Ενα όνομα αναγράφεται σε όλα τα ψηφοδέλτια των σημερινών προκριματικών εκλογών στην Τουρκία για την ανάδειξη του υποψηφίου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) που θα αναμετρηθεί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές το 2028: Εκρέμ Ιμάμογλου.
1. Πώς ξεκίνησε ο «πολιτικός σεισμός» στην Τουρκία;
Την Τετάρτη το πρωί, ο δήμαρχος του Μητροπολιτικού Δήμου Κωνσταντινούπολης συνελήφθη, στο πλαίσιο δύο ξεχωριστών ερευνών της Γενικής Εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης για εγκλήματα «διαφθοράς» και «τρομοκρατίας». Μια ημέρα νωρίτερα είχε ακυρωθεί το πτυχίο του – προαπαιτούμενο για την εκλογή ενός προέδρου – επειδή ξεκίνησε τις σπουδές του στην Κερύνεια και τις ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. «Δικαιούτο όμως να κάνει μεταγραφή, βάσει της τότε ισχύουσας νομοθεσίας. Επομένως, η ακύρωση είναι παράνομη» εξηγεί στο «Βήμα» ο τούρκος αναλυτής Ντόρα Μεγκούτζ.
2. Γιατί επέλεξε να επιτεθεί τώρα στον Ιμάμογλου η κυβέρνηση ενώ υπολείπονται τρία χρόνια ως τις εκλογές;
Γιατί σήμερα είναι προγραμματισμένες –για πρώτη φορά στην ιστορία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος- προκριματικές εκλογές, με μοναδικό υποψήφιο τον Εκρέμ Ιμάμογλου και αναμένεται να «κλειδώσει» η υποψηφιότητά του, για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. «Αυτό ακριβώς ήθελε να προλάβει στο παρά πέντε κι ο τούρκος πρόεδρος, ο οποίος ζει με τον φόβο ότι από τον Ιμάμογλου μπορεί να ηττηθεί» απαντά στο «Βήμα» ο πολιτικός αναλυτής και σύμβουλος του δημάρχου της Πόλης και επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης του, Ideapolitik Institute, Αλί Τιραλί.
3. Γιατί είναι ένας ο υποψήφιος των προκριματικών του CHP;
«Γιατί δεν θέλησε να βάλει άλλος υποψηφιότητα» εξηγεί στο «Βήμα» ο γνωστός τούρκος αναλυτής Μουράτ Γετκίν. Θεωρείται τακτικισμός του κόμματος για την ενίσχυση της υποψηφιότητας του Εκρέμ Ιμάμογλου.
4. Γιατί έχουν στηθεί δύο κάλπες;
Η μία είναι για τα 1,7 εκατομμύρια μέλη του CHP. Η δεύτερη, μετά το κάλεσμα του προέδρου του κόμματος, Οζγκούρ Οζέλ, είναι για τους πολίτες που δεν είναι μέλη του κόμματος. «Η δεύτερη κάλπη θα είναι ο δείκτης κοινωνικής αλληλεγγύης στον διωκόμενο δήμαρχο» προσθέτει ο Μουράτ Γετκίν.
5. Ποια στάση τηρούν ο Ερντογάν και το κυβερνητικό επιτελείο;
Παρότι επεδίωξε να παραμείνει επιμελώς στη σκιά των εξελίξεων, ο τούρκος πρόεδρος αντέδρασε στις κατηγορίες ότι κινεί τα νήματα για να «βγάλει από τη μέση» τον Νο1 πολιτικό του αντίπαλο. Δήλωσε ότι το δικαστικό σώμα όσο και το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης ενεργούν ανεξάρτητα. Τις πρώτες ημέρες η αστυνομία επέδειξε «αυτοσυγκράτηση». Ομως την Παρασκευή ο τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι «η χώρα δεν θα παραδοθεί στην τρομοκρατία του δρόμου. Δεν θα επιτρέψουμε να διαταραχθεί η δημόσια τάξη», πιθανότατα προαναγγέλλοντας την άγρια καταστολή των κινητοποιήσεων.
