Εξι μέρες πριν από τις αμερικανικές εκλογές, πέντε έλληνες διπλωμάτες που έχουν υπηρετήσει ως πρέσβεις στην Ουάσιγκτον την τελευταία τριακονταετία γράφουν στο «Βήμα» για το πώς ήταν η Αμερική που γνώρισαν, πώς εξελίχθηκε και πώς εξελίχθηκαν μαζί της οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις.
Η εκ των έσω ματιά τους μας μεταφέρει από την εποχή που οι σχέσεις ενός έλληνα πρύτανη, για παράδειγμα, με τις ΗΠΑ μπορούσαν να παρεξηγηθούν και ο Κλίντον «δικαζόταν» στο Σύνταγμα, ως την εποχή Ομπάμα που επέλεξε να εκφωνήσει στην Ακρόπολη την τελευταία ομιλία του εκτός ΗΠΑ ως προέδρου, την εποχή Τραμπ και τι μπορούμε να περιμένουμε από τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου.
Σχέσεις σε θετική τροχιά
Θεοχάρης Λαλάκος
Την Αμερική την πρωτογνώρισα το 1976, όταν πήγα για σπουδές με υποτροφία σε ένα μικρό πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης. Ηταν ακόμη ισχυρός ο απόηχος του πολέμου του Βιετνάμ και του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ. Πρόεδρος ο Τζίμι Κάρτερ. Συνέχισα με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ουάσιγκτον στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Πρώτα χρόνια της οκταετίας Ρόναλντ Ρέιγκαν, με αισθητή τη μετατόπιση σε πιο συντηρητικές θέσεις. Επαγγελματικά πρωτοπήγα στις ΗΠΑ το 2000, σαν μεσαίο στέλεχος της πρεσβείας μας στην Ουάσιγκτον. Η τετραετής θητεία μου συνέπεσε με την πρώτη τετραετία του Τζορτζ Μπους του νεότερου, την 11η Σεπτεμβρίου και την αλλαγή ψυχολογίας στη χώρα που έβλεπε ότι η διεθνής πρωτοκαθεδρία της δεν ήταν αρκετή για να την προφυλάξει από τρομοκρατικές επιθέσεις μέσα στο έδαφός της.
Κατά τις δύο αυτές περιόδους, οι σχέσεις με την Ελλάδα ήταν καλές, αλλά όχι πάντα ανέφελες. Τα τραύματα από την εποχή της χούντας και την τραγωδία της Κύπρου ήταν εμφανή, ιδίως σε επίπεδο κοινής γνώμης, πράγμα που αναπόφευκτα επηρέαζε τις διακρατικές σχέσεις. Υπήρχε βέβαια ένα ισχυρό υπόβαθρο συμμαχικών δεσμών, καθώς και το στέρεο υπόβαθρο που διαχρονικά προσδίδει στις ελληνο-αμερικανικές σχέσεις η ομογένεια. Παράλληλα, όμως, υπήρχαν κατά καιρούς διαφωνίες και πάντοτε, βέβαια, υπήρχε μια απόκλιση όσον αφορά την αντιμετώπιση της Τουρκίας.
Οι σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών συνέχισαν να αναπτύσσονται καθ’ όλο το διάστημα της θητείας μου και εξακολουθούν να ευρίσκονται σε ανοδική πορεία.
Στη δεύτερη θητεία μου στην Ουάσιγκτον στα μέσα του 2016, ως πρέσβης αυτή τη φορά, ήρθα αντιμέτωπος με μια σαφώς διαφορετική κατάσταση. Είδα μια Αμερική που είχε συνειδητοποιήσει πως η απόλυτη παντοδυναμία της είχε παρέλθει. Ταυτόχρονα, διαπίστωσα μια έντονη πόλωση, τόσο σε πολιτικό όσο κυρίως σε επίπεδο κοινωνίας. Κάτι που αντικατοπτρίστηκε στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου εκείνου του έτους.
