Λίγες ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες για τις αμερικανικές εκλογές, ο Πίτερ Σπίγκελ, διευθυντής των «Financial Times» στις ΗΠΑ, εξηγεί γιατί το αποτέλεσμα μπορεί να κριθεί από τη δημογραφική ομάδα που θα κινητοποιηθεί περισσότερο για να πάει στις κάλπες, ποια ζητήματα απασχολούν τους αμερικανούς ψηφοφόρους και γιατί οι πιθανές ταραχές την επομένη των εκλογών θα είναι πιο περιορισμένης έκτασης από εκείνες του 2021.
Το προβάδισμα της Χάρις επί του Τραμπ σε πανεθνικό επίπεδο είναι λιγότερο από μια ποσοστιαία μονάδα, το μικρότερο προβάδισμά της από τα μέσα Αυγούστου. Η μάχη στις επτά αμφίρροπες Πολιτείες παραμένει οριακή. Υπό αυτές τις συνθήκες, νίκη του Τραμπ ή νίκη της Χάρις θα θεωρηθεί έκπληξη;
«Για να είμαι ειλικρινής, δεν νομίζω ότι κανείς εδώ στις ΗΠΑ θα εκπλαγεί από το αποτέλεσμα. Οι δημοσκοπήσεις είναι τόσο οριακές που οποιαδήποτε αύξηση της συμμετοχής στις εκλογές μιας συγκεκριμένης δημογραφικής ομάδας μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα για οποιονδήποτε υποψήφιο. Κανείς ωστόσο δεν γνωρίζει ποια δημογραφική ομάδα είναι αυτή που θα κινητοποιηθεί περισσότερο ή η πιθανότερη να πάει να ψηφίσει. Θα είναι οι γυναίκες που θα κινητοποιηθούν με το ζήτημα των αμβλώσεων και θα ψηφίσουν μαζικά τη Χάρις; Θα είναι οι οργισμένοι νέοι άντρες που νιώθουν αποξενωμένοι από το πολιτικό σύστημα και θα ψηφίσουν Τραμπ; Κανείς δεν ξέρει πραγματικά, αναμένουμε το μη αναμενόμενο!».
Παρά τις καταδίκες του από την αμερικανική Δικαιοσύνη, την εμπρηστική ρητορική του, τις ανοησίες, ο Τραμπ παραμένει δημοφιλής σε πολλούς Αμερικανούς. Γιατί;
«Οπως οι ψηφοφόροι της Λεπέν στη Γαλλία ή της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (ΑfD), ένα μεγάλο τμήμα του αμερικανικού λαού έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στους παραδοσιακούς θεσμούς, τις επιχειρήσεις, το Κογκρέσο, τα μέσα ενημέρωσης. Η οικονομική κρίση του 2007 πυροδότησε αυτή την τάση στις ΗΠΑ, η οποία επιδεινώθηκε, νομίζω, μετά την πανδημία. Τις τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας, η ρητορική του Τραμπ ήταν αλλόκοτη και οι καταδίκες του θα λειτουργούσαν αποτρεπτικά για οποιονδήποτε άλλον προεδρικό υποψήφιο. Φαίνεται όμως ότι αυτός εκφράζει τα αντισυστημικά ένστικτα πολλών Αμερικανών στους οποίους ο φόβος υπερισχύει έναντι οτιδήποτε άλλου».
Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, η οικονομία των ΗΠΑ ανέκαμψε από την πανδημία πολύ γρηγορότερα από το προβλεπόμενο. Πολλοί Αμερικανοί ωστόσο ανησυχούν για την αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών και την έλλειψη στέγης. Πόσο καθορίζουν τις εκλογές αυτοί οι παράγοντες;
«Πάρα, πάρα πολύ. Οι «Financial Times» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν διενεργούν δημοσκόπηση σε μηνιαία βάση όπου ρωτούν τους ψηφοφόρους ποιο είναι το σημαντικότερο ζήτημα για αυτούς και ο πληθωρισμός είναι μακράν το πρώτο στη λίστα τους. Η τάση αυτή είναι σταθερή εδώ και έναν χρόνο. Ο πληθωρισμός μειώθηκε, όμως δεν μειώθηκαν οι τιμές των καθημερινών αγαθών. Και οι υψηλές τιμές πλήττουν την αμερικανική εργατική τάξη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Και σε αυτούς τους παραδοσιακά Δημοκρατικούς ψηφοφόρους, ο Τραμπ έχει πετύχει τον μεγαλύτερο «εισοδισμό»».
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο της Χάρις για να κερδίσει τις εκλογές; Το ότι έμεινε πιστή στις περισσότερες πολιτικές επιλογές του Μπάιντεν, όπως στην υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ στον πόλεμο στη Γάζα; Το ότι είναι γυναίκα και οι Αμερικανοί δεν είναι έτοιμοι να εκλέξουν πρόεδρο μια γυναίκα, που επιπλέον είναι μαύρη;
«Δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το φύλο, την καταγωγή της ή τη στήριξη στο Ισραήλ. Είναι αυτό που σας προανέφερα: η οικονομία. Από μακροοικονομική προοπτική, η αμερικανική οικονομία πηγαίνει απίστευτα καλά. Εχουμε ισχυρή ανάπτυξη, ισχυρή απασχόληση και ελεγχόμενο πληθωρισμό. Ομως πολλοί Αμερικανοί πλήττονται από την ακρίβεια και για αυτούς αυτό είναι το σημαντικότερο. Οι περισσότεροι Αμερικανοί συνδέουν αυτές τις πολιτικές με τον Μπάιντεν και όχι με τη Χάρις, όμως η ίδια δεν κατορθώνει να εξηγήσει πώς η οικονομική της πολιτική είναι διαφορετική από τη δική του».
