«Περισσότερο φως, περισσότερο χρώμα, περισσότερα μοτίβα, περισσότεροι ήχοι, παρακαλώ!». Αυτή ήταν η απάντηση της συντριπτικής πλειονότητας των ατόμων που ερωτήθηκαν πώς θα ήθελαν να δουν να αναγεννάται από τις σκόνες και τις αράχνες του αυτό που θα γινόταν το νέο V&A Museum of Childhood στο Λονδίνο. Και δεν ήταν λίγοι ή λίγες ή λίγα (αυτό με αναφορά κατά βάση στα παιδιά) που εξέφρασαν τα συγκεκριμένα αιτήματα, αν αναλογιστεί κανείς ότι όταν ανατέθηκε στα βρετανικά γραφεία De Matos Ryan (DMR) και AOC να επανασχεδιάσουν το παράρτημα της ναυαρχίδας των μουσείων εφαρμοσμένων και διακοσμητικών τεχνών V&A στο Ανατολικό Λονδίνο (στον τομέα των δομικών αλλαγών οι μεν, εσωτερικά και στον σχεδιασμό των εκθέσεων οι δε), εκείνοι έσπευσαν να διεξαγάγουν μια πολύμηνη έρευνα και να εμπλέξουν με ποικίλους τρόπους, ακόμα και με workshops συν-σχεδιασμού, ούτε ένα ούτε δύο, αλλά 22.000 άτομα, μεταξύ άλλων μαθητές από τοπικά σχολεία, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα επτά χρόνων. Αυτό εξάλλου δεν θα ήταν πλέον ένα «μουσείο της παιδικής ηλικίας», μια χρονοκάψουλα με νοσταλγικά αντικείμενα ιστορικού ενδιαφέροντος, αλλά ένας διαδραστικός χώρος με δυνατότητα να ενεργοποιήσει τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και την περιέργεια των παιδιών ώστε να μάθουν για τον κόσμο μας, το παρελθόν και το μέλλον του, μέσα από τη συμμετοχή και το παιχνίδι και όχι ως παθητικοί παρατηρητές που κοιτούν βιτρίνες και διαβάζουν τις λεζάντες των αντικειμένων τους.
Φωτ.: Luke Hayes, courtesy of Victoria and Albert Museum- London
Πήρε λίγο καιρό, τρία χρόνια για την ακρίβεια, και στοίχισε περί τα 13 εκατ. στερλίνες, όμως το νέο μουσείο μέσα στο μέχρι πρότινος μουντό κτίριο του 19ου αιώνα στο οποίο στεγάζεται στο Μπέθναλ Γκριν άνοιξε τις πόρτες του την 1η Ιουλίου, παρουσία της πριγκίπισσας Κάθριν της Ουαλίας, εντυπωσιακά ανανεωμένο και ουσιαστικά αγνώριστο. Και είναι μάλλον βέβαιo ότι θα κατακτήσει την πόλη και τις καρδιές των κατοίκων της, ανεξάρτητα από την ηλικία τους.
To Υoung V&A, όπως μετονομάστηκε, είναι χωρισμένο σε τρεις μεγάλες ενότητες – Play, Imagine, Design (Παίζω, Φαντάζομαι, Σχεδιάζω) – που απευθύνονται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς πού τοποθετείται κάθε μία χωροταξικά, καθώς τεράστιες ανάγλυφες επιγραφές αναρτημένες στα μπαλκόνια της κεντρικής αίθουσας σηματοδοτούν πέρα από κάθε αμφιβολία την κάθε περιοχή. Μια κομψή, σπειροειδής σκάλα η οποία μοιάζει με αναρριχώμενο καλειδοσκόπιο καλεί τους επισκέπτες να ανέβουν στο δεύτερο επίπεδο των αιθουσών και να ανακαλύψουν τα περαιτέρω.
Φωτ.: Luke Hayes, courtesy of Victoria and Albert Museum- London
Για παιδιά 0-99 ετών
Η πρώτη ενότητα ονόματι «Play» είναι σχεδιασμένη ειδικά για μωρά και μικρά παιδιά (από 0 έως 5 ετών) και έχει σχεδιαστεί ως ένα ποικιλόμορφο τοπίο υφών ώστε τα παιδικά χεράκια να αισθάνονται τη διαφορά ανάμεσα στο τραχύ, το λείο, το φολιδωτό, το γούνινο και ούτω καθεξής. Σημειωτέον, προκειμένου να διατηρείται το στοιχείο της έκπληξης, στο μουσείο χρησιμοποιούνται 111 υλικά σε πολλές διαφορετικές επιφάνειες. Σήραγγες επενδεδυμένες με ροζ γούνα συνδέουν τους χώρους μεταξύ τους, τα αντικείμενα εκτίθενται σε ύψος που να εξυπηρετεί ένα μωρό που μπουσουλάει, τραπέζια με υλικά αποσκοπούν στο να δώσουν το έναυσμα για τη δημιουργία επιτραπέζιων παιχνιδιών, ενώ οθόνες κάνουν το ίδιο για τον σχεδιασμό βιντεοπαιχνιδιών. Κατά τα άλλα, μολονότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από όταν ήμασταν πέντε ετών, δεν θα λέγαμε όχι για μια δοκιμή με ένα «σετ κατασκευής αφρού», οτιδήποτε και αν αυτό σημαίνει.