Πολύ διαφορετική ήταν επίσης η εικόνα της Ελλάδας στις ΗΠΑ. Παρότι η χώρα μας δεν είχε ακόμη ξεπεράσει την κρίση χρέους, η πρώτη αντίδραση των περισσοτέρων Αμερικανών για την Ελλάδα ήταν θετική, αν όχι ενθουσιώδης. Είδα επίσης μια ομογένεια καλύτερα οργανωμένη και γεμάτη αυτοπεποίθηση. Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα ο αντιαμερικανισμός είχε υποχωρήσει θεαματικά. Κύριος λόγος ήταν η στήριξη των ΗΠΑ, και δη της διακυβέρνησης Ομπάμα, κατά τη διάρκεια της κρίσης, επί τη βάσει γεωπολιτικών κριτηρίων.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, χωρίς ακόμη να έχουν ξεχαστεί οι δυσκολίες της πραγματοποίησης της επίσκεψης του προέδρου Κλίντον στην Αθήνα το 1999, φθάσαμε στο σημείο ο Μπαράκ Ομπάμα να συμπεριλάβει την Ελλάδα στην τελευταία του περιοδεία ως πρόεδρος εκτός ΗΠΑ και να εκφωνήσει την αποχαιρετιστήρια ομιλία του προς το διεθνές ακροατήριο από την ελληνική πρωτεύουσα. Τρία χρόνια αργότερα, επί διακυβέρνησης Τραμπ, είχαμε την πρώτη συνεδρία του στρατηγικού διαλόγου σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών.
Οι σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών εξακολουθούν να ευρίσκονται σε ανοδική πορεία. Για τον λόγο αυτόν, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των επερχόμενων αμερικανικών εκλογών, είναι βέβαιο ότι οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις θα παραμείνουν σε θετική τροχιά.
Ο κύριος Θεοχάρης Λαλάκος ήταν πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον την περίοδο 2016-2020.
Ανεμος αλλαγής και εκτιμήσεις
Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς
Δεκέμβριος 2007. Στολισμένη η Ουάσιγκτον. Εχουμε ένδεκα μήνες ακόμη μέχρι την Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2008, μέρα διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών. Η ήττα των Ρεπουμπλικανών λόγω πολιτικής Μπους βέβαιη. Τον Ιανουάριο 2008 άνοιξε επίσημα η εκλογική διαδικασία με τις προκαταρκτικές εκλογές στην Πολιτεία της Αϊοβα. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν ήδη την ημέρα διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών του 2052: Τρίτη 5 Νοεμβρίου. Ο εκλογικός αιφνιδιασμός ετέθη εξαρχής από τους πατέρες-θεμελιωτές της αμερικανικής δημοκρατίας εκτός του Συντάγματος.
Προβλέψεις; Δεκέμβριος 2007, Ουάσιγκτον. Πρέσβης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είχε προσκαλέσει σε ευχάριστο δείπνο συναδέλφους του ευρωπαϊκού σιναφιού. Σκοπός να ακούσουμε από τη Μαντλίν Ολμπράιτ τις αρχές της εξωτερικής πολιτικής που θα ακολουθούσε η μέλλουσα πρόεδρος… Χίλαρι Κλίντον. Τη γνώρισα το 1993 στον ΟΗΕ. Τη συναντούσα τακτικά στην Ουάσιγκτον. Η νίκη της Χίλαρι είχε προεξοφληθεί στην Ουάσιγκτον από τα ιερά και ανίερα τέρατα της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Η επικράτηση της υποψηφιότητας του Μπαράκ Ομπάμα ήταν εκτός ιχνηλάτησης. Ούτε στα ραντάρ των πρεσβειών ούτε των εταιρειών της Κ Street.
Αν ΥΠΕΞ αναλάβει ο Ντικ Γκρενέλ, δεν αποκλείω κρίση με συγκεκριμένα κράτη-μέλη της ΕΕ, υποδαύλιση αντιπαλότητας μεταξύ μελών της και πιθανές ανακατατάξεις στα Βαλκάνια.
