Δεκάδες αμερικανικές βάσεις που εξυπηρετούν τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή βρίσκονται κοντά στο στόμα του (ιρανικού) λύκου και των ακολούθων του. Εφόσον το Ισραήλ πλήξει απευθείας το Ιράν σε αντίποινα για τη δική του απευθείας πυραυλική επίθεση, απειλούνται με βροχή πυραύλων δεκάδες χιλιάδες δυτικοί υπήκοοι που εργάζονται στις χώρες του Κόλπου.
Το ισλαμικό καθεστώς της Τεχεράνης, που επί δεκαετίες περιγράφει ως υπέρτατο κακό τη συμμαχία του «Αμερικανού Μεγάλου Σατανά» με το «σατανιστικό σιωνιστικό καθεστώς», δύσκολα θα διαχωρίσει τους αντιπάλους του εφόσον βρεθεί ενώπιον υπαρξιακής απειλής από το εξωτερικό τη στιγμή που έχει ανοιχτά μέτωπα και στο εσωτερικό του. Η κρίση που βρίσκεται στον έβδομο μήνα έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια της Γάζας και του Ισραήλ περιπλέκοντας και άλλο το κουβάρι των ανταγωνισμών, των συμμαχιών και των λυκοσυμμαχιών που αφθονούν στην περιοχή.
Η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς και η ισοπέδωση της Λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ ανέτρεψαν την πορεία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του αραβικού κόσμου και του εβραϊκού κράτους. Μια πορεία που άρχισε από την Αίγυπτο το 1979, συνεχίστηκε με την Ιορδανία και εξελίχθηκε πριν από τρία χρόνια στις διμερείς «Συμφωνίες του Αβραάμ» με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο ενώ είχε σοβαρές προοπτικές να περιλάβει τη Σαουδική Αραβία περιθωριοποιώντας όμως το παλαιστινιακό ζήτημα.
Οι ΗΠΑ κάλεσαν το Ισραήλ να αποφύγει μια μεγάλη κλιμάκωση με το Ιράν, να αναλογιστεί τα στρατηγικά και οικονομικά οφέλη μιας συνεργασίας με τους Αραβες, όπως αυτή εκδηλώθηκε με τη δημιουργία της ομπρέλας που το προστάτευσε από τους ιρανικούς πυραύλους.
Χώρες του κόλπου: Κομβικός ο ρόλος του Ομάν
Στην πρώτη γραμμή μιας γενικευμένης σύρραξης, μέσα στο βεληνεκές ακόμη και των μικρών ιρανικών πυραύλων, βρίσκονται οι πλούσιες χώρες του Κόλπου (Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις.
Η μεγαλύτερη από αυτές (Αλ Ουμπέιντ) βρίσκεται στην έρημο έξω από την Ντόχα, έχει δυναμικότητα 10.000 στρατιωτών και εκτιμάται ότι από εκεί συντονίστηκε η ασπίδα προστασίας του Ισραήλ κατά την πρόσφατη ιρανική πυραυλική επίθεση. Το Κατάρ φιλοξενεί επίσης τουρκική βάση καθώς και την ηγεσία της Χαμάς, μεσολαβεί στις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ ενώ συμφώνησε τον περασμένο Ιανουάριο στην παράταση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας για 10 χρόνια.
Σε όλες τις χώρες του Κόλπου υπάρχουν σιιτικές μειονότητες που αντιμετωπίζονται ως εν δυνάμει «πέμπτη φάλαγγα» της Τεχεράνης, ενώ πριν από δύο μήνες αναφέρθηκε ότι κάποιες από αυτές αξίωσαν περιορισμούς στις επιχειρήσεις των αμερικανικών δυνάμεων προκειμένου να μη γίνουν στόχος ιρανικών αντιποίνων. Πάντως από όλες τις χώρες της περιοχής, καλές σχέσεις με το Ιράν διατηρεί μόνο το Ομάν που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά των Στενών του Ορμούζ.
Το σουλτανάτο του Ομάν παίζει διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, λέγεται μάλιστα ότι ήταν ο δίαυλος μέσω του οποίου το Ιράν ειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι επρόκειτο να επιτεθεί στο Ισραήλ.
Σαουδική Αραβία: Εύθραυστες σχέσεις με την Τεχεράνη
Ο ανταγωνισμός με το Ιράν για την περιφερειακή ηγεμονία χαρακτηρίζει επί δεκαετίες τις σχέσεις των δυο χωρών που είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου του πλανήτη, έχουν πυρηνικές φιλοδοξίες και ηγούνται των δυο βασικών κλάδων του Ισλάμ.
Η πρόσδεση του σαουδαραβικού σουνιτικού (ουαχαμπιτικού) καθεστώτος στο άρμα των ΗΠΑ και ο ρόλος της Τεχεράνης ως «φάρου» του σιιτικού Ισλάμ μετά την ισλαμική επανάσταση αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες του ανταγωνισμού που εκτείνεται σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Δυο φορές διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις οι δυο χώρες (1987-1990 και 2016-2023) ενώ συγκρούστηκαν διά αντιπροσώπων στα μέτωπα του συριακού εμφυλίου (η Σαουδική Αραβία στήριξε τους ισλαμιστές αντικαθεστωτικούς και το Ιράν τον Ασαντ) και στην Υεμένη (όπου η Τεχεράνη εξοπλίζει τους σιίτες αντάρτες Χούθι). Οι διμερείς σχέσεις αποκαταστάθηκαν πέρυσι με τη μεσολάβηση της Κίνας, όμως παραμένουν εύθραυστες.