6. Πώς αντιδρά το επιτελείο του Εκρέμ Ιμάμογλου;
Καλεί τον κόσμο να διαμαρτυρηθεί στους δρόμους και να προσέλθει σήμερα στις εκλογές, ακόμη και αν δεν είναι μέλη ή ψηφοφόροι του κόμματος. «Μόνο έτσι θα θωρακιστούν και η Δημοκρατία και ο Ιμάμογλου. Οσο μεγαλύτερη συμμετοχή έχουν οι προκριματικές εκλογές, όσο περισσότερο παραμείνει ο κόσμος στον δρόμο, τόσο θα δυσκολευτεί ο τούρκος πρόεδρος να εξοντώσει το φαβορί για την προεδρία» σύμφωνα με τον τούρκο αναλυτή Ντόρα Μεγκούτς.
7. Ποια στάση τηρούν τα υπόλοιπα κόμματα;
Πλην του κυβερνητικού εταίρου, του Εθνικιστικού Κόμματος (MHP), του «Γκρίζου Λύκου», Ντεβλέτ Μπαχτσελί, τα περισσότερα καταδίκασαν τη σύλληψη του Ιμάμογλου και συμπράττουν στις συγκεντρώσεις.
«Οι σημερινές κάλπες είναι εσωκομματικές του CHP. Εμείς ως κόμμα δεν ψηφίζουμε. Κανείς όμως δεν εμποδίζει τους ψηφοφόρους μας να το κάνουν» σχολιάζει στο «Βήμα» ο πρώην συμπρόεδρος του HDP και νυν βουλευτής του DEM, Σεζάι Τεμελί, χαρακτηρίζοντας τις προκριματικές «δημοψήφισμα», επειδή ο λαός καλείται «να επικυρώσει την υποψηφιότητα του Ιμάμογλου».
Στις προκριματικές του CHP, μαζί με τα αριστερά μικρά κόμματα, που ωστόσο απέφυγαν να δώσουν επισήμως «γραμμή», αναμένεται ότι θα δηλώσει «παρών» και το Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP) του Φατίχ Ερμπακάν, γιου του πρώην πρωθυπουργού, Νετσμετίν. «Τα περισσότερα μέλη μας αλλά και οι ψηφοφόροι μας θα ψηφίσουν σήμερα Ιμάμογλου, διαμαρτυρόμενοι κατά των καταπιεστικών κυβερνητικών συμπεριφορών» μας ενημερώνει το στέλεχος του YRP, Ντοάν Μπεκίν.
«Στα μάτια του τουρκικού έθνους η σύλληψη του δημάρχου είναι μια πολιτική απόφαση. Για αυτόν τον λόγο το Καλό Κόμμα (IYI) υποστηρίζει τον Ιμάμογλου» υπερθεματίζει ο Κουρσάτ Οζέρ, τέως βουλευτής του κόμματος και δεξί χέρι της πρώην «σιδηράς κυρίας» Μεράλ Ακσενέρ.
8. Γιατί ο κόσμος αψηφά την απαγόρευση τού συναθροίζεσαι και έχει ξεχυθεί στους δρόμους;
«Οι άδικες επιθέσεις κατά του Ιμάμογλου έχουν κινητοποιήσει σε εκρηκτικό βαθμό τους πολίτες της χώρας, οι οποίοι φτωχοποιημένοι σε επίπεδα πείνας, έχουν βαρεθεί την κυβέρνηση και ζητούν αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα όσα παρακολουθούμε σήμερα να οδηγήσουν τελικά σε ένα πιο σκληρό καθεστώς» σχολιάζει στο «Βήμα» ο Ζουλφί Λιβανελί. «Ο κόσμος έχει γονατίσει από τον πληθωρισμό. Διαδηλώνει γιατί ζητεί οικονομική σταθερότητα, δημοκρατία και δίκαιες προεδρικές εκλογές» προσθέτει ο Αλί Τιραλί.
9. Υπάρχει plan B στο CHP μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου;
Δεν έχει ανακοινωθεί επισήμως κάτι. «Στις σημερινές συνθήκες δεν μπορούμε να ανοίξουμε τα χαρτιά μας» λέει ο Αλί Τιραλί. Στις 6 Απριλίου το κόμμα προκήρυξε πάντως έκτακτο συνέδριο.
«Θα είμαστε στον δρόμο όσο αντέξουμε»
«Για να φέρουμε πίσω τη Δημοκρατία». Με αυτή τη φράση εξηγεί στο «Βήμα» η φοιτήτρια Αλμίλα Αράς τον λόγο που φοιτητές των πανεπιστημίων της Κωνσταντινούπολης ενώθηκαν σε ένα αρραγές σώμα, την Πέμπτη, δεύτερη ημέρα μεγάλου αναβρασμού στην Τουρκία, και κατευθύνθηκαν στην πλατεία Μπεσίκτας.
