Είναι πολύ νωρίς να πούμε πώς ο σεισμός, όσο τραγικός και να είναι, θα επηρεάσει τις πιθανότητες επανεκλογής του Ερντογάν τον Μάιο, εκτιμά ο αμερικανός συγγραφέας και κορυφαίος διανοητής Ρόμπερτ Κάπλαν. Στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο ειδικός στη γεωπολιτική και γνώριμός μας από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, όπου θα συμμετέχει και στο εφετινό που πραγματοποιείται 26-29 Απριλίου, δεν διστάζει να χαρακτηρίσει τον τούρκο πρόεδρο «πολύ επικίνδυνο». Μιλάει επίσης για τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας και τη σημασία της Κριμαίας για τον Πούτιν.
Η σημασία της Κριμαίας
«Ο Πούτιν σε όλη τη ζωή του εξοικειώθηκε με τις πιο ακραίες μορφές πίεσης και δυσκολίας. Αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να αντεπεξέλθει στη δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται, είναι ο ίδιος. Ηταν πάντα ριψοκίνδυνος. Πιθανώς βαθιά μέσα του να αναγνωρίζει ότι έκανε λάθος με την επίθεση στην Ουκρανία, αλλά τώρα προσπαθεί να αυτοσχεδιάσει και να επιβιώσει. Δεν νομίζω ότι θα παραιτηθεί, ότι θα ζητήσει τον τερματισμό των μαχών. Θα συνεχίσει ρίχνοντας στη μάχη περισσότερο στρατό και πολεμικό υλικό, ώστε να δει αν θα υπάρξει αδιέξοδο, που θα του επιτρέψει να ζητήσει τέλος των εχθροπραξιών χωρίς να χάσει δύναμη. Μπορεί να πάει χειρότερα στην Ανατολική Ουκρανία, αλλά αν χάσει την Κριμαία ή η Κριμαία απειληθεί θα χάσει την εξουσία και πιθανόν να χάσει τη ζωή του. Η Κριμαία αντιπροσωπεύσει κάτι βαθύ ιστορικά και ίσως ρομαντικά στη ρωσική ψυχοσύνθεση και αν υπήρχε μια πραγματική αναμέτρηση για την Κριμαία ο Πούτιν θα έχανε την εξουσία» δηλώνει ο αμερικανός διανοητής μιλώντας μας μέσω Zoom.
Οσα συμβούν στην Ουκρανία μπορεί να καθορίσουν την Ευρώπη για δεκαετίες
Ηττα, χάος και πίεση στη Δύση
«Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχιστεί για έναν ακόμη χρόνο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότατες αλλαγές που δεν θα γίνονταν αν τελείωνε σήμερα. Μπορεί να δούμε την αποδυνάμωση της ρωσικής αυτοκρατορίας. Πρέπει να προσέχουμε όμως τι ζητάμε. Αν ο Πούτιν νικηθεί στην Ουκρανία μπορεί να χάσει την εξουσία. Αν γίνει αυτό να μην περιμένουμε ότι η Ρωσία θα γίνει αυτόματα μια σταθερή δημοκρατία. Θα μπορούσε να γίνει ένα πιο σκληροπυρηνικό ακροδεξιό καθεστώς, ένα αδύναμο καθεστώς, να υπάρχει ένα επίπεδο χάους, κάτι που θα συμβεί σε μία χώρα με μεγάλες ποσότητες στρατηγικών και τακτικών πυρηνικών όπλων. Μια αποδυναμωμένη Ρωσία μετά τον πόλεμο θα πιέσει το ΝΑΤΟ, διότι η πτώση του Πούτιν θα προκαλέσει μεγαλύτερο πρόβλημα για το ΝΑΤΟ. Ποιος θα είναι ο συνομιλητής του στη Ρωσία; Μπορεί το ΝΑΤΟ να βρεθεί μπροστά σε μια ημι-αναρχική Ρωσία και μια αποδυναμωμένη μετά τον πόλεμο Ουκρανία που θα χρειάζεται δεκάδες δισεκατομμύρια σε βοήθεια. Ο,τι και να συμβεί – επειδή ο πόλεμος έχει διαρκέσει ήδη έναν χρόνο – το ΝΑΤΟ και η Ευρώπη θα είναι υπό τρομακτική πίεση» προβλέπει ο 70χρονος συγγραφέας.
