«Υπήρχαν προσπάθειες να διαχειριστούμε τη Χαμάς, αλλά στο παρελθόν ήμασταν επικεντρωμένοι κυρίως στη στρατιωτική πτέρυγα. Σήμερα προσπαθούμε να επιτεθούμε σε όλο το φάσμα – δηλαδή σε εξέχουσες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προσωπικότητες της Χαμάς. Δεν μπορούμε να την εξαλείψουμε πλήρως, αλλά το θέμα είναι να μην μπορεί να έχει εξουσία, να μην μπορεί να αποτελεί καθεστώς» λέει στο «Βήμα» ο Μίχαελ Μίλσταϊν, πρώην αξιωματικός της υπηρεσίας πληροφοριών των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων και επικεφαλής του τμήματος Παλαιστινιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.
Ποια λάθη από την πλευρά του Ισραήλ θεωρείτε πως οδήγησαν σε αυτό που βλέπουμε σήμερα;
«Τα τελευταία δύο χρόνια ασκώ δριμεία κριτική στην πολιτική που ακολουθούσαμε στη Γάζα, τη λεγόμενη «ειρήνη της οικονομίας»: άδειες στους κατοίκους για εργασία στο Ισραήλ, εισαγωγές και εξαγωγές. Αυτό όμως που το Ισραήλ δεν έλαβε υπ’ όψιν είναι το DNA της Χαμάς. Εχω συναναστραφεί με αρκετά μέλη της Χαμάς και ξέρω πως για εκείνους μετρά η ιδεολογία, δεν μπορείς να τους εξαγοράσεις με χρήματα. Εχουμε τη δική μας δυτική λογική και προσπαθούσαμε να την επιβάλουμε και στην άλλη πλευρά. Πιστεύαμε ότι μετά το 2007, όταν η Χαμάς κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας, η οργάνωση θα γινόταν λιγότερο μαχητική και περισσότερο μετριοπαθής. Εθιστήκαμε στην ψευδή αίσθηση σταθερότητας του status quo. Η κυβέρνηση απαντούσε πως «είναι η πιο ήρεμη χρονιά στη Γάζα από το 2000, άρα είναι εντάξει, δουλεύει». Κάπως έτσι φτάσαμε στην 7η Οκτωβρίου και σε έναν πόλεμο που μετρά τρεις μήνες».
Τώρα λοιπόν, σχεδόν τρεις μήνες από την έναρξη του πολέμου, πώς κρίνετε τη στρατηγική του Ισραήλ;
«Οταν ξεκίνησε ο πόλεμος, οι Ισραηλινοί, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης, πίστευαν πως θα τελειώσει σχετικά γρήγορα, θα καταστρέψουμε άμεσα τη Χαμάς και τέλος. Τώρα πια όλοι είμαστε περισσότερο ρεαλιστές: αυτός ο πόλεμος θα κρατήσει και θα είναι σκληρός και για τις δύο πλευρές. Ο στρατός έχει σκοτώσει περίπου το ένα τρίτο της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, αλλά ακόμη απέχουμε αρκετά από τον στρατηγικό στόχο που τέθηκε την 7η Οκτωβρίου, να εξαλείψουμε δηλαδή όχι μόνο το στρατιωτικό σκέλος αλλά και τις πολιτικές δυνατότητες και τη δυναμική της Χαμάς. Για να γίνει αυτό πρέπει σίγουρα να σκοτώσουμε τον Γιαχία Σινουάρ, αλλά και να θέσουμε υπό τον έλεγχό μας πολύ μεγαλύτερο μέρος της Γάζας. Αν ο πόλεμος τελειώσει τώρα, θα σημαίνει πως η Χαμάς όχι μόνο δεν ηττήθηκε, αλλά πως επιβίωσε – άρα θα έχει νικήσει».
Πού οφείλεται η δυσκολία αυτή που έχει αντιμετωπίσει ο ισραηλινός στρατός, δεδομένου πως υπερέχει σημαντικά σε στρατιωτικό εξοπλισμό και δυνάμεις;
«Το Ισραήλ κινείται τόσο αργά για δύο λόγους: Πρώτον, αν και υπάρχουν τόσο πολλά θύματα, το Ισραήλ προσπαθεί πραγματικά να μη χτυπάει αμάχους. Το γεγονός πως έχουν σκοτωθεί τόσοι πολίτες οφείλεται στη Χαμάς, η οποία έχει εξαπλώσει τις πολεμικές της επιχειρήσεις σε αστικά σημεία. Ο άλλος λόγος είναι πως σε πολλές περιπτώσεις η υπηρεσία πληροφοριών του στρατού μαθαίνει πού βρίσκονται οι όμηροι και γι’ αυτό οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πάνε πίσω καθώς πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικοί».