Η πτέρυγα «Imagine» απευθύνεται σε επισκέπτες 5-11 ετών και σε αυτή κυριαρχεί ένα μικρό θέατρο, καλυμμένο απ’ άκρου εις άκρον με ένα βαθυκόκκινο χαλί, πλήρως εφοδιασμένο με ένα βεστιάριο με κοστούμια ώστε να ντυθούν και να παίξουν τα παιδιά αντλώντας έμπνευση και από αποσπάσματα ταινιών από το αρχείο.
Photo: © David Parry/ V&A
Στον τομέα του «Design», τα μεγαλύτερα παιδιά, ηλικίας 11-14 ετών, μπορούν να αντλήσουν έμπνευση από δραστηριότητες που σχετίζονται με τα σχολικά μαθήματα, αλλά και να ενημερωθούν για τα μικρά «θαύματα» του κόσμου μας. Για παράδειγμα, υπάρχει ένας διαδραστικός τοίχος που σχετίζεται με τις αστικές μετακινήσεις ή με τον σχεδιασμό των scooters, όπως και ένα μίνι εργοστάσιο που ρίχνει φως στις μυριάδες διαδικασίες παραγωγής αντικειμένων. Σε αυτό το επίπεδο έχει προβλεφθεί και ειδικός χώρος για διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, ένα πρόγραμμα που θα ξεκινήσει με την τιτλοφορούμενη «Japan: Myths to Manga» (από τις 14 Οκτωβρίου). Πρόκειται για μια έκθεση που περιγράφεται ως «ένα ταξίδι στην ιαπωνική Ιστορία και στο πώς το τοπίο και η λαογραφία έχουν επηρεάσει τον πολιτισμό, την τεχνολογία και το ντιζάιν της χώρας». Τον πρώτο λόγο θα έχουν έργα καλλιτεχνών όπως ο χαράκτης της περιόδου Εντο Κατσουσίκα Χοκουσάι (βλέπε «Το μεγάλο κύμα»), αλλά και ο σύγχρονος θεός του animation Χαγιάο Μιγιαζάκι.
Φωτ.: Luke Hayes, courtesy of Victoria and Albert Museum- London
Οπως καταλαβαίνουμε, ο όρος «μουσείο» δεν ταιριάζει τελικά και τόσο στην περίπτωση του Young V&A, αν και στεγάζει περί τα 2.000 αντικείμενα, όσα και στην πρότερη κατάστασή του, μάλιστα ορισμένα που προέρχονται από τις συλλογές του V&A παρουσιάζουν μουσειακό ενδιαφέρον και θα εκτιμηθούν ιδιαίτερα από τους ενηλίκους της παρέας – όπως έπιπλα των πρωτοπόρων Memphis. Oπως γράφει ο κριτικός αρχιτεκτονικής Ρόουαν Μουρ στην εφημερίδα «The Guardian»: «Αυτό το μουσείο ήταν πάντα ένα θαυματουργό κατάστημα παιχνιδιών και εξακολουθεί να είναι, αλλά αυτή τη φορά νιώθεις ότι είναι εμπλουτισμένο με περισσότερη κατάπληξη και χαρά». Να πούμε επίσης ότι το συγκεκριμένο «κατάστημα» προσφέρει τις υπηρεσίες του με μηδενικό εισιτήριο, μια και κρίθηκε ότι «στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, όλες οι οικογένειες, ανεξάρτητα από το εισόδημά τους, μπορούν να έχουν μια δημιουργική διέξοδο για τα παιδιά τους». Αλλωστε το Young V&A έχει ως στόχο να κεντρίσει την περιέργεια, να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητα και να ενθαρρύνει την ευρηματικότητα. «Απευθυνόμαστε στη νέα γενιά σχεδιαστών, κατασκευαστών και δημιουργών, δεν αποσκοπούμε στο να τροφοδοτήσουμε τα νοσταλγικά συναισθήματα των γονιών», όπως δήλωνε η διευθύντρια σχεδιασμού, κληροδοτημάτων και δημόσιων προγραμμάτων του V&A, Φιλίπα Σίμπσον, στον βρετανικό Τύπο.
Photo: © David Parry/ V&A
Γύρω στο 2025 αναμένεται να εγκαινιαστεί και άλλο ένα κτιριακό σύμπλεγμα-παράρτημα του V&A, το οποίο αυτή τη φορά δημιουργήθηκε από το μηδέν. Πρόκειται για το V&A East Museum στο Ολυμπιακό Πάρκο Queen Elizabeth στο Στράτφοντ, όπου θα μεταφερθούν και θα παρουσιάζονται στο κοινό αθέατοι θησαυροί της πολιτιστικής κιβωτού των 2,27 εκατομμυρίων αντικειμένων – πρόκειται για το μεγαλύτερο μουσείο εφαρμοσμένων και διακοσμητικών τεχνών στον κόσμο. Εκεί αναμένεται να μεταφερθούν και 30.000 αντικείμενα του πάλαι ποτέ Museum of Childhood, τα οποία στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του μουσείου συσκευάστηκαν και φυλάσσονται για την ώρα στις «κεντρικές» εγκαταστάσεις του Victoria & Albert στο Νότιο Κένσινγκτον.
