Όταν μιλάμε για Πρωτοχρονιά αναφερόμαστε όλοι σε δύο ημέρες: στην ημέρα που προηγείται της αλλαγής του χρόνου και στην επομένη, που τυπικά είναι η πρώτη του νέου έτους. Στην πραγματικότητα, Πρωτοχρονιά είναι συνήθως το βράδυ της αλλαγής του χρόνου, η μόνη ημέρα που είναι νύχτα. Στην ερώτηση «τι θα κάνεις την Πρωτοχρονιά;», όλοι σχεδόν εννοούν «τι θα κάνεις λίγες ώρες πριν και λίγες ώρες μετά την έλευση του καινούργιου χρόνου».
«Η συμβουλή μου είναι να αποφύγετε να κάνετε σχέδια για τη νέα χρονιά αυτό ειδικά το βράδυ».
Το πιο ωραίο πράγμα την Πρωτοχρονιά είναι να έχεις μεγάλη παρέα. Μπορεί να μην είναι ακριβώς πάρτι αυτό που θα κάνετε, αλλά είναι σίγουρο πως θα περάσετε ωραία. Η βραδιά δημιουργεί την παράξενη αίσθηση μιας νέας αρχής, κάτι που μέσα στη χρονιά δεν το συναντάς πολύ συχνά. Παρ’ όλα αυτά, η συμβουλή μου είναι να αποφύγετε να κάνετε σχέδια για τη νέα χρονιά αυτό ειδικά το βράδυ. Η γενικότερη γλύκα της βραδιάς δημιουργεί την εντύπωση πως όλα θα είναι μέσα στην επόμενη χρονιά ωραία και εύκολα. Μακάρι να είναι. Αλλά δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ. Τι άλλο να αποφύγετε; Χωρίς αμφιβολία τις ανασκοπήσεις. Όχι μόνο γιατί ισχύει το «ό,τι έγινε έγινε», αλλά γιατί το βράδυ αυτό η μνήμη λειτουργεί πολύ επιλεκτικά: καμία ανασκόπηση δεν έχει νόημα χωρίς αυτοκριτική και καμία αυτοκριτική δεν μπορεί να γίνει όταν το μυαλό είναι χαλαρό ή θολωμένο.
«Αν ντε και καλά σάς έχουν καλέσει κάπου όπου υπάρχει κοσμοσυρροή και θέλετε να περάσετε, να το κάνετε όσο πιο αργά γίνεται».
Η Πρωτοχρονιά έχει έθιμα που χάνονται και δεν μιλάω για τη γαλοπούλα ή το κόψιμο της βασιλόπιτας. Νομίζω ότι χρόνια τώρα έχουν σταματήσει να γίνονται στην Αθήνα τα μεγάλα πάρτι των προηγούμενων δεκαετιών, αυτά που οργάνωναν διάφοροι διάσημοι σε εμβληματικούς χώρους. Σταμάτησαν την εποχή του κορωνοϊού και δεν ξεκίνησαν ποτέ ξανά με τη ίδια ένταση. Δεν λέω ότι δεν γίνονται μεγάλα πάρτι, αλλά γίνονται πλέον κυρίως στα σπίτια. Η εποχή που πολλοί μαζί έκαναν αλλαγή του χρόνου νομίζω πέρασε. Αν ωστόσο εξακολουθούν να το κάνουν, να το αποφύγετε: είναι κάτι σαν θεατρικές πρεμιέρες όπου μαζεύονται διάφοροι για να τιμήσουν τους συντελεστές της παράστασης και έχουν το ανύπαρκτο κέφι των ανθρώπων που πρέπει να βγάλουν μια υποχρέωση. Αν ντε και καλά σάς έχουν καλέσει κάπου όπου υπάρχει κοσμοσυρροή και θέλετε να περάσετε, να το κάνετε όσο πιο αργά γίνεται: σας μιλάω εκ πείρας. Έχω παρατηρήσει ότι το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, όσο η ώρα περνάει όλα γίνονται πιο γλυκά, ίσως γιατί έχουν μείνει στην άκρη οι μεγάλες προσδοκίες. Όποιοι πίστευαν πως θα ζήσουν την ωραιότερη βραδιά της ζωής τους έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι αυτό ίσως και να συμβεί την επόμενη χρονιά.
«Θα σας πρότεινα εφέτος να μη σκέφτεστε πολύ τους άλλους αλλά να σκεφτείτε λίγο τον εαυτό σας: κάντε του ένα δώρο, τα τελευταία χρόνια έχει περάσει πολλά».
Δεν θα σας συμβούλευα να κάνετε Πρωτοχρονιά σε πλατείες, με δημάρχους που διαβάζουν ένα κείμενο με ευχές όμοιο κάθε χρόνο, μετρούν ανάποδα σαν να είναι στη Νέα Υόρκη, μπροστά σε ένα πλήθος που περιμένει από κάποιον τραγουδιστή να πει τα σουξέ του. Ο τραγουδιστής θα κάνει ό,τι καλύτερο, αλλά η όλη κατάσταση είναι λίγο της θλίψης. Ο τραγουδιστής θα ήθελε να είναι ήδη σε μαγαζί. Ο δήμαρχος θα ήθελε να είναι σπίτι. Οι παρευρισκόμενοι μάλλον δεν είχαν πού αλλού να πάνε. Και για έναν περίεργο λόγο όλο αυτό το σκηνικό στήνεται κάπου που κάνει κρύο. Και το πιο ζεστό βράδυ Πρωτοχρονιάς να ζούμε στην πλατεία που ο δήμαρχος κάνει την αλλαγή του χρόνου, όλοι κρυώνουν. Και αυτό το ‘χω ζήσει και το ξέρω.
