Επιστρέφουμε σε μια γεωπολιτική κατάσταση του κόσμου, όπου η στρατιωτική δύναμη είναι σημαντική, δηλώνει στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Δημοκρατίας, Ανάπτυξης και Κράτους Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ.
Ο αμερικανός πολιτικός αναλυτής, από τους πιο διεισδυτικούς και περιζήτητους διεθνώς, ο οποίος θα συμμετέχει στο 28th Government Roundtable του Economist που θα πραγματοποιηθεί 2-4 Ιουλίου στο Grand Resort Lagonissi, δηλώνει ότι η κυριότερη αδυναμία της Δύσης είναι οι εσωτερικές πολιτικές διαφορές, που τις εκμεταλλεύονται Ρωσία και Κίνα, ενώ χαρακτηρίζει «καταστροφή» μια επανεκλογή Τραμπ.
Μιλήσαμε με τον κ. Φουκουγιάμα, μέσω Zoom, με φόντο μια εικόνα του Ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, που έδινε την εντύπωση ότι επεκτείνεται ακριβώς έξω από τον χώρο του γραφείου του. «Δημιουργήθηκε μέσω τεχνητής νοημοσύνης» με πληροφόρησε.
«Ο Ντόναλντ Τραμπ μιλά σκληρά κατά της Κίνας, αλλά δεν είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για να προστατεύσει συμμάχους» σημειώνει ο Φράνσις Φουκουγιάμα
Ποιο το συμπέρασμά σας από τις ευρωπαϊκές εκλογές και κυρίως από τη Γαλλία;
«Το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα ήταν της Γαλλίας, και η μετέπειτα αντίδραση του Μακρόν να κηρύξει πρόωρες εκλογές, που ήταν μια ριψοκίνδυνη απόφαση. Πέρα από τη Γαλλία νομίζω τα αποτελέσματα ήταν μεικτά και δεν ήταν τόσο άσχημα όσο φοβούνταν πολλοί. Αλλά υπάρχει σαφώς μια μετατόπιση προς τα δεξιά και το μείζον ερώτημα είναι πώς θα συμπεριφερθεί η Μαρίν Λεπέν αν το κόμμα της έρθει στην εξουσία. Θα είναι περισσότερο σαν τη Μελόνι ή σαν τον πατέρα της; Δεν μπορώ να απαντήσω, πρέπει να δούμε τις εξελίξεις. Πάντως, η Ευρώπη έχει πολλούς περιορισμούς στη συμπεριφορά μεμονωμένων πολιτικών με τους οποίους πρέπει να ζήσουν μόλις αρχίσουν να σπρώχνουν για έξοδο από την ΕΕ. Αυτός είναι ένας λόγος που η Μελόνι είναι σχετικά συμβατική σίγουρα στην εξωτερική πολιτική. Μπορεί το ίδιο να κάνει η Λεπέν, αλλά υπάρχουν λόγοι ανησυχίας ότι θα είναι πιο ακραία».
Αν κινηθεί ακραία η Λεπέν ποιες οι επιπτώσεις για την Ευρώπη;
«Θα προκληθεί περαιτέρω απαξίωση των υπαρχόντων πολιτικών κομμάτων και σίγουρα θα αποτελέσει έμπνευση για άλλα λαϊκιστικά κόμματα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα κάνει και αν είναι επιτυχημένη. Το 2016 όλοι ανησυχούσαν ότι το Brexit θα προκαλούσε σειρά εξόδων από την ΕΕ, έκτοτε οι επιδόσεις της βρετανικής οικονομίας είναι τόσο άσχημες, που κανείς δεν σκέφτεται έξοδο από την ΕΕ. Η μετακίνηση προς τα δεξιά ήταν αυτοκαταστροφική και περιόρισε περαιτέρω αντιδράσεις. Οι εκλογές υπογραμμίζουν τη σημασία της μετανάστευσης ως διεγερτικού του λαϊκισμού στην Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν έχει πάρει το ζήτημα αρκετά σοβαρά και συνεχίζει να έχει πολιτικές συνέπειες ειδικά σε χώρες όπως η δική σας και η Ιταλία. Δεν εκπλήσσομαι ότι υπάρχει στροφή προς τα δεξιά. Στη Γαλλία δεν έχουν μόνο υψηλό επίπεδο μετανάστευσης από μουσουλμανικές χώρες. Δεν έχουν επίσης πετύχει να τους εντάξουν στη γαλλική κουλτούρα, καθιστώντας τη μετανάστευση πρόκληση στο κοινωνικό τους σύστημα».