Οι επιπτώσεις στην Ευρώπη
«Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες όσα συμβούν στην Ουκρανία μπορεί να καθορίσουν την Ευρώπη για δεκαετίες, ανάλογα με το τι θα συμβεί. Επειδή είναι ένας πολύ δυναμικός πόλεμος, οτιδήποτε είναι δυνατόν. Μπορεί να δούμε ξαφνικά την κατάρρευση της Ρωσίας ή το αντίθετο, σταθεροποίηση της Ρωσίας και ένα πραγματικό αδιέξοδο, θέτοντας το ερώτημα «μπορεί η Ευρώπη να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία για ακόμη περισσότερο;». Μέχρι τώρα με τη βοήθεια που δίνει η Ευρώπη το γεγονός είναι ότι η μερίδα του λέοντος της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία προέρχεται από τις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι βλέπουμε τη μεγαλύτερη επίδειξη αμερικανικής δύναμης από τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο, η οποία συμβαίνει χωρίς έναν αμερικανό στρατιώτη στο έδαφος προκειμένου να αποδυναμώσει σημαντικά μια αντίπαλη μεγάλη δύναμη» συμπληρώνει.
Τον ρωτάμε πώς θα μπορούσε να είναι μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. «Θα πρέπει να σχεδιαστεί μετά τον πόλεμο και θα εξαρτηθεί από το τι θα συμβεί στη Ρωσία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει την πολιτική στη Μόσχα. Αν η Ρωσία γινόταν μια αδύναμη και δημοκρατική κοινωνία θα μπορούσε να ενταχθεί στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης. Αν μείνει επιθετική ή γίνει ημι-αναρχική ή αν ο Πούτιν παραμείνει στην εξουσία, μια ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας θα είναι όπως ήταν τον Ψυχρό Πόλεμο, με την Ευρώπη αντιμέτωπη με τη Ρωσία» σημειώνει. Και ο ρόλος των ΗΠΑ; «Ο πόλεμος δείχνει ότι η Ευρώπη στηρίζεται στις ΗΠΑ για οποιαδήποτε πραγματική κρίση με τη Ρωσία. Θα ήταν ωραίο να ειπωθεί ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να είναι αυτόνομη χωρίς τις ΗΠΑ και να σχεδιάσει μια αρχιτεκτονική ασφαλείας που θα περιόριζε ή θα σταθεροποιούσε τη Ρωσία, αλλά χωρίς σημαντική στήριξη από τις ΗΠΑ θα ήταν αδύνατον».
Ο επικίνδυνος Ερντογάν
Η συζήτησή μας περνά στην Τουρκία. «Ο σεισμός, όσο τραγικός κι αν είναι, είναι πολύ νωρίς να πούμε πώς θα επηρεάσει τις πιθανότητες επανεκλογής του Ερντογάν τον Μάιο. Θα εξαρτηθεί από το πώς θα ανταποκριθεί, πώς θα το διαχειριστεί. Το να επηρεάσει ένα μεγάλο φυσικό φαινόμενο τις εκλογές δεν είναι ασυνήθιστο, έχει συμβεί ιστορικά. Ο σεισμός αυτός είναι τέτοιου μεγέθους που μπορεί να επηρεάσει την εξουσία του Ερντογάν, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς» δηλώνει ο Κάπλαν. «Ο Ερντογάν είναι πολύ επικίνδυνος διότι θα κάνει τα πάντα για να παραμείνει στην εξουσία μετά τον Μάιο, δημιουργώντας κρίσεις με τις γειτονικές χώρες. Ο σεισμός βέβαια θα τον απασχολήσει εξ ολοκλήρου για κάποιο διάστημα. Μπορούμε να ερμηνεύσουμε την Τουρκία, αν και δεν θέλω να κάνω αυτή τη σύγκριση πολύ κοντινή, όπως ήταν η Γιουγκοσλαβία υπό τον Τίτο στον Ψυχρό Πόλεμο. Ο Τίτο αισθάνθηκε ότι η Γιουγκοσλαβία ήταν πολύ μεγάλη και σημαντική για να είναι μία ακόμη χώρα του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Αποχώρησε από το Σύμφωνο και έγινε κάτι σαν αυτόνομη, ουδέτερη χώρα μεταξύ του Συμφώνου της Βαρσοβίας και του ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν έχει προσπαθήσει να κάνει κάτι παρόμοιο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, παρότι παραμένει επισήμως στο ΝΑΤΟ» καταλήγει.
Πώς βλέπετε την Ουκρανία στην ΕΕ;
«Η απορρόφηση της Ουκρανίας, μιας μεγάλης χώρας με αρκετή διαφθορά και αδύναμους θεσμούς, στην ΕΕ θα είναι μια ουσιαστική πρόκληση. Αλλά με δεδομένο ότι αυτός είναι ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός πόλεμος από τη μάχη του Βερολίνου το 1945, το να πεισθεί η Ουκρανία να σταματήσει να πολεμά τη Ρωσία, για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί εγγυήσεις ότι η ΕΕ θα απορροφήσει την Ουκρανία. Μία Ευρώπη με την Ουκρανία θα είναι διαφορετική, θα επικεντρώνεται περισσότερο στην Ανατολή, θα έχει περισσότερες προκλήσεις».