Έχω χάσει επίσης εκείνη την παλιά συνήθεια που καταλήγουμε όλοι ξενύχτηδες και χωρίς καλά-καλά να στεκόμαστε στα πόδια μας σε κάποιο κεντρικό ξενοδοχείο για πρωινό. Το έκανα για χρόνια ακολουθώντας συνήθως την παρέα μου που ήθελε πάντα η βραδιά να κλείσει έτσι. Τρώγαμε (και πολύ) κατά τις έντεκα το βράδυ, τριγυρνούσαμε σε όλη την Αθήνα και καταλήγαμε να τρώμε (ξανά) στις 6 το πρωί σε κάποιο κεντρικό ξενοδοχείο ομελέτες, βάφλες, γιαούρτια με φρούτα, σαν να μην υπάρχει αύριο. όχι μόνοι φυσικά. Όλος ο κόσμος που τριγυρνούσε βράδυ Πρωτοχρονιάς αυτό έκανε. Ίσως και να το κάνει ακόμα.
Πάντα σκεπτόμαστε τι δώρα να κάνουμε την Πρωτοχρονιά. Θα σας πρότεινα εφέτος να μη σκέφτεστε πολύ τους άλλους αλλά να σκεφτείτε λίγο τον εαυτό σας: κάντε του ένα δώρο, τα τελευταία χρόνια έχει περάσει πολλά. Δεν μπορώ φυσικά να σας δώσω συμβουλές, γιατί δεν ξέρω τι χρειάζεστε. Μπορεί το δώρο σας να είναι ένα καταπληκτικό ρεβεγιόν με την καλή σας ή τον καλό σας: μη διστάσετε. Αν θέλετε κάτι που να το φορέσετε και είστε άνδρας, ράψτε ένα πουκάμισο και βάλτε το την Πρωτοχρονιά: δεν θα ξεχάσετε ποτέ ποια ήταν η στιγμή που το φορέσατε πρώτη φορά και θα νιώσετε πως φοράτε κάτι που είναι μοναδικό στον κόσμο. Δεν ξέρω τι αντίστοιχο μπορεί να κάνει δώρο μια κυρία στον εαυτό της: οι έξυπνες την Πρωτοχρονιά περνάνε τον σύντροφό τους από ένα είδος τεστ – περιμένουν κάτι από αυτόν για να δουν την εφευρετικότητά του.
«Αν δεν θέλετε λίγο άγριο στριμωξίδι, μη βγείτε. Αν δεν θέλετε να πιείτε, μη βγείτε. Αν θέλετε ντε και καλά να έχετε σε όλα τον έλεγχο, μη βγείτε».
Να ξέρετε κάτι: αν βγείτε από το σπίτι για να κάνετε μια νυχτερινή βόλτα στην πόλη, δεν θα θυμόσαστε τίποτα από τη βόλτα αυτή μετά από λίγες ημέρες, είτε κάνετε πολλά είτε ελάχιστα. Μην γκρινιάζετε αν εκεί που θα πάτε υπάρχει κοσμοσυρροή: να χαίρεστε – είναι σημάδι πως ο κόσμος περνάει καλά. Αν δεν θέλετε λίγο άγριο στριμωξίδι, μη βγείτε. Αν δεν θέλετε να πιείτε, μη βγείτε. Αν θέλετε ντε και καλά να έχετε σε όλα τον έλεγχο, μη βγείτε. Και αν βγείτε, αφήστε τη νύχτα να σας πάρει μαζί της και μην ανησυχείτε. Για έναν ανεξήγητο λόγο, το βράδυ της Πρωτοχρονιάς ό,τι κι αν συμβεί το ξεχνάς. Και ίσως για αυτόν τον λόγο υπάρχει αυτό το βράδυ το έθιμο της χαρτοπαιξίας. Όχι γιατί στους ανθρώπους αρέσει να παίζουν κάτι για να τεστάρουν την τύχη τους τη νέα χρονιά, αλλά γιατί όλοι ξεχνούν γρήγορα τι έχουν πιθανώς χάσει. Ίσως δεν το ξεχνά η γυναίκα τους, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Τέλος, θέλω να σας πω τι άλλο να μην κάνετε αυτές τις ημέρες: δεν χρειάζεται να δείτε και πολλά. Δεν εννοώ να αποφύγετε τα ειδικά προγράμματα της Πρωτοχρονιάς: αυτά, αν τελικά μείνετε σπίτι αυτό το βράδυ, δείτε τα. Αποφύγετε όμως όλες εκείνες τις αμερικανικές ταινίες που το στόρι τους έχει να κάνει με την αλλαγή του χρόνου και στις οποίες πάντα ένα ζευγάρι ανακαλύπτει ως διά μαγείας ότι ήρθε ο έρωτας και πρέπει να φιληθούν κάτω από ένα γκι. Ποιος, διάβολε, πρωτοχρονιάτικα κρεμάει γκι στο σπίτι του;