Η Ευρώπη ανησυχεί για μια επανεκλογή Τραμπ. Τι νομίζετε;
«Αν επανεκλεγεί θα είναι καταστροφή. Θα είναι κακή εξέλιξη για την αμερικανική πολιτική και διεθνώς. Ο Τραμπ επικεντρώνεται τώρα στην εκδίκηση. Αν επανεκλεγεί θέλει να χρησιμοποιήσει το δικαστικό σύστημα για να τιμωρήσει τους εχθρούς του, την οικογένεια Μπάιντεν, τους εισαγγελείς, που τον κατηγόρησαν για εγκλήματα και θέλει να πολιτικοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες, απολύοντας δεκάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους και αντικαθιστώντας τους με κομματικά πρόσωπα πιστά στον ίδιο. Αυτό θα υπονομεύσει και πολιτικοποιήσει πολλούς θεσμούς. Διεθνώς, ο Τραμπ δεν θέλει να παραμείνει στο ΝΑΤΟ. Η δυνατότητά του να αποσυρθεί είναι νομικά κάπως αμφισβητήσιμη, δεν το θέλουν πολλοί Ρεπουμπλικανοί, αλλά έχει τη δύναμη να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ, ακόμα και αν δεν αποσυρθεί. Αν οι Βαλτικές χώρες δεχθούν επίθεση από τη Ρωσία μπορεί να πει δεν θα στείλω αμερικανικές δυνάμεις για προστασία, διότι δεν πληρώνουν αρκετά, παρότι υπάρχει νομική δέσμευση. Στην Ασία η Κίνα μπορεί να επιτεθεί στην Ταϊβάν και να στρατιωτικοποιήσει τα νησιά στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, κανείς δεν γνωρίζει τι θα κάνει τότε ο Τραμπ. Μιλά σκληρά κατά της Κίνας, αλλά δεν είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για να προστατεύσει συμμάχους. Θα είναι αποσταθεροποιητικό διότι πολλές χώρες στον κόσμο εξαρτώνται από την Αμερική και δεν θα γνωρίζουν αν θα λάβουν βοήθεια σε περίπτωση κρίσης».
Μπορούν οι ΗΠΑ να διατηρήσουν τη δύναμή τους; Η Δύση αποδυναμώνεται και βλέπουμε έναν επιθετικό άξονα να δημιουργείται από Κίνα, Ρωσία, τις χώρες BRICS.
«Υπάρχουν κάποιοι λόγοι να είναι κανείς λίγο αισιόδοξος. Πρώτον, η αμερικανική οικονομία πάει περίφημα. Δεν πιστεύω τους ισχυρισμούς της Κίνας για το πόσο γρήγορα αναπτύσσεται η οικονομία τους, δεν νομίζω ότι θα γίνει μεγαλύτερη ούτε πλουσιότερη από την αμερικανική σύντομα. Τα πολιτικά προβλήματα σε ΗΠΑ και Ευρώπη μπορεί να ξεπεραστούν και να αποκατασταθεί η συναίνεση προς όφελος της δημοκρατίας και να αποκρουστούν οι λαϊκιστικές προκλήσεις, αλλά η κύρια πηγή αδυναμίας της Δύσης σήμερα δεν είναι πρόβλημα του δυτικού μοντέλου, αλλά των εσωτερικών πολιτικών διαφορών και της ικανότητας της Ρωσίας και της Κίνας να τις εκμεταλλεύονται και να τις επιδεινώνουν. Τα φιλικά προς τη Μόσχα λαϊκιστικά κόμματα είναι επιρρεπή στο να χειραγωγούνται από την παραπληροφόρηση στα κοινωνικά δίκτυα και στο Ιντερνετ».