Η μετανάστευση είναι μείζον ζήτημα σε αυτές τις εκλογές. Πολλοί ισπανόφωνοι ψηφοφόροι, απόγονοι μεταναστών, θα ψηφίσουν Τραμπ ο οποίος υπόσχεται μαζικές απελάσεις μεταναστών. Πώς εξηγείται το παράδοξο;
«Ξεχνούμε εύκολα ότι ένα τεράστιο τμήμα των ισπανόφωνων Αμερικανών είναι πλέον τρίτης γενιάς, ότι τόσο οι ίδιοι όσο και οι γονείς τους έχουν γεννηθεί στις ΗΠΑ. Και όσοι ισπανόφωνοι δεν είναι τρίτης γενιάς είναι δεύτερης. Αυτό που υποστηρίζω είναι ότι το 90% των ισπανόφωνων δεν είναι μετανάστες. Ιδιαίτερα εκείνοι της τρίτης γενιάς ανησυχούν πρωτίστως για την οικονομία, όπως και οι υπόλοιποι Αμερικανοί. Κάτι ανάλογο συνέβη στο παρελθόν και με άλλους μετανάστες στην Αμερική. Οι ιταλοί και οι ιρλανδοί μετανάστες στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν υπέρμαχοι των Δημοκρατικών, όμως οι δεύτερης και τρίτης γενιάς απόγονοί τους άρχισαν να ψηφίζουν με βάση και άλλα ζητήματα, όχι μόνον το Μεταναστευτικό, και εστράφησαν και προς τους Ρεπουμπλικανούς».
Ο δυτικός κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εκλογές, ανήσυχος για ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ, δεδομένης της στάσης του έναντι του ΝΑΤΟ, του πολέμου στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή. Πολλοί Αμερικανοί όμως δεν θεωρούν προβληματικό να εκλέξουν πρόεδρο έναν απομονωτιστή. Δεν τους απασχολεί η ισχύς των ΗΠΑ στον κόσμο;
«Λυπάμαι που το λέω, αλλά η εξωτερική πολιτική ποτέ δεν επηρεάζει τις αμερικανικές εκλογές – ιδιαίτερα όταν δεν πολεμούν αμερικανοί στρατιώτες».
Ανθρωποι που συνεργάστηκαν με τον Τραμπ, όπως ο Τζον Κέλι, στρατηγός ε.α. και πρώην προσωπάρχης του Λευκού Οίκου, τον αποκαλούν φασίστα. Είναι όντως φασίστας ο Τραμπ ή απλώς ένας ναρκισσιστής, μανιακός με την εξουσία;
«Δεν νομίζω ότι βοηθάει να μπλέκουμε με τέτοιου είδους σημασιολογικές αναφορές. Ως δημοσιογράφος, νομίζω ότι είναι καλύτερο να περιγράφουμε μια συμπεριφορά και να αφήνουμε τους αναγνώστες να βάζουν ταμπέλες. Αυτό που μπορούμε να πούμε για τον Τραμπ είναι ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για τις δικές του ανάγκες και όχι της χώρας του, και ότι είναι πρόθυμος να παραβιάσει τα όρια της προεδρικής εξουσίας για να το πετύχει. Είναι αλήθεια ότι μιλάει με θαυμασμό για δικτάτορες και αυταρχικούς ηγέτες και ότι περιφρονεί τους δημοκρατικούς θεσμούς. Νομίζω ότι οι αναγνώστες μπορούν να αποφασίσουν αν αυτά συνθέτουν τον ορισμό του φασίστα ή του ναρκισσιστή».
Οι περισσότεροι Αμερικανοί θα αποδεχτούν ως νόμιμο τα αποτέλεσμα των εκλογών. Αν κερδίσει η Χάρις, να περιμένουμε εξέγερση των υποστηρικτών του Τραμπ για να ανατρέψουν το εκλογικό αποτέλεσμα;
«Νομίζω ότι θα έχουμε διαμαρτυρίες ανεξαρτήτως του νικητή και σίγουρα αμφισβήτηση του αποτελέσματος, αν νικήσει η Χάρις. Ας θυμόμαστε όμως ότι την αμερικανική κυβέρνηση την ελέγχει ο Μπάιντεν και όχι ο Τραμπ – όπως συνέβαινε πριν από τέσσερα χρόνια. Η Ουάσιγκτον είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένη για ενδεχόμενη μετεκλογική βία από όσο το 2021, οπότε νομίζω ότι οι πιθανές ταραχές θα είναι πιο περιορισμένης έκτασης».