Οι μεγάλες εφημερίδες και τα προσκείμενα στους Δημοκρατικούς ΜΜΕ καλόβλεπαν την επιστροφή του «καθεστωτικού» κλιντονισμού με γυναικείο τη φορά αυτή πρόσωπο. Υπήρχε τέτοια προκατάληψη στις ευρωπαϊκές καγκελαρίες ώστε το καλοκαίρι του 2008 η μεν Ανγκελα Μέρκελ δεν επέτρεψε στον υποψήφιο Μπαράκ Ομπάμα να μιλήσει στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, ενώ ο βρετανός πρέσβης στην Ουάσιγκτον εισηγήθηκε στην Downing Street να του επιφυλάξει ψυχρή υποδοχή, να τον επιπλήξουν για τις θέσεις του υπέρ απόσυρσης αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ και την αναζήτηση modus vivendi με το Ιράν. Ακολουθώντας την ελληνική παράδοση, το εμπιστευτικό τηλεγράφημα δημοσιεύθηκε στην «Daily Telegraph».
Γνωρίζω ότι λίγο ενδιαφέρει το παρελθόν. Οι αναγνώστες διψούν για προβλέψεις. Περιορίζομαι σε τρεις ρεαλιστικές εκτιμήσεις:
- Ντόναλντ Τραμπ: δεν λαμβάνει υπ’ όψιν Στέιτ Ντιπάρτμεντ κ.λπ. Κρίνει και αποφασίζει ακούγοντας ομοτράπεζους φίλους και συγγενείς. Αν ΥΠΕΞ αναλάβει ο Ντικ Γκρενέλ, δεν αποκλείω κρίση με συγκεκριμένα κράτη-μέλη της ΕΕ, υποδαύλιση αντιπαλότητας μεταξύ μελών της και πιθανές ανακατατάξεις στα Βαλκάνια. Επί ανοικτών εδαφικών ζητημάτων, προκρίνεται η εφαρμογή του «δικαίου της ισχύος». Στη Μέση Ανατολή συνεννοείται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα με Ισραήλ (Νετανιάχου) και Σαουδική Αραβία (MBS). Σχέσεις με Ερντογάν πιθανόν να επαναξιολογηθούν λόγω Ισραήλ. Ιδωμεν.
- Κάμαλα Χάρις: εξαρτάται πλήρως από πρόσωπα και θεσμούς εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας της Ουάσιγκτον. Θέσεις τους σε ελληνοτουρκικά γνωστές και παγιωμένες. Δεν υπάρχει εφησυχασμός.
- Ουδείς μετά Χριστόν προφήτης. H επιτυχία των SCORPIONS γράφτηκε μετά την επίσκεψή τους στη Μόσχα επί Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Ισχύει μάλλον και για την Ουάσιγκτον ότι: The future’s in the air, I can feel it everywhere. Blowing with the wind of change.
Ο κύριος Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς ήταν πρέσβης της Ελλάδας στις ΗΠΑ την περίοδο 2005-2009.
Ο κίνδυνος σπάνιας συγκέντρωσης εξουσιών
Αλέξανδρος Φίλων
Εχοντας θητεύσει επί αρκετά έτη ως διπλωμάτης στις ΗΠΑ, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω πολλές εκλογικές αναμετρήσεις. Το σημερινό χάσμα στις θέσεις και απόψεις μεταξύ των δύο εκλογικών παρατάξεων στη χώρα αυτή είναι το ευρύτερο που έχω διαπιστώσει. Ο πρώην πρόεδρος και νυν υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ, με την απειλητική ηγετική του πυγμή, έχει επιβληθεί στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, η δε νυν αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις, ως υποψήφια των Δημοκρατικών, δυσκολεύεται να απομακρυνθεί από τις πολιτικές του χαμηλής σήμερα δημοτικότητας προέδρου Μπάιντεν.
Πρέπει ιδιαιτέρως να σημειωθεί ότι η επανεκλογή του Τραμπ θα μπορούσε να μεταβάλει άρδην τόσο την εσωτερική πολιτική σκηνή όσο και την εξωτερική πολιτική. Υπάρχει το ενδεχόμενο όχι μόνο να επανεκλεγεί πρόεδρος, αλλά οι Ρεπουμπλικανοί να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία στη Γερουσία και ίσως στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Επιπλέον, δεδομένου ότι στο Ανώτατο Δικαστήριο διατηρείται η συντηρητική πλειοψηφία ελέω Τραμπ, ενδέχεται να προκύψει εκ των γεγονότων αυτών μια σπάνια συγκέντρωση εξουσιών στον πρόεδρο, περιορίζοντας τις θεσμικές και πολιτικές εγγυήσεις του αμερικανικού Συντάγματος.