Οι δε φοιτητές του Πανεπιστημίου «9η Σεπτεμβρίου» έσπασαν και το φράγμα της αστυνομίας, αποφασισμένοι να φτάσουν στη μεγάλη συγκέντρωση, στο Δημαρχιακό Μέγαρο, μετά το κάλεσμα του CHP. Ο κόσμος που συνέρρευσε στο Δημαρχείο ήταν διπλάσιος από εκείνον της Τετάρτης, ημέρα σύλληψης του Ιμάμογλου. Και τις δύο βραδιές, πολίτες όλων των ηλικιών ενώνονταν στους δρόμους με τους νέους που βροντοφώναζαν «Μη σιωπάς, έρχεται η σειρά σου», ζητώντας από την κυβέρνηση να παραιτηθεί και αναβιώνοντας το πνεύμα της τελευταίας μεγάλης κοινωνικής έκρηξης, το 2013, του Πάρκου Γκεζί, που κατεστάλη βάναυσα.
«Δεν είναι μόνο ο Ιμάμογλου. Είναι ότι διεκδικούμε ένα μέλλον. Η γενιά μου δεν έχει τίποτα να χάσει. Είναι καταδικασμένη να είναι φτωχότερη από τους γονείς της. Θα είμαστε στον δρόμο όσο αντέξουμε» προσέθετε η φοιτήτρια, την Πέμπτη, ημέρα που φοιτητές έκαναν συγκεντρώσεις στην πλατεία Κιζιλάι στην Αγκυρα και στο κέντρο της Σμύρνης.
«Αυτή τη στιγμή εκείνοι που εναντιώνονται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στην πολιτική δίωξη και σύλληψη του κ. Ιμάμογλου, του ανθρώπου που νίκησε το κόμμα του Ερντογάν τρεις φορές στις δημοτικές εκλογές, το 2019 και το 2024, και θα τον νικήσει ξανά στις προεδρικές, είναι οι νέοι. Μέχρι να τερματιστεί η σύλληψή του, η Νεολαία του CHP θα βρίσκεται στις πλατείες σε όλη τη χώρα» δηλώνει με αποφασιστικότητα στο «Βήμα» ο Γκεντσοσμάν Κιλίκ, επικεφαλής της Νεολαίας CHP. «Σήμερα κυρίως οι νέοι ψηφίζουμε», συνεχίζει, «γιατί θέλουμε να ζούμε σε μια δημοκρατική χώρα».
Τα Πανεπιστήμια του Μητροπολιτικού Δήμου βρέθηκαν αμέσως στον δρόμο (με πρώτο το Πανεπιστήμιο της Κων/πολης που ακύρωσε την περασμένη Τρίτη το πτυχίο του Ιμάμογλου) παρότι δεν υπάρχουν κομματικές νεολαίες στα ανώτατα ιδρύματα της χώρας. «Ακολουθούμε τα καλέσματα από το Διαδίκτυο» εξηγεί η Αντμίλα Αράς. Παρόλο που η κυβέρνηση έχει μπλοκάρει Instagram, X, Facebook, YouTube, TikTok, οι νέοι παρακάμπτουν τον περιορισμό. Και δεν είναι οι μόνοι. «Συνδεόμαστε και οργανωνόμαστε, μέσω της λειτουργίας VPN. Χθες την κατέβασε και η 74χρονη γιαγιά μου. Η δημοκρατία δεν μπορεί να περιμένει» προσθέτει η νεαρή φοιτήτρια.
Ετζέ Τεμελκουράν: «Το αίτημα για δημοκρατία ξεπερνά τον Ερντογάν»
«Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία είναι ένα από τα πραξικοπήματα του 21ου αιώνα. Είναι παρόμοιο με το πραξικόπημα που κάνει ο Τραμπ στις ΗΠΑ» είναι οι πρώτες φράσεις της βραβευμένης αυτοεξόριστης τουρκάλας δημοσιογράφου και συγγραφέως Ετζέ Τεμελκουράν στο «Βήμα», που βάζει ψηλά τον πήχη των προκριματικών εκλογών. «Είναι εξαιρετικά κρίσιμη η σημερινή ημέρα» μας τονίζει.