Πριν από λίγο καιρό ωστόσο είδαμε τον ισραηλινό στρατό να σκοτώνει τρεις ομήρους. Πού αποδίδετε αυτό το τραγικό σφάλμα;
«Ολο το Ισραήλ θρήνησε για αυτή την τραγωδία. Εχω συμμετάσχει σε προηγούμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα και κατανοώ ότι δεν μπορούμε να κρίνουμε τόσο απλά τους στρατιώτες, η πίεση μέσα στο πεδίο είναι τεράστια. Ειδικότερα στην προκειμένη φάση, που είναι γνωστά πλέον τα τεχνάσματα που χρησιμοποιεί η Χαμάς, με ηχεία από τα οποία ακούγονται εβραϊκά για να μπερδέψουν και να παγιδέψουν τους ισραηλινούς στρατιώτες».
Θεωρείτε πως οι όμηροι αποτελούν τελικά βασική προτεραιότητα του Ισραήλ;
«Το Ισραήλ πλέον είναι διατεθειμένο να κάνει μεγάλες υποχωρήσεις για τους ομήρους, πολύ περισσότερες από όσες έναν μήνα πριν. Υπάρχουν συζητήσεις για την ανταλλαγή με παλαιστίνιους κρατουμένους που έχουν αίμα στα χέρια τους. Η Χαμάς ωστόσο έχει αναπτύξει μια πολύ πιο σκληρή θέση και απαιτεί παύση των εχθροπραξιών. Οπότε, ναι, η απελευθέρωση αποτελεί προτεραιότητα, όμως κατανοούμε πως ο πόλεμος εναντίον της Χαμάς δεν μπορεί να σταματήσει. Για αυτό και έχει πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό το σημείο να ασκηθεί πίεση στο Κατάρ από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και τον ΟΗΕ, ώστε και η Ντόχα με τη σειρά της να ασκήσει πίεση στον Γιαχία Σινουάρ για μια ακόμη συμφωνία».
Ποια κρίνετε ως την πιο βιώσιμη λύση για την «επόμενη μέρα» στη Γάζα;
«Εξετάζονται πολλές εναλλακτικές για τη Γάζα. Κατ’ αρχήν, η κατοχή της Γάζας από το Ισραήλ και οι εποικισμοί εκεί θα ήταν κάτι τρελό. Αλλά και το ενδεχόμενο απλά να μπούμε στη Γάζα, να καταστρέψουμε τη Χαμάς και να φύγουμε θα προκαλούσε χάος. Θα άφηνε ένα κενό που πολύ γρήγορα θα καλυφθεί από κάποια αντίστοιχη τζιχαντιστική ομάδα, θα έχουμε μια μικρή Σομαλία ή ένα μικρό Αφγανιστάν. Ως βιώσιμη λύση λοιπόν παρουσιάζεται η επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής στη Λωρίδα της Γάζας. Ομως το πρόβλημα είναι πως η Παλαιστινιακή Αρχή είναι πολύ αδύναμη, με το ζόρι διοικεί τη Δυτική Οχθη, οπότε δεν μπορούμε να περιμένουμε πως θα μπορεί να διοικήσει και περισσότερους από δύο εκατομμύρια ανθρώπους στη Γάζα. Πιο πρόσφατη λύση, που συζητήθηκε στα τέλη του Δεκεμβρίου, είναι η σύσταση μιας ανεξάρτητης τοπικής παλαιστινιακής διοίκησης, με την παρουσία βέβαια και του Ισραήλ εκεί, μέχρι να θεωρηθεί πως υπάρχει σταθερότητα στην περιοχή. Σε αυτή την ιδέα βέβαια αντιτάσσονται οι ακροδεξιοί στο Ισραήλ, όμως αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική λύση, το μόνο βιώσιμο σενάριο που μακροπρόθεσμα μπορεί να φέρει αποτέλεσμα».