Επανεκλογή του Τραμπ θα μπορούσε να μεταβάλει άρδην τόσο την εσωτερική πολιτική σκηνή όσο και την εξωτερική πολιτική.
Οσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, η αμερικανική κοινή γνώμη επιθυμεί όλο και λιγότερη εμπλοκή σε διεθνείς διενέξεις και πάντως ουδεμία στρατιωτική εμπλοκή της χώρας, με εξαίρεση ίσως την ασφάλεια του Ισραήλ. Ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος έχει κατά καιρούς αμφισβητήσει την αξία διαφόρων συμμαχικών πολυμερών θεσμών (π.χ. του ΝΑΤΟ) και έχει δείξει προτίμηση για διμερείς σχέσεις ακόμη και με αυταρχικούς ηγέτες, επηρεαζόμενος ενίοτε από προσωπικά συμφέροντα.
Σχετικά με τις διμερείς μας σχέσεις, έχω διαπιστώσει στα δύο κόμματα μια ευνοϊκή αντιμετώπιση της χώρας μας αλλά πάντα στο πλαίσιο των γενικότερων και ειδικότερων συμφερόντων των ΗΠΑ. Η κοινή δημοκρατική παράδοση, οι κοινοί αγώνες για την ελευθερία αλλά και η υποστήριξη του κράτους δικαίου και του διεθνούς δικαίου ήταν, όσον ενθυμούμαι, σημαντικά επιχειρήματα στις επαφές μας.
Ηταν και παραμένει απαραίτητο η επιχειρηματολογία μας να αναπτύσσεται προσωπικά σε ανώτατα επίπεδα, στα στελέχη των επιτελείων των δύο κομμάτων αλλά και στους βοηθούς τους που επεξεργάζονται τις πολιτικές. Και πάντως το λόμπινγκ να μην περιορίζεται στην Ουάσιγκτον αλλά να συνεχίζεται στις εκλογικές περιφέρειες των πολιτικών προσώπων, όπου συχνά η χώρα μας έχει ισχυρά ερείσματα, τα οποία λαμβάνονται υπ’ όψιν από τους πολιτικούς πέρα από τα επιχειρήματά μας.
Ο κύριος Αλέξανδρος Φίλων ήταν πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον την περίοδο 1998-2002.
Μια αρνητική εμπειρία
Βασίλης Κασκαρέλης
Το καλοκαίρι του 2009 είχα την τιμή να αναλάβω ως πρέσβης στην Ουάσιγκτον. Λόγω και της προεκλογικής περιόδου θα αποφύγω πολιτικά σχόλια και θα σας μεταφέρω μια από τις πολλές αρνητικές, δυστυχώς, εμπειρίες μου από εκείνη την εποχή που σχετίζεται με την επίκαιρη τελευταίως συνεργασία ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων.
Το 2010 η επίσκεψη της τότε υπουργού Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου στις ΗΠΑ μάς έδωσε στην πρεσβεία την ιδέα να οργανώσουμε για πρώτη φορά μια συνάντηση ελλήνων πρυτάνεων και αμερικανών και ελληνο-αμερικανών ακαδημαϊκών (προέδρους, πρυτάνεις, κοσμήτορες) με στόχους την προσωπική γνωριμία, τη δικτύωση και τη συνεργασία.
