Ποια μορφή θα έχει η νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας και άμυνας, μετά την αλλαγή πολιτικής των ΗΠΑ ως προς τη στήριξη της Ευρώπης και της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας;
«Νομίζω ότι τη νέα αρχιτεκτονική της ασφάλειας και της άμυνας την όρισε ο αμερικανός υπουργός Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ, ο οποίος έθεσε το πλαίσιο των νέων διατλαντικών σχέσεων. Για να είμαστε ακριβείς, ο Χέγκσεθ δεν έκανε λόγο για το τέλος της ατλαντικής συμμαχίας, ούτε είπε ότι οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται πλέον καθόλου για την Ευρώπη. Είπε όμως ότι την ασφάλεια της Ευρώπης θα την επωμιστούν κυρίως οι Ευρωπαίοι. Τόνισε ότι υπάρχει πάντα η συμμαχία ΗΠΑ-Ευρώπης αλλά με «καταμερισμό των υποχρεώσεων», δηλαδή οι Ευρωπαίοι θα φροντίζουν για τα ζητήματα της Ευρώπης και οι Αμερικανοί για τα ζητήματα της Ασίας και της περιοχής του Ειρηνικού. Συνεπώς και για το ζήτημα της Ουκρανίας, το αμερικανικό μήνυμα είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να βασίζονται στις ΗΠΑ. Και παρότι ο Τραμπ έχει από καιρό διατυπώσει την άποψή του για την ασφάλεια της Ευρώπης, ότι είναι ζήτημα πρωτίστως των Ευρωπαίων και όχι των ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι δυσκολεύονται να το αποδεχθούν, όπως διεφάνη και στη Σύνοδο του Παρισιού την περασμένη Δευτέρα. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν τόνισαν ότι «μπορούμε να κάνουμε πολλά για την Ουκρανία αλλά μόνον αν υπάρχουν εγγυήσεις ασφάλειας από τις ΗΠΑ»».
Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι αρνούνται να δουν την πραγματικότητα;
«Οι Ευρωπαίοι είναι υποχρεωμένοι να αντικρίσουν ευθέως την πραγματικότητα. Οι ΗΠΑ ωστόσο δεν είναι σε θέση να αποφασίσουν για τα πάντα. Νομίζω ότι υπερβάλλουμε ως προς την ισχύ των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας. Δεν αρκεί ο Πούτιν και ο Τραμπ να υπογράψουν ένα κείμενο για την Ουκρανία, για να ορίσουν τι ακριβώς θα συμβεί στην Ουκρανία: οι Ουκρανοί μπορούν να εξακολουθήσουν να μάχονται, να αντιστέκονται και οι Ευρωπαίοι μπορούν να εξακολουθούν να τους στηρίζουν με χρήματα και με όπλα – οι Ευρωπαίοι μόλις ενέκριναν ένα νέο πακέτο στρατιωτικής ενίσχυσης προς την Ουκρανία, ύψους έξι δισεκατομμυρίων ευρώ. Ακριβώς επειδή οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται για το τι θα συμβεί στην Ουκρανία, δεν μπορούν και να αποφασίσουν εξ ολοκλήρου για την τύχη της. Από την άλλη πλευρά, αν οι ΗΠΑ δεν θέλουν να δώσουν καμία εγγύηση ασφαλείας για την Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να τους υποχρεώσουν να το πράξουν. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να δείξουν αποφασιστικότητα και τόλμη ως προς την οργάνωση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, να δείξουν στις ΗΠΑ ότι μπορούν να μην εξαρτώνται από αυτές».