Πολλοί φοβούνται έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ποια η άποψή σας;
«Δεν γνωρίζω για Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πιο επικίνδυνη κατάσταση είναι στην Απω Ανατολή, γιατί η Κίνα είναι πραγματικά δεσμευμένη στην επανένταξη της Ταϊβάν και δεν είναι σαφές ποια θα είναι η αντίδραση των ΗΠΑ ή της Ιαπωνίας. Το πιο πιθανό σενάριο για έναν μεγάλο πόλεμο είναι στην Ανατολική Ασία παρά στην Ευρώπη. Πρέπει να ανησυχούμε πολύ. Αν υπάρξει ένας μεγάλος πόλεμος στην Ασία την ώρα που ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας συνεχίζεται, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα όλες αυτές οι συγκρούσεις να ενοποιηθούν σε μια ενιαία μεγάλη σύγκρουση. Ανησυχώ και νομίζω ότι ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία, Νότια Κορέα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι επιστρέφουμε σε μια γεωπολιτική κατάσταση του κόσμου, όπου η στρατιωτική δύναμη είναι σημαντική. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες και στρατιωτική ετοιμότητα. Κανείς δεν το έχει συνηθίσει διότι εξερχόμαστε από μια περίοδο που κανείς δεν ανησυχούσε για μεγάλης κλίμακας πόλεμο, αλλά νομίζω ότι κινούμαστε πάλι προς έναν τέτοιον πόλεμο. Το αν θα γίνει ή όχι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτροπή και για τον λόγο αυτόν η προετοιμασία για μια μεγάλη σύγκρουση είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί. Αν συνεχίσουμε να το αγνοούμε η Κίνα και η Ρωσία θα το εκμεταλλευτούν, οπότε πρέπει να προετοιμαστούμε και να δείξουμε ότι το κόστος κλιμάκωσης θα είναι υψηλό».
Στο συνέδριο θα μιλήσετε για την τεχνητή νοημοσύνη. Πώς επηρεάζει τη δημοκρατία η ΤΝ;
«Η ΤΝ είναι ευρεία, τη χρησιμοποιούμε εδώ και χρόνια. Αυτό που τράβηξε την προσοχή του κόσμου είναι η γενετική ΤΝ. Θα είναι μεγάλη πρόκληση για την εργασία, αλλά οι άνθρωποι είναι φοβισμένοι εξαιτίας της εμπειρίας τους με τα κοινωνικά δίκτυα. Η τελευταία μεγάλη τεχνολογική εξέλιξη ήταν οι μεγάλες πλατφόρμες TikTok, Twitter κ.λπ., που είχαν σαφείς αρνητικές συνέπειες στη δημοκρατία. Δεν είναι σαφές αν οι επιπτώσεις της ΤΝ θα είναι αναγκαστικά τόσο κακές. Με ορισμένους τρόπους θα ενισχύσει υφιστάμενες τάσεις όπως τα deep fakes, τα αναξιόπιστα βίντεο κ.λπ. Είναι ένα πρόβλημα που μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, διότι οι άνθρωποι το αναγνωρίζουν. Αλλά υπάρχουν άλλοι τρόποι που η ΤΝ είναι χρήσιμη. Μπορεί να μειώσει την ανισότητα επιτρέποντας σε ανθρώπους με χαμηλότερη εκπαίδευση και δεξιότητες να κάνουν κάτι χρήσιμο στη σύγχρονη οικονομία. Θα ήμουν προσεκτικός με τις ρυθμίσεις σε αυτή την τεχνολογία διότι δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της. Επίσης η ΤΝ ωθεί την ανάπτυξη τρόπων προστασίας από την παραπληροφόρηση. Δεν μπορεί να ελεγχθούν οι πληροφορίες σε μεγάλη πλατφόρμα για να απομακρυνθούν οι κακές δημοσιεύσεις χωρίς τη χρήση ΤΝ. Πρέπει να χρησιμοποιήσεις ΤΝ για να νικήσεις την ΤΝ».
