Οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν προβαίνουν σε τόσο σοβαρές καταγγελίες εναντίον άλλης χώρας όσο αυτές στις οποίες προέβη την περασμένη Δευτέρα ο Καναδάς εναντίον της Ινδίας, αν δεν έχουν αξιόπιστα στοιχεία και έγκυρες πληροφορίες, οι οποίες συνήθως προέρχονται από τις μυστικές τους υπηρεσίες. Καταλαμβάνοντας τον κόσμο εξαπίνης, ο πρωθυπουργός του Καναδά Τζάστιν Τριντό από το βήμα της βουλής συνέδεσε την κυβέρνηση της Ινδίας με τη δολοφονία του Χαρντίπ Σινγκ Νιτζάρ, 45 ετών, καναδού πολίτη ινδικής καταγωγής, και Σιχ στο θρήσκευμα, στην πόλη Σάρεϊ, κοντά στο Βανκούβερ, στις 18 Ιουνίου. Ο Τριντό χαρακτήρισε τη δολοφονία του Νιτζάρ «ξεκάθαρη και απαράδεκτη παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας» και απέλασε κορυφαίο ινδό διπλωμάτη, κλιμακώνοντας την ένταση στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Οι αυτονομιστικές τάσεις των Σιχ
Η διαμάχη μεταξύ Καναδά και Ινδίας δεν ξεκίνησε τώρα. Ο Καναδάς φιλοξενεί τη μεγαλύτερη κοινότητα Σιχ εκτός της Ινδίας, περί τους 770.000 ανθρώπους, οι οποίοι αποτελούν το 2,1% του πληθυσμού της χώρας. Στην Ινδία οι Σιχ εκπροσωπούν το 1,7% του πληθυσμού ενώ οι ινδουιστές ανέρχονται στο 79% του συνολικού πληθυσμού των 1,4 δισεκατομμύρια κατοίκων. Το 1947, όταν η Ινδία κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία, ηγέτες των Σιχ διεκδίκησαν τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους, χωρίς ωστόσο να επιτύχουν τον στόχο τους. Στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα οι συγκρούσεις μεταξύ Σιχ και ινδουιστών υπήρξαν συχνά αιματηρές. Το 1984 η δολοφονία της ινδής πρωθυπουργού, Ιντιρα Γκάντι, από δυο Σιχ σωματοφύλακές της συντάραξε τη διεθνή κοινότητα.
Σήμερα, όπως σημειώνει η «Washington Post», οι αυτονομιστικές τάσεις των Σιχ δεν είναι τόσο έντονες όσο τη δεκαετία του 1980. Ομως ο ινδουιστής συντηρητικός πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και το εθνικιστικό κόμμα του Μπαρατίγια Τζανάτα (BNJ) θεωρούν τον ινδουισμό ως τον θεμέλιο λίθο του ινδικού πολιτισμού και αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε άλλη θρησκεία – Σιχ, Ισλάμ – ως απειλή για τη χώρα.
Ο βανδαλισμός ινδουιστικού ναού
Το 2015, όταν ο Τζάστιν Τριντό εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός του Καναδά, διόρισε στην κυβέρνηση τέσσερις υπουργούς Σιχ επί συνόλου 30. Η Ινδία δεν τοποθετήθηκε τότε, προφανώς, επί της σύνθεσης της καναδικής κυβέρνησης. Ομως ινδοί διπλωμάτες εξέφραζαν δυσφορία κάθε φορά που Καναδοί Σιχ τάσσονταν υπέρ του αυτονομιστικού κινήματος των Ινδών Σιχ, σκοπός του οποίου είναι η δημιουργία του Καλιστάν, ενός ανεξάρτητου κρατιδίου Σιχ στο βόρειο τμήμα της Ινδίας, στο κρατίδιο του Πουντζάμπ, όπου σχεδόν το 60% του πληθυσμού είναι Σιχ. Το 2022 άγνωστοι βανδάλισαν ινδουιστικό ναό στον Καναδά, γράφοντας συνθήματα όπως «Θάνατος στην Ινδία» ενώ Καναδοί Σιχ οργάνωσαν τοπικά δημοψηφίσματα ζητώντας την ανεξαρτησία των Σιχ από την Ινδία. Μεταξύ των ακτιβιστών υπέρ του Καλιστάν ήταν και ο δολοφονηθείς Νιτζάρ, ο οποίος καταζητείτο από το Δελχί το οποίο από το 2020 τον είχε χαρακτηρίσει τρομοκράτη.