Η ΕΕ αποτελείται από 27 χώρες. Θεωρείτε ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να συμφωνήσουν ως προς την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα;
«Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσουν και οι 27 χώρες-μέλη για να σημειωθεί πρόοδος στο συγκεκριμένο ζήτημα. Σε ένα πρώτο στάδιο, η κοινή ευρωπαϊκή άμυνα μπορεί να στηριχθεί σε «έναν συνασπισμό των προθύμων», η Γαλλία και η Βρετανία, για παράδειγμα, είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν σε αυτόν. Επιπλέον, η ΕΕ διαθέτει μηχανισμούς που της επιτρέπουν να προχωρήσει σε συγκεκριμένες πολιτικές, χωρίς να υπάρχει συμφωνία των 27. Ενας τέτοιος μηχανισμός είναι η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία για την Ασφάλεια και την Αμυνα (PESCO), η οποία ψηφίστηκε το 2017 και προβλέπει ότι χώρες της ΕΕ μπορούν να συνεργαστούν στενότερα μεταξύ τους στους συγκεκριμένους τομείς χωρίς απαραιτήτως τη συμφωνία όλων των χωρών που μετέχουν σε αυτόν (στον μηχανισμό μετέχουν όλες οι χώρες της ΕΕ πλην της Μάλτας). Τον έχουμε κάπως ξεχάσει αυτόν τον μηχανισμό γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε για φιλόδοξα σχέδια της ΕΕ, είναι ωστόσο υπαρκτός. Σε ένα δεύτερο στάδιο, η κοινή ευρωπαϊκή άμυνα θα πρέπει προφανώς να περιλαμβάνει όλες τις χώρες-μέλη της ΕΕ».
Η Γαλλία, που είναι πυρηνική δύναμη, ποιον ρόλο μπορεί να διαδραματίσει σε αυτή την προσπάθεια;
«Δεν είναι τυχαίο ότι η Γαλλία και η Βρετανία, οι δύο χώρες που προτίθενται να στείλουν στρατιωτικές δυνάμεις στην Ουκρανία, είναι και οι δύο πυρηνικές δυνάμεις. Οσο για την αποτρεπτική πυρηνική ισχύ της Γαλλίας, η σημερινή συγκυρία, με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ απέναντι στην Ουκρανία, ενισχύει την πιθανότητα να πρωτοστατήσει η Γαλλία στην ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Τούτου λεχθέντος, δεν υποστηρίζω ότι ο πρόεδρος Μακρόν θα χρησιμοποιήσει άμεσα την αποτρεπτική ισχύ της Γαλλίας, όμως η συζήτηση έχει αρχίσει».
Θεωρείτε ότι ο Μακρόν θα μπορούσε να αρχίσει απευθείας διάλογο με τον Πούτιν;
«Ο Μακρόν χαρακτήρισε τη Ρωσία υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη αλλά τόνισε ότι δεν θα ήταν εχθρικός σε συνομιλία με τον Πούτιν. Ωστόσο δεν υπάρχει το κλίμα που υπήρχε κατά την επίσκεψη του Μακρόν στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 2022, λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπου η πεποίθηση ήταν ότι η Ρωσία μπορεί να κατευναστεί με τη διπλωματία. Ο Μακρόν ενδιαφέρεται τώρα πολύ περισσότερο για τις ευρωπαϊκές χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, την Πολωνία, τις χώρες της Βαλτικής, θέλει να είναι ο αξιόπιστος εταίρος αυτών των χωρών. Η Ρωσία εξάλλου δεν ενδιαφέρεται καθόλου για διάλογο με την Ευρώπη και υιοθετεί παλιές σοβιετικές πρακτικές. Οπως στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου η ΕΣΣΔ συνομιλούσε μόνον με τις ΗΠΑ, και αποφάσιζαν ενώ ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθούσε, κατά τον ίδιο τρόπο η σημερινή Ρωσία του Πούτιν, παρότι δεν είναι υπερδύναμη, θέλει να συνομιλεί απευθείας με τις ΗΠΑ. Και με την κυβέρνηση Τραμπ, το επιτυγχάνει».
Στις συνομιλίες ΗΠΑ – Ρωσίας στο Ριάντ, ο ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ ήταν κατηγορηματικός, η Μόσχα δεν θα ανεχθεί την ανάπτυξη δυτικών δυνάμεων στην Ουκρανία υπό το ΝΑΤΟ ή υπό την ΕΕ. Πώς μπορεί να αντιδράσει η Ευρώπη;
«Δεν μπορούμε να παραδοθούμε σε αυτό που θέλουν οι Ρώσοι. Αν υποχωρήσουμε θα είναι σαν να δίνουμε την εξουσία της Ευρώπης στη Ρωσία. Το ζήτημα δεν αφορά μόνο την ανάπτυξη στρατευμάτων στην Ουκρανία αλλά και την αποχώρηση νατοϊκών στρατευμάτων και από άλλες χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία».