«Ο κόσμος πιστεύει ότι ο Ιμάμογλου έχει “κλειδώσει” την υποψηφιότητά του και πρέπει να είναι ο μοναδικός υποψήφιος. Με την υποστήριξη όλων των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, οι οποίες καλούνται να ενωθούν, η υποψηφιότητά του θωρακίζεται».
Οι διαδηλώσεις συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση, προσθέτει η Τεμελκουράν. «Δεν πίστευα ότι ο κόσμος θα αψηφούσε τις απαγορεύσεις. Το αίτημα για δημοκρατία υποσκελίζει τον φόβο του Ερντογάν. Προκειμένου ο τούρκος πρόεδρος να απαλλαγεί από τον πολιτικό του αντίπαλο, καταστρέφει ζωές, στέλνει στη φυλακή 100 ανθρώπους. Δεν είναι μόνο το πτυχίο του Ιμάμογλου που κατά παράβαση του Συντάγματος ακυρώθηκε μετά από 31 χρόνια, αφού προηγουμένως καθαιρέθηκαν οι επικεφαλής του τμήματος που αποφοίτησε, επειδή αρνούνταν να το ακυρώσουν. Στην ίδια κατάσταση βρέθηκαν ξαφνικά ακόμη 26 άνθρωποι, ακαδημαϊκοί, CEO σε πολυεθνικές εταιρείες».
Σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι μετά τις προκριματικές δεν μπορεί να κάνει η συνομιλήτριά μας: «Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά. Είμαστε η μόνη χώρα που διοικείται από ένα δεξιό, αυταρχικό, λαϊκίστικο καθεστώς τα τελευταία 20 χρόνια. Σήμερα ο λαός έχει την ευκαιρία να το ανατρέψει. Ο Ερντογάν δεν ήταν δημοκρατικός ηγέτης, τουλάχιστον ήταν δημοκρατικά εκλεγμένος. Τώρα χάνει και αυτή την επιλογή και πρέπει να διαλέξει. Θα γίνουμε σαν τη Ρωσία του Πούτιν ή θα μετατραπούμε σε φιλελεύθερη δημοκρατία;».
Ακόμη κι αν ο Εκρέμ Ιμάμογλου οδηγηθεί στη φυλακή, «πρέπει να ανατρέξουμε στο παράδειγμα του Σελαχατίν Ντεμιρτάς», του πρώην συμπροέδρου του φιλοκουρδικού HDP, μας προτρέπει η μαχητική δημοσιογράφος.
«Μολονότι δεν μπορεί να μετάσχει σε εκλογές, η πολιτική του καριέρα δεν τερματίστηκε. Ο Ντεμιρτάς παραμένει μέσα από τη φυλακή μια σημαντική πολιτική φωνή, που συμμετέχει και στην αποκαλούμενη Πορεία Ειρήνης για την επίλυση του Κουρδικού. Ακούγοντας τη σύζυγο του Ιμάμογλου στη μεγάλη συγκέντρωση στο δημαρχιακό μέγαρο την Τετάρτη, θυμήθηκα τον Μαντέλα. Ο Μαντέλα έγινε σύμβολο επειδή οι άνθρωποι τον υποστήριξαν. Αν ο τουρκικός λαός υποστηρίξει τον Ιμάμογλου, δεν έχει να φοβηθεί ούτε τη φυλακή».
Iλχάν Ουζγκέλ: «Μέχρι τέλους με τον Ιμάμογλου»
«Υποψήφιός μας για την προεδρία, σε κάθε περίπτωση, θα είναι αδιαπραγμάτευτα μέχρι τέλους ο Εκρέμ Ιμάμογλου» υπογραμμίζει στο «Βήμα» ο αντιπρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Iλχάν Ουζγκέλ, περιγράφοντας την «ολομέτωπη επίθεση» που δέχεται η αντιπολίτευση στη χώρα όπου «η δημοκρατία καταρρέει».
