«Το Βήμα» ζήτησε από τη δρα Μαρίκα Καραγιάννη, νομικό – διεθνολόγο με ειδίκευση στην ενέργεια, καθηγήτρια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, να περιγράψει τις επιπτώσεις από τυχόν υπογραφή μνημονίου μεταξύ Αγκυρας και Δαμασκού στα πρότυπα του τουρκολιβυκού.
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ του τουρκολιβυκού και ενός πιθανού τουρκοσυριακού μνημονίου;
«Κατ’ αρχάς, αν δει κανείς τον χάρτη, αντιλαμβάνεται ότι η Τουρκία είναι όμορο κράτος με τη Συρία και έχει αντικριστές ακτές, οπότε μπορεί, βάσει της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), να προβεί σε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Συρία, ασχέτως αν δεν έχει υπογράψει και δεν εφαρμόζει τη UNCLOS. Αρα, ένα τουρκοσυριακό μνημόνιο ή συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης δεν θα μπορεί να χαρακτηριστεί ως παράνομο, όπως συμβαίνει με το τουρκολιβυκό, το οποίο αγνοεί τη γεωγραφική ύπαρξη της Κρήτης, της μισής Δωδεκανήσου και μέρους των ακτών της Αιγύπτου.
Παράνομο θα είναι αν συμπεριλάβει και το κατεχόμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου, με το οποίο η Συρία έχει επίσης αντικριστές ακτές, αλλά βεβαίως δεν αναγνωρίζεται διεθνώς, παρά μόνο από την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι συνολικά 168 κράτη έχουν υπογράψει τη UNCLOS και μόνον 15 όχι, μεταξύ των οποίων η Συρία, όπως και η Τουρκία και το Ισραήλ, οι οποίες ωστόσο εφαρμόζουν τις διατάξεις της Σύμβασης επιλεκτικά (η Τουρκία έχει καθορίσει ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα με τα λοιπά παράκτια κράτη μετά την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, ενώ το Ισραήλ έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες καθορισμού θαλάσσιων ζωνών με την Κύπρο το 2010 και με τον Λίβανο το 2022)».
Τυχόν σύναψη μνημονίου Τουρκίας – Συρίας θα ενίσχυε και εκείνο με τη Λιβύη;
«Το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν έχει καμία ισχύ και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Επίσης, από το 2019, οπότε υπεγράφη, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κανένα βήμα προς την κατεύθυνση υλοποίησής του, ούτε από τη λιβυκή ούτε από την τουρκική πλευρά, παρά τις συχνές επικοινωνιακές δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας.
Ομως, η υπογραφή ενός τουρκοσυριακού μνημονίου θα προστεθεί στη φαρέτρα της Τουρκίας και θα ενισχύσει την αναθεωρητική της πολιτική τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στη Μεσόγειο. Η Τουρκία διαθέτει ερείσματα στη Συρία, μέρος της οποίας θεωρεί ότι θα έπρεπε να ανήκει στην τουρκική κυριαρχία, όπως δήλωσε πολύ εύγλωττα ο τούρκος πρόεδρος μετά την αποχώρηση του Ασαντ. Γι’ αυτό και εργάζεται προς την κατεύθυνση επαναχάραξης των συνόρων στη Συρία, ξεκινώντας από τα χερσαία στον Βορρά και μετά θα πάει και στα θαλάσσια σύνορα».
Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις, ειδικότερα για την Ελλάδα, ενός πιθανού τουρκοσυριακού μνημονίου;
«Οι επιπτώσεις θα αφορούν άμεσα την Κύπρο και έμμεσα την Ελλάδα. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η Τουρκία θα «κλείσει» όλη τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Συρίας και Κύπρου, στερώντας από τη Λευκωσία τη δυνατότητα να καθορίσει ΑΟΖ στον Βορρά και στα ανατολικά θαλάσσια σύνορά της. Ενα μνημόνιο με τη Συρία εντάσσεται στη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» και δεν πρέπει να ξεχνάμε τους χάρτες του ναυάρχου ε.α. Τσιχάτ Γιατσί, που προτείνουν τέτοιου είδους οριοθετήσεις με όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, πλην Κύπρου, ο οποίος μάλιστα ήδη προέτρεψε τον τούρκο πρόεδρο να προβεί σε συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία (18.12.24), προσθέτοντας ότι η Τουρκία δεν θα πρέπει να φοβάται την ελληνοκυπριακή πλευρά».
