Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας του 2023 είναι αφιερωμένη από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στις νέες τεχνολογίες και στο πώς αυτές μπορούν να ενδυναμώσουν τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία.
«DigitALL: Καινοτομία και τεχνολογία για την ισότητα των φύλων» είναι ο επίσημος τίτλος του εφετινού θέματος που συνοδεύεται από τη σχετική μελέτη για τη θέση της γυναίκας παγκοσμίως τη χρονιά που μας πέρασε, το 2022 (Women’s Gender Snapshot 2022 report).
Διαβάζω με προσοχή κάθε αριθμό και κάθε στατιστικό στοιχείο της μελέτης. Παγκοσμίως, 380 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, 54% των κοριτσιών που απέχουν από την εκπαίδευση ζουν σε περιοχές σε κρίση ή σε εμπόλεμη κατάσταση, μόνο 2 στις 10 θέσεις εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας καλύπτονται από γυναίκες, ενώ μόνο 1 στις 3 διευθυντικές θέσεις σε όλους τους τομείς ανήκει σε γυναίκες. Στο σύνολο των φοιτητών με αντικείμενο σπουδών σχετικό με την τεχνολογία, τις φυσικές επιστήμες, την επιστήμη των μηχανικών και τα μαθηματικά (STEM) μόνο το 35% των φοιτητών είναι γυναίκες, ενώ στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών το ποσοστό των γυναικών είναι εντυπωσιακά μικρότερο, αποτελώντας μόνο το 3%.
Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και απογοητευτικοί. Και η λέξη που έρχεται στο μυαλό είναι μόνο μία: «Γιατί;».
Πάντοτε πίστευα και συνεχίζω να πιστεύω πολύ στη δύναμη και στις ικανότητες των γυναικών. Στις ξεχωριστές και μοναδικές εκείνες δυνατότητες που δεν τις καθιστούν ίδιες με το αντίθετο φύλο, τις καθιστούν όμως απολύτως ίσες και προικισμένες με ουσιαστικές αξίες και δεξιότητες, με τις οποίες μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας σε κάθε τομέα. Η τεχνολογία μπορεί να καταστεί ένας σημαντικός σύμμαχος στην προσπάθεια αυτή.
Μεγαλώνοντας στη μικρή επαρχιακή πόλη της Ερμιόνης είχα την ευλογία να έχω μια μητέρα πολύ προοδευτική, με όραμα και σκέψη πολύ μπροστά από την εποχή της. Τη θυμάμαι να επαναλαμβάνει διαρκώς την ίδια φράση, πως «το σημαντικότερο εφόδιο στη ζωή είναι η μόρφωση» και πως «η παιδεία και η καλλιέργεια είναι τα δύο αγαθά που δεν χάνονται ποτέ», φράσεις που αρκετά χρόνια αργότερα επαναλάμβανα κι εγώ μεγαλώνοντας τα παιδιά μου.
Τελειώνοντας το Δημοτικό, η μητέρα μου με έγραψε στο Γυμνάσιο στον Πειραιά, προκειμένου να συνεχίσω τις σπουδές μου. Αποχαιρέτησα τη μικρή μου πατρίδα, για να έρθω στην πρωτεύουσα για καλύτερες σπουδές, με δάκρυα στα μάτια, με μεγάλο φόβο για το άγνωστο, τη μεγάλη πόλη, τη ζωή μακριά από τους γονείς, την αδελφή μου και τους φίλους μου. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο βήμα της ζωής μου, ενώ τελειώνοντας το Γυμνάσιο, η μητέρα μου υποστήριξε με σθένος την απόφασή μου να πάω στην Αμερική για πανεπιστημιακές σπουδές, οι οποίες αποδείχθηκαν καταλυτικές για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή μου, για τον τρόπο με τον οποίο μπόρεσα κι εγώ αργότερα να βοηθήσω τα παιδιά μου να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο της μόρφωσης και της παιδείας.
Γυρίζοντας πίσω σε εκείνες τις στιγμές, και με την ωριμότητα της εμπειρίας και της ανατροφής πέντε παιδιών, μπορώ να διακρίνω πια κάτι πολύ σημαντικό. Με την απόφασή της αυτή η μητέρα μου μού έδωσε δύο σπουδαία εφόδια. Ανοιξε για εμένα την πόρτα του κόσμου της γνώσης και της μόρφωσης, κυρίως όμως μου έδειξε πως με εμπιστεύεται και πως έχω τη δύναμη και τις ικανότητες να τα καταφέρω, χωρίς να έχει σημασία το γεγονός πως είμαι γυναίκα.
Και πραγματικά θεωρώ πως τα δύο αυτά «μαθήματα ζωής» ίσως και να αποτελούν μια έμμεση απάντηση στο «Γιατί;» των απογοητευτικών στοιχείων για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, αλλά και στο γιατί η γυναικεία παρουσία στον τομέα των νέων τεχνολογιών είναι τόσο μικρή.
