Βόλτα στο Κίεβο

Τελευταία διαβάζω ένα ωραίο βιβλίο που λέγεται «Metropolis», το έχει γράψει ο ιστορικός Μπεν Γουίλσον, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και είναι η ιστορία αυτού που ονομάζουμε «μεγαλούπολη»: ο συγγραφέας την αποκαλεί τη «μεγαλύτερη εφεύρεση της ανθρωπότητας». Εγώ πάλι βλέπω τις πόλεις όχι σαν εφευρέσεις, αλλά σαν γυναίκες. Υπάρχουν αυτές που είναι χαρούμενες και άλλες που είναι καταθλιπτικές, αυτές που είναι γεμάτες μπιχλιμπίδια που ξετρελαίνουν τους τουρίστες και όσες είναι αινιγματικές και δύσκολες. Και υπάρχουν πάντα και εκείνες που πρέπει να τις ζήσεις για να τις καταλάβεις και αυτό το σκέπτομαι όλον αυτόν τον καιρό που βρίσκεται στην επικαιρότητα το Κίεβο.

Πέρασα από το Κίεβο τον Μάιο του 2018 και έμεινα πέντε ημέρες με την ευκαιρία του τελικού του Τσάμπιονς Λιγκ που η πόλη τότε φιλοξενούσε: πήγα Πέμπτη και έφυγα για να γυρίσω στην Ελλάδα Δευτέρα βράδυ. Χάρη σε έναν καλό φίλο που ζούσε τότε εκεί, το είδα και το περπάτησα πολύ το Κίεβο, πράγμα το οποίο μεγάλωσε τη βεβαιότητά μου πως έχει μυστικά που αν δεν το ζήσεις πολύ δεν θα τα ανακαλύψεις ποτέ. Το παράξενο με το Κίεβο είναι ότι ενώ έχει μεγάλη ιστορία, αυτή δεν τη συναντάς. Ως πόλη είναι το αντίθετο της Ρώμης, της Αθήνας, της Αγίας Πετρούπολης, όπου η ιστορία σε περιτριγυρίζει. Ιδρύθηκε τον πέμπτο αιώνα μ.Χ., υπήρξε σπουδαίο εμπορικό κέντρο την εποχή των Ρως του Κιέβου που έκαναν πολλά και διάφορα στους Βυζαντινούς, υπήρξε για χρόνια πόλη τεράστια, αλλά από όλα αυτά σήμερα δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτα. Το έκαψαν οι Μογγόλοι κοντά στα μέσα του 13ου αιώνα και για πολλούς αιώνες έχασε την επιρροή και τη λάμψη του. «Αναστήθηκε» τον 19ο αιώνα και λίγο πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση και το ξαναδιέλυσαν οι Γερμανοί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκληρίζοντας την εβραϊκή συνοικία του, μάλλον με τις ευλογίες των ντόπιων, πολλοί από τους οποίους κατετάγησαν στις τάξεις τους, σίγουροι πως ο Χίτλερ θα μπει στη Μόσχα: είχε προηγηθεί ο μεγάλος λιμός που οι Ουκρανοί χρέωσαν στους Ρώσους. Η πόλη ξαναχτίστηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και από αυτό το σημείο μετρά κυρίως η τωρινή της ιστορία. Το Κίεβο έχει στην αρχιτεκτονική του όλη αυτή τη μετακομμουνιστική αισθητική που συναντάς στην Ανατολική Ευρώπη, μόνο που δεν έκανε τίποτα για να την εξωραΐσει. Αν το Ανατολικό Βερολίνο, για παράδειγμα, είναι μια πόλη στην οποία διακρίνεις όλα τα σημάδια ενός γιγάντιου λίφτινγκ, το Κίεβο είναι σαν κάτι κοριτσόπουλα που αποφεύγουν το μακιγιάζ και σου λένε «έτσι είμαι και σε όποιον αρέσω». Μάλιστα, σε αυτή την επιλογή δεν υπάρχει αυταρέσκεια, αλλά ένας παράξενος ρεαλισμός: η πόλη μοιάζει να μη θέλει να γίνει πιο ωραία, αν και εύκολα θα μπορούσε. Και ζει για το σήμερα και όχι για το χθες της. Ζούσε, για την ακρίβεια.