Τη μορφή μιας ευρύτερης λαϊκής εξέγερσης έχουν πάρει οι αιματηρές ταραχές στο Ιράν με αφορμή τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί στην Τεχεράνη, η οποία συνελήφθη από τη λεγόμενη Αστυνομία Ηθών γιατί δεν τηρούσε τους αυστηρούς κώδικες ένδυσης του καθεστώτος για τις γυναίκες.
Από την ημέρα του θανάτου της στις 16 Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα, έχει ξεσηκωθεί ένα κύμα διαμαρτυρίας σε δεκάδες ιρανικές πόλεις, που αναδεικνύει τη στέρηση της ελευθερίας των γυναικών στην Ισλαμική Δημοκρατία, αφού υποβάλλονται σε διαρκείς ελέγχους που εντατικοποιήθηκαν με την επιστροφή στην εξουσία των υπερσυντηρητικών και την εκλογή στην προεδρία του σιίτη κληρικού Εμπραχίμ Ραϊσί.
Στο προσκήνιο καταπίεση, διαφθορά
Ταυτόχρονα όμως, έρχονται στο προσκήνιο τα πολλαπλά προβλήματα της ιρανικής κοινωνίας μπροστά στα οποία η Τεχεράνη κωφεύει – τη δυσαρέσκεια ενάντια στην καταπίεση και στα ψέματα του θεοκρατικού καθεστώτος, την οργή για τη διαφθορά των Φρουρών της Επανάστασης, τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η οικονομία έπειτα από την επιβολή πρόσθετων κυρώσεων από τη Δύση και την εκτόξευση του πληθωρισμού που έχει οδηγήσει τον λαό σε οικονομικό μαρασμό.
«Είναι η απάντηση στο status quo της σοβαρής πολιτικής και κοινωνικής καταστολής από μια κυβέρνηση που αρνείται να αναγνωρίσει ακόμη και τα αιτήματα του λαού της», όπως δηλώνει στην «Washington Post» ο Χαντί Γκαεμί, εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Ιράν, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη. «Η αποσύνδεση μεταξύ του λαού του Ιράν και των κυβερνώντων δεν θα μπορούσε να είναι πιο εμφανής».
Εκλεισαν το Ιντερνετ, απειλούν με τον στρατό
Είναι αξιοσημείωτο ότι δίπλα στις γυναίκες που με θάρρος πρωτοστατούν στις εξεγέρσεις διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, αφού βγάζουν και καίνε τις μαντίλες τους – πράξη αξιόποινη στο Ιράν -, εκατοντάδες άνδρες συμμετέχουν δυναμικά, στηρίζοντας τις διαδηλώτριες. Σε πολλές περιπτώσεις συγκρούονται με τις δυνάμεις καταστολής, πολιορκούν κυβερνητικά κτίρια και πυρπολούν αστυνομικά τμήματα αψηφώντας την ακραία βία των αστυνομικών, όπως την αποτυπώνουν βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Διόλου τυχαία, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει τη λαϊκή οργή, το καθεστώς επέβαλε μπλόκο στο Διαδίκτυο, καθιστώντας αδύνατη την πρόσβαση στο Instagram και στο WhatsApp. Την ίδια ώρα, ο στρατός προαναγγέλλει επικίνδυνη κλιμάκωση ανακοινώνοντας ότι είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τους εχθρούς του καθεστώτος, που όπως έχει επανειλημμένα δείξει στο παρελθόν είναι πρόθυμο να σκοτώσει μαζικά προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία.
Πάνω από 30 οι νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες
Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Iran Human Rights, περισσότεροι από 30 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από την άγρια καταστολή, από την ημέρα που έγινε γνωστός ο θάνατος της Αμινί μέχρι σήμερα. Περισσότεροι από 750 έχουν τραυματιστεί και οι συλλήψεις ξεπερνούν τις 600. Επισήμως όμως οι αριθμοί που δίνονται από το καθεστώς είναι πολύ μικρότεροι.
Οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας έρχονται σε μια εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία για την Ισλαμική Δημοκρατία. Σύμφωνα με αναφορές, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ είναι σοβαρά άρρωστος. Η χώρα έχει ανοίξει έναν πολυμέτωπο πόλεμο στον κυβερνοχώρο, οι δυτικές κυρώσεις έχουν γονατίσει την οικονομία, οι εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες έχουν αυξηθεί, οι εξεγέρσεις εθνικού χαρακτήρα μετατρέπονται συχνά σε σκηνές σκληρής βίας.
Ακύρωσε συνέντευξη λόγω… χιτζάμπ
Ο υπερσυντηρητικός σιίτης κληρικός και πρόεδρος του Ιράν, ο οποίος συνδέεται με μια μαύρη σελίδα στην Ιστορία της χώρας (τη μαζική εκτέλεση περίπου 5.000 πολιτικών κρατουμένων το 1988), ακύρωσε τη συνέντευξη στο CNN με την Κριστιάν Αμανπούρ, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο τις δύσκολες ερωτήσεις που θα του έθετε επίμονα η ιρανικής καταγωγής δημοσιογράφος, τόσο για τον θάνατο της Αμινί όσο και για τις μαζικές διαδηλώσεις στη χώρα. Ο λόγος που δεν έγινε η συνέντευξη είναι διότι η Αμανπούρ αρνήθηκε να φορέσει μαντίλα «σε ένδειξη σεβασμού», όπως της υπέδειξε ο βοηθός του Ραϊσί. Ειρωνεία; Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο ιρανός πρόεδρος δήλωνε στο αμερικανικό κανάλι CBS ότι οι γυναίκες στη χώρα του φορούν το χιτζάμπ εθελοντικά!
Το αδιέξοδο με τα πυρηνικά και οι πιέσεις να κλείσουν οι έρευνες
Οι προσπάθειες για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 που θα άρει τον ασφυκτικό κλοιό των οικονομικών κυρώσεων έχουν τελματώσει, καθώς η Τεχεράνη αξιώνει να σταματήσουν οι έρευνες του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Το Ιράν αρνείται ότι έχει κρυφές πυρηνικές δραστηριότητες ή τη φιλοδοξία να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, όμως ο IAEA αναφέρει πως είναι κρίσιμο να παρασχεθούν «διασφαλίσεις» ότι τα μέρη της συμφωνίας δεν εκτρέπουν κρυφά πυρηνικό υλικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή όπλων.
«Μ’ έναν λόγο, βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Η θέση του Ιράν είναι παράλογη. Ζητάει από εμάς και τις ευρωπαϊκές χώρες να ασκήσουμε πίεση στον IAEA να κλείσει τις έρευνες, κάτι που δεν θα κάνουμε», αναφέρει ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στο πρακτορείο Reuters: «Σεβόμαστε την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα του ΙΑΕΑ».
Την κατάσταση ήρθε να περιπλέξει περισσότερο ο ιρανός πρόεδρος. Μιλώντας στην έδρα του ΟΗΕ, στη διάρκεια της ετήσιας διάσκεψης του Οργανισμού στη Νέα Υόρκη, ο Εμπραχίμ Ραϊσί είπε ότι δεν βλέπει το νόημα της αναβίωσης της συμφωνίας χωρίς εγγυήσεις από τις ΗΠΑ ότι δεν θα υπαναχωρήσουν ξανά από μια ενδεχόμενη συμφωνία, όπως είχαν πράξει επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ το 2018.
Από το ίδιο βήμα ο Ραϊσί μίλησε για τη Μαχσά Αμινί. Αφού υποστήριξε ότι ο θάνατός της κατά την παραμονή της στο αστυνομικό τμήμα θα ερευνηθεί, έστρεψε τα πυρά του στη Δύση κατηγορώντας την για υποκρισία επειδή εκφράζει ανησυχίες για την τραγική κατάληξη της 22χρονης.