Ο πρώτος λόγος συνδέεται άμεσα με το θέμα της εκπαίδευσης και με την πρόσβαση των γυναικών σε αυτήν, αφού διαχρονικά η πρόσβαση των γυναικών στις ανώτερες και ανώτατες σπουδές, ειδικά στις χώρες με χαμηλότερους δείκτες ανάπτυξης, είναι δυσκολότερη συγκριτικά με εκείνη των ανδρών. Ομως, ακόμα και σε κράτη με μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, όπου τα ποσοστά των γυναικών οι οποίες αποκτούν ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση έχουν αυξηθεί σημαντικά, και μπορεί να είναι ακόμα και ίσα με εκείνα των ανδρών, το χάσμα συνεχίζει να υφίσταται σε ό,τι έχει να κάνει με τις νέες τεχνολογίες, τις σχετικές σπουδές αλλά και τη μετέπειτα πορεία των γυναικών, όπου η «γυάλινη οροφή» παραμένει, όπως αποδεικνύουν οι στατιστικές.
Και αυτό ακριβώς το γεγονός οδηγεί τη σκέψη στον ουσιαστικότερο ίσως λόγο για τον οποίο οι γυναίκες δεν στρέφονται στις σπουδές και στα επαγγέλματα που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες, και τα οποία αποτελούν ένα σπουδαίο κομμάτι του μέλλοντος του κόσμου μας. Και ο λόγος αυτός έχει να κάνει με τα στερεότυπα που κυριαρχούν στην κοινωνία μας εδώ και πολλές δεκαετίες, τα οποία υποσυνείδητα μας κάνουν να πιστεύουμε πως μια γυναίκα δεν θα χειριστεί τόσο καλά έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, δεν θα λύσει τόσο εύκολα ένα πρόβλημα Φυσικής ή δεν θα ασχοληθεί με τον ίδιο ενθουσιασμό με ένα θέμα που αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη και τον προγραμματισμό. Η κοινωνία μας δεν πιστεύει πως οι γυναίκες μπορούν να τα καταφέρουν εξίσου καλά και σε αυτόν τον τομέα. Το γεγονός αυτό συνδέεται με προκαταλήψεις, ιδέες και σκέψεις δεκαετιών και είναι ενδεχομένως ακόμα πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί, γιατί δεν απαιτεί μόνο επιπλέον κονδύλια, αλλά κυρίως αλλαγή της οπτικής μας στα πράγματα.
Ομως οι νέες τεχνολογίες είναι εδώ, έχουν αλλάξει το παρόν και διαμορφώνουν το μέλλον. Και αν θέλουμε να μιλάμε για έναν κόσμο ίσων ευκαιριών και για τα δύο φύλα, δεν πρέπει να επιτρέψουμε τον αποκλεισμό των γυναικών από τις ραγδαίες εξελίξεις, με τη γνώση και την πεποίθηση πως οι επιστήμες αυτές δεν είναι ένας δύσκολος και δυσνόητος τομέας, αλλά ένα αγαθό στο οποίο έχουν δικαίωμα όλοι οι πολίτες του μέλλοντος. Η πρόσβαση στον ψηφιακό κόσμο και στις νέες τεχνολογίες αποτελεί για τις γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο ένα πολύτιμο εργαλείο, που τους δίνει τη δυνατότητα για καινοτομίες οι οποίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, όπως, για παράδειγμα, να εργάζονται από το σπίτι, συνδυάζοντας την καριέρα με τη μητρότητα, να έχουν πρόσβαση σε γνώση και πληροφορίες που θα τις βοηθήσουν να εξελίξουν την επαγγελματική τους κατάρτιση μέσα από την εξ αποστάσεως μάθηση, να κάνουν γνωστή την επιχειρηματική ή άλλη δραστηριότητά τους μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τόσα άλλα που μπορεί ακόμα να μην τα έχουμε καν φανταστεί, αλλά μπορούν να αποτελέσουν τον τρόπο να υπερπηδήσουν εμπόδια και να υλοποιήσουν τα όνειρά τους.
Οφείλουμε λοιπόν να κατανοήσουμε πρωτίστως και εν συνεχεία να διδάξουμε στις νέες γυναίκες, και σε όλες τις γυναίκες που είναι μητέρες, εκπαιδευτικοί, φίλες, συγγενείς, πως δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορούν να καταφέρουν και πως η γυναικεία ματιά και σκέψη μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην εξέλιξη κάθε τομέα της ζωής και της επιστήμης. Η καθεμιά από εμάς να πιστέψει στις δυνάμεις, στις δυνατότητες και στην αξία της, γιατί αυτό ίσως να είναι ένα από τα πιο σπουδαία εφόδια για την εξέλιξη κάθε γυναίκας.
Γιατί οι γυναίκες ήταν και παραμένουν το άλλο μισό του πλανήτη, του κόσμου, κάθε πτυχής της ανθρώπινης ύπαρξης.
Χρόνια πολλά σε όλες τις γυναίκες! Με αυτοπεποίθηση και με συνείδηση πως το μέλλον χρειάζεται τις γυναίκες. Χρειάζεται τη δύναμη του μυαλού και της ψυχής τους, τη δημιουργικότητα, την ευστροφία και τη φαντασία τους!
