Η συγχαρητήρια επιστολή που είχαν ετοιμάσει οι επιτελείς του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την εκλογή της πρώτης γυναίκας προέδρου στη Βόρεια Μακεδονία δεν βγήκε ποτέ από το συρτάρι. Αμερικανικές πηγές επιβεβαιώνουν στο «Βήμα» ότι πρόκειται για μια απόφαση που ελήφθη σε πολιτικά ανώτερο επίπεδο, θέλοντας να εκπέμψει ένα μήνυμα δυσαρέσκειας.

Οι ΗΠΑ τηρούν στάση αναμονής, περιμένοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο μετά τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στη γειτονική χώρα. Ωστόσο, η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα έδειξε γρήγορα ότι θα συνεχίσει να βαδίζει στη γραμμή που χάραξε εξαρχής.

Ετσι αντί για την επίσημη επιστολή από τον Αντονι Μπλίνκεν, ζητήθηκε η συμβολή του βοηθού υπουργού Εξωτερικών για ευρωπαϊκές υποθέσεις, Τζέιμς Ο’ Μπράιαν, ο οποίος σε μια κίνηση πολιτικού συμβολισμού συνεχάρη τη νέα πρόεδρο με μια απλή ανάρτηση στο Χ.

Τήρηση των συμφωνιών

Η Ουάσιγκτον έχει συνειδητά επιλέξει να είναι ιδιαίτερα μετρημένη στις δημόσιες παρεμβάσεις απέναντι στις πρώτες σοβαρές αρρυθμίες που παρουσιάζει η Συμφωνία των Πρεσπών. Αρχικά, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Βεντάντ Πατέλ, ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να τονίζουν τη σημασία της τήρησης των διεθνών συμφωνιών. Ωστόσο, απέφυγε να ξεκαθαρίσει εάν οι δηλώσεις εκλεγμένων αξιωματούχων που δεν χρησιμοποιούν το νέο συνταγματικό όνομα της χώρας πληρούν τα κριτήρια για την επιβολή των κυρώσεων που περιγράφονται στο προεδρικό διάταγμα του Τζο Μπάιντεν για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Λίγο αργότερα, η υφυπουργός Δημόσιας Διπλωματίας, Ελίζαμπεθ Αλεν, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα: στη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στα Σκόπια, αναφέρθηκε ονομαστικά στη Σιλιάνοφσκα, εκφράζοντας την απογοήτευσή της για το ότι δεν χρησιμοποιεί το συνταγματικό όνομα της χώρας.

Ασκηση πίεσης

Τόσο πριν από τις εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία όσο και στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει, η αμερικανική πλευρά ασκεί πίεση πίσω από κλειστές πόρτες, στέλνοντας το μήνυμα για την ανάγκη της απαρέγκλιτης εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών και της συνέχισης της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας.

Οπως μάλιστα αποκάλυψε ο απερχόμενος αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για τα Δυτικά Βαλκάνια, Γκάμπριελ Εσκομπάρ, η Ουάσιγκτον έχει λάβει διαβεβαιώσεις σε όλα τα επίπεδα από το κόμμα που επικράτησε στις εκλογές (VMRO-DPMNE) ότι θα συνεχιστεί η ευρωπαϊκή πορεία.

Εδώ, όμως, ενδέχεται να υπάρχει ένα πρόβλημα. Αναλυτές στην Ουάσιγκτον εκφράζουν την ανησυχία ότι ενδέχεται να παίζεται ένα χαλασμένο τηλέφωνο μεταξύ των δύο πλευρών. Οι αξιωματούχοι του VMRO-DPMNE δηλώνουν ότι θα παραμείνουν πιστοί στην Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να δίνουν καμία ξεκάθαρη εγγύηση για την προφορική χρήση του συνταγματικού ονόματος.

Οι Αμερικανοί, από την πλευρά τους, θεωρούν ότι αυτές οι διαβεβαιώσεις συνιστούν επικράτηση του ρεαλισμού. Ωστόσο, πιστεύουν ότι το θέμα της ονομασίας έχει εξελιχθεί σε ένα τόσο ταυτοτικό ζήτημα για το VMRO-DPMNE ώστε πλέον χρειάζεται να γίνει μια πολύ δύσκολη «κωλοτούμπα». Εκτιμούν ότι η νέα κυβέρνηση θα σέβεται τυπικά το γράμμα της Συμφωνίας, χωρίς όμως να εφαρμόζει το πνεύμα της στη δημόσια ρητορική.

Περίοδος χάριτος

Η αμερικανική διπλωματία έχει επιλέξει συνειδητά να κρατήσει δημοσίως χαμηλούς τόνους λόγω της ανησυχίας ότι οι εξωτερικές πιέσεις δεν θα είναι επιβοηθητικές διότι θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν αντανακλαστικά που ενδεχομένως θα παγίδευαν τη νέα κυβέρνηση, ακόμη και στην περίπτωση που θα επέλεγε τον δρόμο της προσαρμογής.

Η απόφαση, λοιπόν, που έχει ληφθεί είναι να δοθεί μια περίοδος χάριτος προκειμένου να διαπιστωθεί εάν όντως οι νέοι ηγέτες της Βόρειας Μακεδονίας θα προσπαθήσουν να απαγκιστρωθούν με μικρά βήματα από την προεκλογική ρητορική τους.