Κατ’ αρχάς, γιατί οι προκριματικές διεξάγονται σήμερα με έναν υποψήφιο, τον κ. Ιμάμογλου; Υπάρχει σκοπιμότητα;
«Οι προκριματικές είναι ανοιχτές σε όλους τους υποψηφίους, υπό την προϋπόθεση ότι θα λάβουν είκοσι υπογραφές από βουλευτές του CHP. Κανένα άλλο άτομο δεν έκανε όμως αίτηση. Επιδίωξή μας με τη διεξαγωγή τους και με έναν υποψήφιο είναι να φανεί η ισχυρή λαϊκή υποστήριξη προς τον κ. Iμάμογλου και η λαϊκή βούληση να είναι πρόεδρος στις επόμενες εκλογές. Μετά τη σύλληψή του οι προκριματικές έχουν λάβει και έναν συμβολικό χαρακτήρα, δείχνοντας ότι εμείς, το κόμμα του, τα μέλη του, αλλά και εκείνοι που δεν το ψηφίζουν, στεκόμαστε αδιαπραγμάτευτα στο πλευρό του και στο πλευρό της δημοκρατίας».
Αυτός είναι ο σκοπός της δεύτερης κάλπης, που αφορά τα μη μέλη του κόμματος; Επιδιώκεται να λάβει η διαδικασία χαρακτήρα δημοψηφίσματος;
«Οι προκριματικές μας δεν είναι δημοψήφισμα. Αφορούν τον διορισμό του υποψηφίου μας για την προεδρία. Η δεύτερη κάλπη αφορά μη μέλη. Απλώς, όπως προείπα, καλούμε την κοινωνία μας να υποστηρίξει τον κ. Iμάμογλου».
Ποιον αντίκτυπο μπορεί να έχει μια εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή σήμερα;
«Υψηλή συμμετοχή σημαίνει ενδυνάμωση του κ. Iμάμογλου. Είναι σημαντικό να δείξουμε στην κυβέρνηση Ερντογάν ότι έχει την υποστήριξη σύσσωμης της τουρκικής κοινωνίας».
Υπάρχει φόβος ότι θα προκληθεί κρίση, θα διακοπούν με κάποιον τρόπο οι προκριματικές;
«Ο Ερντογάν πιθανώς να το επιχειρήσει. Είμαστε όμως αποφασισμένοι να τις διεξαγάγουμε με κάθε τρόπο και να φτάσουμε τη διαδικασία μέχρι τέλους. Παρότι ο κ. Ιμάμογλου βρίσκεται σε αυτή την παράλογη και άδικη κατάσταση, δεν χάνει το κουράγιο του. Αντιστέκεται. Πρέπει να αντισταθούμε. Η δημοκρατία καταρρέει. Οι φοιτητές σε όλη τη χώρα αντιστέκονται. Είναι αυξανόμενο το κύμα των διαμαρτυριών. Δεν μπορούμε όμως να ξέρουμε εάν οι διαμαρτυρίες θα μετατραπούν σε μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας».
Το CHP σχεδιάζει να κινηθεί νομικά; Ποιος είναι ο σχεδιασμός του κόμματος μετά τις προκριματικές;
«Αυτή τη στιγμή δεχόμαστε ολομέτωπη επίθεση από την κυβέρνηση. Η προσφυγή σε ανώτερο δικαστήριο είναι δυνατή, αλλά δεν περιμένουμε από αυτήν κάτι θετικό. Δυστυχώς, δεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών στην Τουρκία, το δικαστικό σώμα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του κυβερνώντος κόμματος».
Μετά την ακύρωση του πτυχίου του, ο κ. Ιμάμογλου, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν μπορεί να είναι υποψήφιος πρόεδρος. Εχετε εξετάσει τον τρόπο ανάκλησης αυτής της απόφασης;
«Μπορεί να γίνει προσφυγή σε επαρχιακό δικαστήριο για να ακυρώσει την απόφαση της πανεπιστημιακής επιτροπής που ακυρώνει το πτυχίο. Η νομική διαδικασία διαρκεί πολύ. Πέραν του ότι είναι διαβλητή».
Αν ο κ. Ιμάλογλου είναι στη φυλακή όταν διεξαχθούν οι προεδρικές εκλογές το 2028 ή αν γίνουν πρόωρες εκλογές, θα επιλέξετε τον υποψήφιό σας με νέες προκριματικές;
«Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί μετά από δύο χρόνια. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ούτε τι θα γίνει αύριο! Υποψήφιός μας, σε κάθε περίπτωση, θα είναι αδιαπραγμάτευτα στις προεδρικές ο Εκρέμ Ιμάμογλου».
