Το φάντασμα της ελευθερίας

«Αισθάνομαι άσχημα στην προεκλογική περίοδο. Μου αρέσει, όμως, η μέρα των εκλογών. Η προεκλογική φασαρία σταματά, ο ήχος χαμηλώνει και μια υποψία κενού εξουσίας, ευχάριστη σαν αεράκι, πλανιέται στην ατμόσφαιρα. Απολαμβάνω τη μέρα γιατί για είκοσι τέσσερις ώρες δεν ξέρω ποιος θα με κυβερνήσει, ούτε θέλω να μάθω. Ο χρόνος διαστέλλεται, όπως τη νύχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Αναδύονται οι άνθρωποι, οι φίλοι που συζητούν και οι συγγενείς που πηγαίνουν ξανά στα χωριά να ψηφίσουν – ή σε γειτονιές στις οποίες υπό κανονικές συνθήκες δεν πατάνε πια το πόδι τους: ίσως να τις αποφεύγουν κιόλας. Οργανώνονται γεύματα και οινοποσίες. Η Κυριακή των εκλογών αξιοποιείται πλήρως. Εκεί που η πολιτική φθάνει στο μέγιστο σημείο, αρχίζει ταυτόχρονα να υποχωρεί, και αυτή η στιγμή είναι ανεκτίμητη και νομιμοποιεί τις εκλογές: σχεδόν τις κάνει απαραίτητες. Για είκοσι τέσσερις ώρες το φάντασμα της ελευθερίας ενώνει τους ψηφοφόρους και τρομοκρατεί τους υποψηφίους – είναι οι μόνοι που κινδυνεύουν αυτή τη μέρα. Η μη εκλογή είναι συνήθως μια οδυνηρή κατάσταση για όποιον αντιλαμβάνεται την πολιτική ως ευκαιρία για αξιώματα».

Το συγκεκριμένο κείμενο είναι ένα μικρό απόσπασμα από ένα κομμάτι του Χρήστου Βακαλόπουλου, γραμμένο τη δεκαετία του ’80 στο περιοδικό «Αντί». Τη δεκαετία εκείνη, μετά τις πρώτες εκλογές που κέρδισε με χαρακτηριστική άνεση το ΠαΣοΚ, στο ξεκίνημά της, σχεδόν όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις έμοιαζαν. Βασίζονταν στην πόλωση και στη φασαρία και εργαλείο των πρωταγωνιστών τους ήταν η διαίρεση των ψηφοφόρων: ψήφιζες όχι υπέρ ενός κόμματος, αλλά κυρίως κόντρα σε ένα άλλο. Οι σημερινές εκλογές δεν μοιάζουν καθόλου μα καθόλου με εκείνες – ο πολύς κόσμος θέλει απλά να είναι η πραγματική αρχή του τέλους της κρίσης. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι μοιάζουν να επιθυμούν να φύγουν από τη ζωή τους όσοι είδαν στην κρίση μια ευκαιρία για την προσωπική τους ανέλιξη. Σήμερα δεν ενώνει τους ψηφοφόρους μόνο το φάντασμα της ελευθερίας, τη δράση του οποίου ο μακαρίτης ο Βακαλόπουλος, που τόσο μας λείπει, τόσο ωραία περιγράφει, αλλά τους ενώνει και η απέχθεια για όσους διηγήθηκαν παραμύθια, ενώ ο σκοπός τους ήταν η κατάληψη της γλυκιάς εξουσίας. Σήμερα, προτού καν φτάσουμε στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, υπάρχει η αίσθηση ενός τέλους – του τέλους μιας εποχής που περιμέναμε τις εκλογές για να ακούσουμε λόγια παρηγοριάς. Οποιος κι αν κερδίσει, με την ελάχιστη προεκλογική φασαρία που προηγήθηκε, επιχείρησε να μας πείσει για την ανάγκη να πάμε μπροστά χωρίς να κοιτάζουμε τι έγινε.