Μετά από σειρά επικοινωνιών, η πρεσβεία διοργάνωσε τον Δεκέμβριο μια τριήμερη συνάντηση που φιλοξενήθηκε στους χώρους του Πανεπιστήμιου Georgetown με την υποστήριξη του ελληνοαμερικανού αντιπρύτανη Σπύρου Δημολίτσα. Προσκαλέσαμε τους πρυτάνεις όλων των ελληνικών πανεπιστημίων και μεγάλο αριθμό υψηλού επιπέδου αμερικανικών, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος της Ενωσης Αμερικανικών Δημόσιων Πανεπιστημίων στην οποία ήταν μέλη περί τα 250 δημόσια ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ολα τα έξοδα των Ελλήνων ήταν καλυμμένα από χορηγίες. Η πρώτη ψυχρολουσία μάς ήρθε λίγες ημέρες μετά την αποστολή των προσκλήσεων.
Αδιανόητες καταστάσεις, που όμως εξηγούν γιατί η Ελλάδα είναι καταδικασμένη σε αποτυχημένες πολιτικές που διώχνουν τους άξιους νέους.
Από τους 23 Ελληνες αποδέχθηκαν και ήρθαν τελικά περίπου οι μισοί. Ενδεικτικά, ο πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου απάντησε ότι δεν θα έρθει γιατί θα κατηγορηθεί από τους φοιτητές ότι του κάνουν πλύση εγκεφάλου οι Αμερικανοί. Ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου γιατί κινδυνεύει όταν επιστρέψει να βρει την πόρτα του γραφείου του χτισμένη. Αδιανόητες καταστάσεις, που όμως εξηγούν γιατί η Ελλάδα είναι καταδικασμένη σε αποτυχημένες πολιτικές που διώχνουν τους άξιους νέους, και όχι μόνο, επιστήμονες στο εξωτερικό.
Παρ’ όλα αυτά όσοι τελικά μετείχαν ήταν θετικοί. Υπήρξε εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων με επίκεντρο την παρουσίαση ιδεών για ανάπτυξη συνεργασίας, προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών και καθηγητών με έμφαση, σε πρώτη φάση, στις μεταπτυχιακές σπουδές και την έρευνα, οργάνωση θερινών προγραμμάτων για φοιτητές από τις ΗΠΑ στα ελληνικά πανεπιστήμια, εκπόνηση κοινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη συμπερίληψη ελληνικών τριτοβάθμιων ιδρυμάτων σε διεθνή προγράμματα και δράσεις αντίστοιχων αμερικανικών.
Εξαιρετικά αποτελέσματα που θα μπορούσαν να ωθήσουν τον τομέα της παιδείας της Ελλάδας σε εξωστρέφεια και ουσιαστική αναβάθμιση. Το ερώτημα που θέτω στον εαυτό μου είναι πώς είναι δυνατόν μετά από όσα είχα ζήσει στην μακρά διπλωματική σταδιοδρομία μου να πιστέψω, έστω και για λίγο, ότι όλη αυτή η προσπάθεια θα ήταν δυνατόν να αναστρέψει την κατάσταση που επικρατούσε στο ελληνικό ανώτατο εκπαιδευτικό σύστημα. Λίγους μήνες μετά την επιστροφή των πανεπιστημιακών στην Ελλάδα τα περισσότερα κατέρρευσαν και τελικά δεν δόθηκε καμία συνέχεια.
Ο κύριος Βασίλης Κασκαρέλης ήταν πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον την περίοδο 2009-2012.
H μοναδικότητα των αμερικανικών εκλογών
Λουκάς Τσίλας
Η πολυετής διπλωματική μου υπηρεσία στις ΗΠΑ και η μετέπειτα επί δεκαετίες διαμονή μου στη Νέα Υόρκη, με το Ιδρυμα Ωνάση και ως καθηγητής Ιστορίας στο Queens College, επιτρέπουν ίσως μερικές εντυπώσεις και διαπιστώσεις για τη μοναδικότητα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών. Κατ’ αρχάς, στις εκλογές αυτές δεν εκλέγεται μόνο ο πρόεδρος, αλλά ανανεώνεται επίσης όλη η Βουλή των Αντιπροσώπων και το ένα τρίτο της Γερουσίας, οι δύο νομοθετικοί πυλώνες του πολιτεύματος. Επομένως, η αναμέτρηση του Νοεμβρίου είναι καθοριστική αφού σηματοδοτεί θεμελιώδη αναδιάταξη της πολιτικής εξουσίας.