Κατά διαστήματα ωστόσο, όπως ανέφερε το «ΤΙΜΕ», οι δυο χώρες έδιναν την εντύπωση ότι άφηναν κατά μέρος τις διαφορές τους και επεδίωκαν τη σύσφιξη των εμπορικών και άλλων σχέσεών τους προκειμένου να σταθούν απέναντι στην Κίνα. Στο πλαίσιο της στρατηγικής του για την περιοχή του Ινδο-ειρηνικού, ο Τριντό έβλεπε την Ινδία ως σημαντικό εταίρο, δεδομένης της ταχέως αναπτυσσόμενης οικονομίας της και της σημασίας της λόγω της πληθυσμιακής της έκρηξης. Τον περασμένο Μάιο οι δύο χώρες εμφανίζονταν αισιόδοξες εν όψει των συμφωνιών σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, τα αγροτικά προϊόντα και η υψηλή τεχνολογία.
Διπλωματική κρίση και επιπτώσεις
H ρήξη στις σχέσεις Οτάβας – Δελχί εκτιμάται ότι θα έχει διεθνείς επιπτώσεις. Τόσο το «ΤΙΜΕ» όσο και ο Τζέιμς Λαντέιλ, διπλωματικός ανταποκριτής του BBC στη Νέα Υόρκη, υποστηρίζουν ότι πολιτικοί και αξιωματούχοι στη Δύση θα πρέπει να εργαστούν σκληρά ώστε η διπλωματική κρίση μεταξύ Καναδά και Ινδίας να μη διαχυθεί και σε άλλες διεθνείς σχέσεις. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται σήμερα οι ΗΠΑ και η Δύση εν γένει είναι μια κρίση που θα τις φέρει αντιμέτωπες με την Ινδία. Η πολυπληθέστερη χώρα, που είναι και η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, διαδραματίζει μείζονα ρόλο στο γεωπολιτικό γίγνεσθαι.
Η Δύση θεωρεί επίσης την Ινδία αντίβαρο στην Κίνα. Η προσέγγιση αυτή επιβεβαιώθηκε και κατά την πρόσφατη σύνοδο των χωρών του G20 στο Δελχί, όταν οι δυτικές χώρες οι οποίες στηρίζουν το Κίεβο απέφυγαν στο τελικό ανακοινωθέν να καταδικάσουν – και να κατονομάσουν – τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία. Προτίμησαν να προστατέψουν τη σχέση τους με την Ινδία, μια επιλογή που δυσαρέστησε έντονα το Κίεβο. Για πολλούς δυτικούς διπλωμάτες υπάρχει επίσης ο κίνδυνος οι χώρες της Δύσης να διχαστούν παίρνοντας θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς στη διαμάχη Καναδά – Ινδίας, διαταράσσοντας την ενότητα της Δύσης (η οποία δεν είναι πάντα δεδομένη).
Τι θα συμβεί όμως αν οι κατηγορίες του Τριντό προς το Δελχί αποδειχθούν αληθείς; Σύμφωνα με την αμερικανική πολιτική επιθεώρηση «World Politics Review» θα πρόκειται για επιτυχία του ινδού πρωθυπουργού Μόντι ο οποίος κατόρθωσε να «πουλήσει» την Ινδία στη Δύση ως αξιόπιστο εταίρο, παρά την υποχώρηση των δημοκρατικών αξιών και των ελευθεριών, η οποία καταγράφεται επί των ημερών του.
