτές.
Λίγη σημασία φαίνεται να έχει για τους Τούρκους που στέκονται, κατά τα λοιπά, σε ουρές δεκάδων μέτρων για ένα κομμάτι ψωμί και λίγα κρεμμύδια.
Ο λαός του «θα τον ακολουθεί μέχρι και στην άκρη του θανάτου» λέει ένα από τα τραγούδια-ύμνους που έγραψαν πρόσφατα για εκείνον. Απόψε ο Ερντογάν μπορεί να πανηγυρίζει. Είναι και με τη βούλα ο πιο ισχυρός ηγέτης που είχε ποτέ η χώρα μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας πριν από 100 χρόνια, ξεπερνώντας κατά πολύ τον Κεμάλ Ατατούρκ.
