Στα αγγλικά η λέξη «woke» είναι αορίστου χρόνου (του ρήματος wake) και σημαίνει ξύπνησα, αφυπνίστηκα. Αυτή τη λέξη επέλεξε να μετατρέψει σε επίθετο το ομώνυμο κίνημα που ξεκίνησε κοντά στα μέσα του 20ού αιώνα με σκοπό την «επαγρύπνηση» των συνειδήσεων εναντίον κάθε είδους διακρίσεων και ιδιαίτερα των φυλετικών. Στις μέρες μας το κίνημα woke έχει εξελιχθεί σε έναν ιδιότυπο πολιτισμικό πόλεμο (culture war), εστιάζοντας σχεδόν αποκλειστικά στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και στα ζητήματα ταυτότητας φύλου, εκκινώντας παράλληλα μια έντονη δημόσια συζήτηση για την εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην αναγνώριση και προστασία αναφαίρετων, θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων όπως ο αυτοπροσδιορισμός και στο δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση της διαφορετικής άποψης.

 

Πώς η J. K. έχασε τη «μαγεία» της

Πολύς λόγος έχει γίνει τελευταία για την περίπτωση της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ. Η διάσημη συγγραφέας του «Χάρι Πότερ» αναδείχθηκε σε μία από τις πιο επιτυχημένες της γενιάς της, γράφοντας μια σειρά βιβλίων με ήρωες μικρούς μάγους που έχουν γίνει παγκόσμια best sellers. Τα βιβλία μεταφέρθηκαν στο σινεμά, σπάζοντας ταμεία και την καθιέρωσαν ως μία από τις πιο επιτυχημένες πένες διεθνώς (προσεχώς οι περιπέτειες του Χάρι Πότερ και της παρέας του θα μεταφερθούν και στη μικρή οθόνη).

Εδώ και αρκετά χρόνια, ωστόσο, η Ρόουλινγκ έχει βρεθεί στο επίκεντρο μιας «αφυπνιστικής καταιγίδας» με επίκεντρο τα δικαιώματα των διεμφυλικών ατόμων και τα θέματα ταυτότητας φύλου. Οι αναρτήσεις της στο Τwitter για να στηρίξει τη Μάγια Φορστέιτερ – επιτυχημένη ερευνήτρια σε παράρτημα αμερικανικού think tank στο Λονδίνο – στάθηκαν ικανές να την γκρεμίσουν από τον «θρόνο» της, να της εξασφαλίσουν τον χαρακτηρισμό «transphobic» και να την καταστήσουν μία από τις πιο αντιπαθείς διασημότητες για τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Συγκεκριμένα, η Μάγια Φορστέιτερ είχε σε αδρές γραμμές υποστηρίξει ότι «οι άνδρες δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν γυναίκες», με αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά της. Το «αφυπνιστικό κίνημα» και η τρανς κοινότητα υποστήριξαν ότι τα λόγια της Φορστέιτερ θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν κύμα μίσους και εγκλήματα σε βάρος των διεμφυλικών.

Η συγγραφέας του Χάρι Πότερ, ο οποία δέχεται έκτοτε απειλές για τη ζωή της, έχει δει συνεργάτες της να καταδικάζουν ή να κρατούν αποστάσεις από τα λεγόμενά της και γίνεται δέκτης της αποκαλούμενης «cancel culture», έγραψε σχετικά: «Ντύσου όπως θες. Αποκάλεσε τον εαυτό σου όπως θες. Κοιμήσου με όποιον ενήλικο σε θέλει συναινετικά. Ζήσε την καλύτερη ζωή που μπορείς, με ειρήνη και ασφάλεια. Αλλά να αναγκάζεις ανθρώπους να χάσουν τη δουλειά τους επειδή λένε ότι το φύλο είναι πραγματικότητα;». Παράλληλα, αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η ίδια έχει βρεθεί σε κακοποιητική σχέση τονίζοντας την ανάγκη να προφυλάσσονται οι γυναίκες που είναι ευάλωτες.