Εζησα πολλές τέτοιες εκλογές, από εκείνη του προέδρου Κάρτερ το 1974 μέχρι την τελευταία του προέδρου Μπάιντεν το 2020. Οι εκλογές αυτές αντικατοπτρίζουν την ιδιαιτερότητα του αμερικανικού πολιτικού τοπιού. Αποτελούν την κορύφωση μιας μακράς άμεσης δημοκρατικής διαδικασίας η οποία περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό από προκριματικές αναμετρήσεις των υποψηφίων, τηλεοπτικές συζητήσεις και μαζικές λαϊκές συναντήσεις. Η διαδικασία επηρεάζεται από τα διακριτά στοιχεία της αμερικανικής πραγματικότητας, που είναι η διαφορετικότητα και ο πολυπολιτισμικός και πολυεθνικός χαρακτήρας της .
Η ιδιαιτερότητα αυτή συντείνει ώστε, πέραν από τα συνήθη προεκλογικά θέματα, οι εκλογές να επικεντρώνονται και σε διάφορα άλλα σημαντικά για τους Αμερικανούς προβλήματα όπως οι αμβλώσεις, οι φυλετικές διακρίσεις, η οπλοφορία, η μαζική παράνομη μετανάστευση, ο παγκόσμιος ηγετικός ρόλος της χώρας. Παίζει επίσης ιδιαίτερα σημαντικό ρολό το ύψος των προεκλογικών οικονομικών συνεισφορών που συγκεντρώνει ο κάθε υποψήφιος.
Οι εκλογές του Νοεμβρίου ξεπερνούν τα αμερικανικά πλαίσια και επηρεάζουν την παγκόσμια σταθερότητα και ειρήνη.
Ομως, παρά την καθοριστική σημασία τους, οι προεδρικές εκλογές συχνά απογοητεύουν αφού οι υποψήφιοι και ο πολιτικός λόγος γενικότερα υπολείπονται των δυνατοτήτων της προηγμένης δημοκρατικής αυτής χώρας. Το φαινόμενο μπορεί, ίσως μερικώς, να αποδοθεί στο παραδοσιακό δικομματικό σύστημα, στον ενδημικό λαϊκισμό, στην τάση για υπεραπλούστευση και πρόσφατα, στην τοξικότητα και στην πόλωση.
Παρ’ όλα αυτά, ο αμερικανικός λαός έχει συχνά επιδείξει τη δυνατότητά του για υπέρβαση. Στον απόηχο του Βιετνάμ και του Γουοτεργκέιτ, προχώρησε το 1976 στην εκλογή ενός σχετικά αγνώστου νέου πολιτικού, του Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος ξάφνιασε το πολιτικό κατεστημένο. Περαιτέρω, λόγω των αποτελεσμάτων της εισβολής στο Ιράκ και άλλων εσωτερικών προβλημάτων, οι αμερικανοί εκλογείς προχώρησαν το 2008 στην υπερβατική εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα, του πρώτου μαύρου προέδρου. Ο αξιοσημείωτα διανοούμενος αυτός πρόεδρος δικαιούται να πιστωθεί, μεταξύ άλλων, και με βελτίωση, έστω και πρόσκαιρη, του επιπέδου της πολιτικής ζωής.
Χαρακτηριστικά, έκλεισε την οκταετή προεδρία του με επίσκεψη στον Παρθενώνα και ομιλία του στην Αθήνα για τη Δημοκρατία. Είναι αυτονόητο ότι λόγω της τεράστιας δύναμης και σημασίας της Αμερικής, οι εκλογές του Νοεμβρίου ξεπερνούν τα αμερικανικά πλαίσια και επηρεάζουν την παγκόσμια σταθερότητα και ειρήνη. Δεν μπορούμε, ως εκ τούτου, παρά να ευχηθούμε όπως οι αμερικανικοί εκλογείς ψηφίσουν στις προσεχείς εκλογές με σοφία και ωριμότητα.
Ο κύριος Λουκάς Τσίλας ήταν πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον την περίοδο 1993-1998.