Ιράκ: Ελέγχεται από τους Ιρανούς
Η ανάσχεση της ιρανικής Ισλαμικής Επανάστασης ήταν ο στόχος της Δύσης που προσέφερε βοήθεια στο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν κατά τον περσοϊρακινό πόλεμο (1980-1988), πριν εκείνος εισβάλει στο Κουβέιτ, μπει στο στόχαστρο του διεθνούς συνασπισμού το 1991 και ανατραπεί τελικά από την αμερικανοβρετανική εισβολή του 2003. Εκτοτε η επιρροή της Τεχεράνης στο Ιράκ έχει αυξηθεί δραματικά.
Οι ΗΠΑ διατηρούν στρατηγικής σημασίας βάσεις στο Ιράκ (και στις περιοχές των Κούρδων στην Ανατολική Συρία) που δέχονται τακτικά επιθέσεις από φιλοϊρανικές οργανώσεις. Οι βάσεις μπήκαν στο στόχαστρο πυραυλικών επιθέσεων από το Ιράν μετά τη δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί, αρχηγού της δύναμης Αλ Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης, από τους Αμερικανούς το 2020. Οι Αμερικανοί δεν υπέστησαν σοβαρές απώλειες και απέφυγαν να απαντήσουν με πλήγματα μέσα στο Ιράν.
Ιορδανία: Απειλείται ως επόμενος στόχος
Εχοντας υπογράψει από το 1994 την ιστορική συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ και τη δέσμευση για την πρόληψη κάθε εχθρικής ενέργειας εναντίον της μιας χώρας μέσω της επικράτειας της άλλης, το Βασίλειο της Ιορδανίας διέθεσε τον εναέριο χώρο του για την αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων και drones, συμμετέχοντας μάλιστα ενεργά στην επιχείρηση με τη δική του αεροπορία.
Ιρανικά ΜΜΕ κατηγόρησαν για «προδοσία» τον βασιλιά Αμπντάλα απειλώντας πως η Ιορδανία θα είναι «ο επόμενος στόχος» εφόσον δώσει χείρα βοηθείας και στα ισραηλινά αντίποινα. Η γεωγραφική θέση, η ιστορία και η δεινή οικονομική κατάσταση της Ιορδανίας αναγκάζουν την ηγεσία της σε μια πολύ επικίνδυνη ακροβασία. Οι παλαιστίνιοι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους αποτελούν πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού των 11 εκατομμυρίων.
Η παλαιστινιακής καταγωγής βασίλισσα Ράνια έχει καταγγείλει με δριμύτητα το Ισραήλ για τη σφαγή στη Γάζα. Για πολλούς αναλυτές η Ιορδανία είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της Μέσης Ανατολής μετά τον Λίβανο.
Λίβανος: Ο πιο αδύναμος κρίκος
Η χώρα παραπαίει οικονομικά και είναι πολιτικά κατακερματισμένη φέροντας τη βαριά κληρονομιά του 15ετούς εμφυλίου και των διαδοχικών ισραηλινών εισβολών. Πριν από έναν χρόνο ο Λίβανος και το Ισραήλ υπέγραψαν συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με αμερικανική διαμεσολάβηση, παρότι βρίσκονται τεχνικά σε εμπόλεμη κατάσταση.
Η συμφωνία δεν θα μπορούσε να είχε προχωρήσει χωρίς το πράσινο φως από τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ που, μέσω του πολιτικού σκέλους της, συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. Η Χεζμπολάχ είναι κράτος εν κράτει, διαθέτει χιλιάδες εμπειροπόλεμους μαχητές από τα μέτωπα της Συρίας και χιλιάδες πυραύλους μεσαίους βεληνεκούς που σημαδεύουν τα μεγάλα αστικά κέντρα του Ισραήλ. Το Τελ Αβίβ απείλησε τον Λίβανο με νέα εισβολή και καταστροφή μεγαλύτερη από εκείνη του πολέμου του 2006, όταν είχε συγκρουστεί επί έναν μήνα με τη Χεζμπολάχ βομβαρδίζοντας από το Νότιο Ισραήλ μέχρι τη Βηρυτό.
Αίγυπτος: Πρωταγωνιστεί στις διαπραγματεύσεις για τη Γάζα
Η συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, η πρώτη που υπέγραψε αραβική χώρα με το εβραϊκό κράτος πριν από 45 χρόνια, δοκιμάζεται από τον πόλεμο στη Γάζα. Ο πρόεδρος Αλ Σίσι δηλώνει σε όλους τους τόνους πως δεν θα επιτρέψει διάχυση της κρίσης στην αιγυπτιακή επικράτεια με ένα μεγάλο κύμα παλαιστινίων προσφύγων που, εκτός των άλλων, θα αναζωπύρωνε τον ισλαμικό εξτρεμισμό στη χερσόνησο του Σινά.
Δείχνοντας «κατανόηση» για τον πόλεμο της κυβέρνησης Σίσι κατά της τρομοκρατίας, το Ισραήλ έχει συναινέσει στη χαλάρωση των όρων αποστρατιωτικοποίησης του Σινά. Το Κάιρο δημιουργεί έναν μεγάλο καταυλισμό νότια της Λωρίδας της Γάζας για κάθε ενδεχόμενο και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός ενώ δεν έχει πάψει να διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στον αραβικό κόσμο.
Δεκατρία χρόνια μετά την Αραβική Ανοιξη και έντεκα χρόνια μετά την πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η Αίγυπτος βρίσκεται στα νύχια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στα οικονομικά δεινά προστέθηκε η μείωση των ζωτικής σημασίας εσόδων από τη Διώρυγα του Σουέζ εξαιτίας των επιθέσεων των Χούθι κατά πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