Λάδι στη φωτιά ήρθε να ρίξει και η βρετανική tabloid «The Sun», η οποία δημοσίευσε, στην πρώτη σελίδα συνέντευξη του πρώην συντρόφου της βρετανίδας συγγραφέως με τον τίτλο «Χαστούκισα την Τζ. K. και δεν μετανιώνω». Οπως ανέφερε σχετικά η βρετανική έκδοση της «Huffington Post», διαπράχθηκε μια επικίνδυνη αστοχία με το να δίνεται βήμα σε έναν δράστη ενδοοικογενειακής βίας προκειμένου να δικαιολογήσει την πράξη του.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο τον τελευταίο καιρό διαπιστώνεται μια αποστασιοποίηση των πολιτικών από το συγκεκριμένο κίνημα. Η βρετανική κυβέρνηση επεξεργάζεται νόμο που αλλάζει τη λέξη «φύλο» σε «βιολογικό φύλο», το οποίο καθορίζεται από τη στιγμή της γέννησης του ατόμου. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τα διεμφυλικά άτομα που έχουν στην κατοχή τους ταυτότητα αναγνώρισης φύλου, θα αποκλείονται από χώρους ανοιχτούς μόνο για το φύλο με το οποίο επιλέγουν να αυτοπροσδιορίζονται (π.χ. τουαλέτες, αποδυτήρια, δοκιμαστήρια, φυλακές κ.ο.κ.).

Ο προηγούμενος νόμος του 2004 περί αναγνώρισης φύλου, ανέφερε ότι το φύλο του ατόμου γίνεται το επίκτητο φύλο για όλους τους σκοπούς και αναγνωρίζεται ως το νόμιμο φύλο του. Μια αλλαγή λοιπόν στη νομοθεσία θα σήμαινε ότι διεμφυλικά άτομα δεν θα είχαν πρόσβαση σε ορισμένες υποδομές ή συγκεκριμένα επαγγέλματα ή αθλήματα.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, στη Σκωτία επιχειρήθηκε να περάσει νόμος που διευκόλυνε τη φυλομετάβαση. Το νομοσχέδιο για την αναγνώριση φύλου μπλοκαρίστηκε από τoν υπουργό Αλιστερ Τζακ. To ζήτημα προκάλεσε τέτοιο τσουνάμι αντιδράσεων από το αφυπνιστικό κίνημα που, όπως λένε όσοι γνωρίζουν καλά τα πολιτικά πράγματα της Σκωτίας, υπήρξε ένας από τους παράγοντες που βάρυναν στη θορυβώδη αποχώρηση της πρωθυπουργού Νίκολα Στέρτζον.

Στις ΗΠΑ, το ζήτημα της αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου αλλά ιδιαίτερα της φυλομετάβασης έχει πολώσει την κοινωνία. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του αμερικανικού δικτύου NBC, το 50% των Αμερικανών πιστεύει ότι υπάρχει τρομακτική έλλειψη σεβασμού στις παραδοσιακές και ηθικές αξίες της κοινωνίας, τη στιγμή που το 42% εκτιμά ότι η κοινωνία πρέπει να γίνει πιο ανεκτική με ανθρώπους που έχουν διαφορετικό τρόπο ζωής και προτιμήσεις. Αυτή η προοπτική έμεινε σχεδόν στάσιμη από τότε που τέθηκε για πρώτη φορά το ίδιο ερώτημα, το 2013.

Στις 5 Μαΐου οι νομοθέτες στη Φλόριντα πέρασαν νομοσχέδιο που απαγορεύει τη συνταγογράφηση ορμονικής θεραπείας ή την εφαρμογή χειρουργικών επεμβάσεων σε ανήλικα που επιθυμούν να προχωρήσουν σε φυλομετάβαση. Τουλάχιστον 12 Πολιτείες – ανάμεσά τους το Αϊνταχο, η Ιντιάνα και η Τζόρτζια – έχουν υιοθετήσει νομοσχέδια που απαγορεύουν τη φυλομετάβαση σε ανήλικα άτομα, ενώ προβλέπουν παράλληλα ποινές στους γιατρούς που παραβιάζουν τη νομοθεσία.

Η απόφαση της Πολιτείας της Φλόριντα εξόργισε το αφυπνιστικό κίνημα και τις οργανώσεις των διεμφυλικών. Μίλησαν για «επίθεση κατά της ιατρικής ελευθερίας και της ελευθερίας των γονιών» και για «πολιτική σταυροφορία».

Στον αντίποδα, κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι από αυτή τη διχαστική συζήτηση θα πρέπει κατ’ αρχάς να εξαιρεθούν τα παιδιά κάτω των 16 ετών. Ο εισηγητής του νομοσχεδίου επισήμανε χαρακτηριστικά ότι «τα παιδιά θέλουν χρόνο για συνειδητοποιήσουν το φύλο τους και να αποδεχθούν τον εαυτό τους, γι’ αυτό σε καμία περίπτωση δεν είναι έτοιμα για τέτοια ριζική αλλαγή όταν είναι ανήλικα».

Το μόνο σίγουρο είναι ότι άλλο ένα πεδίο δημόσιας αντιπαράθεσης, με πλήθος επιχειρήματα εκατέρωθεν, έχει μόλις ανοίξει και στις δύο όχθες του Ατλαντικού και η συνέχεια αναμένεται με ενδιαφέρον.