Ψηφιδωτά, σχέδια με μολύβι, αλλά και κολάζ. Η έκθεση με τίτλο «Εyes Compound» του εικαστικού Theo Michael στην γκαλερί Allouche Benias της οδού Κανάρη είναι πολυπρισματική. Τα ψηφιδωτά του μοιάζουν να αντλούν έμπνευση από τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, αλλά και από την παράδοση του Μεξικού, της χώρας όπου τα τελευταία χρόνια κατοικεί.
Την ίδια στιγμή, η νέα σειρά σχεδίων του απεικονίζει υβριδικές μορφές και τοπία υπό αλλαγή, εξερευνώντας τον κόσμο του οργανικού και του ανόργανου, ενώ, τέλος, τα κολάζ του αντανακλούν το χάος της σύγχρονης υπερφόρτωσης πληροφοριών, συνδυάζοντας στοιχεία γραφικής αναπαράστασης. «Ο κοινός παρονομαστής μεταξύ των διαφορετικών έργων είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι εδώ ο πρωταγωνιστής» αναφέρει ο εικαστικός μιλώντας στο ΒΗΜΑgazino.
«Πολλά από τα έργα εστιάζουν σε στιγμές της «ζωής» μικροοργανισμών, της «ζωής» καιρικών και γεωλογικών φαινομένων ή συστημάτων πληροφορίας. Η έκθεση αφουγκράζεται διαφορετικούς τρόπους ύπαρξης».
Ψηφιδωτά, σχέδια με μολύβι, κολάζ. Γιατί αποφασίσατε στην έκθεση «Εyes Compound» να παρουσιάσετε και τους τρεις αυτούς τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης;
Εχω ακόμη πολλούς τρόπους έκφρασης που δεν περιλαμβάνονται στην έκθεση. Δημιουργώ γλυπτά, εγκαταστάσεις, υβρίδια γραπτού λόγου και ζωγραφικής. Ο εγκέφαλός μας δουλεύει σε πολλά επίπεδα και πιστεύω ότι οι πολλαπλές επιλογές έκφρασης δημιουργούν ένα πεδίο αλληλεπίδρασης που εμπλουτίζει την εμπειρία τού πώς αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον. Με δυο λόγια, με όσο περισσότερα υλικά και εργαλεία δουλέψω τόσο πιο πολλή πληροφορία θα «ρουφήξω» από το Σύμπαν.
Τι θέλετε, λοιπόν, να εκφράσετε μέσα από τα ψηφιδωτά που παρουσιάζετε, τι θέλετε να εκφράσετε μέσα από τα σχέδιά σας και αντίστοιχα τι μέσα από τα κολάζ;
Τα ψηφιδωτά εκφράζουν βάθος χρόνου και θέτουν ερωτήσεις γύρω από το θέμα του «σύγχρονου» στην τέχνη μέσα από τη χρήση «ασύγχρονων» τεχνικών, όπως το θάψιμο και έπειτα η ανάσυρση των έργων, η παλαίωση των χρωμάτων με τη χρήση καφέ και χώματος, αλλά και με τη χρήση όγκων που προκαλούν ένα είδος γεωλογικής αστάθειας. Iσως αυτά τα έργα έχουν έρθει γερασμένα από το μέλλον ή ίσως είναι «αρχαιολογικά ευρήματα».
Τα σχέδια αναδεικνύουν τη βιοποικιλότητα και υβριδικές μορφές επιβίωσης σε στιγμές αλλαγής και αναγέννησης. Οργανισμοί που έρχονται και παρέρχονται σε διαρκώς μεταβαλλόμενα τοπία με μικροπλαστικά, καιρικά φαινόμενα και οργανικές ενώσεις αναμειγνύονται σε βαθμό που τα όριά τους δεν είναι ευδιάκριτα. Σκεφτείτε το ως ένα είδος δαρβινικού σουρεαλισμού. Τα κολάζ εκφράζουν την εποχή στην οποία ο καθένας έχει πολλαπλές οθόνες μπροστά του και απορροφά συνεχόμενες και αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες οι οποίες αυτοαποδομούνται κάτω από το ίδιο τους το βάρος.
Με δυο λόγια, η εποχή της υπερπληροφόρησης φαίνεται να έχει ξεσκεπάσει όλα τα συστήματα λογικής και ιδεολογίας και να μας δείχνει ότι δισεκατομμύρια διαφορετικές ερμηνείες και οπτικές είναι όλες ταυτόχρονα σωστές και λάθος. Τα κολάζ δηλαδή αποτελούν μικρο-στιγμιότυπα της κβαντικής αναρχίας που διέπει τις δραστηριότητες στον φλοιό της Γης.
«Εχουμε εισέλθει σε μια περίοδο αντι-παγκοσμιοποίησης και έτσι γίνεται πιο δύσκολο τώρα για τους έλληνες καλλιτέχνες να βγουν εκτός συνόρων».
Αλήθεια, πώς ξεκινά η σχέση σας με την τέχνη;
Το 1983 είδα την «Επιστροφή των Τζεντάι» στο σινεμά και αυτό εναπέθεσε έναν σπόρο αναφορικά με τη δημιουργία εναλλακτικών κόσμων. Η χαριστική βολή όμως ήρθε το 1993, όταν επισκέφθηκα την Μπιενάλε της Βενετίας, όπου είδα έργα των αδελφών Τσάπμαν και του Ντέμιαν Χιρστ, αλλά και των Νέων Βρετανών Καλλιτεχνών (YBA) στο Αρσενάλε με ταυτόχρονες αναδρομικές εκθέσεις του Κιθ Χάρινγκ, του Ανσελμ Κίφερ και του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά. Από εκεί και πέρα είχα πραγματικό ενδιαφέρον για την τέχνη, το οποίο συνεχίζεται έως σήμερα.
Ποια είναι τα θέματα που θέλετε να θίξετε μέσα από το έργο σας;
Με ενδιαφέρουν τα θέματα σπισισμού, δηλαδή το ότι ενώ μιλάμε για ίσα δικαιώματα στη ζωή για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τα δικαιώματα των οργανισμών που δεν μπορούν να εκφραστούν, διότι είναι πραγματικά διαφορετικοί.
Το ένα τρίτο του φαγητού που παράγεται παγκοσμίως καταλήγει στα σκουπίδια, κάτι που σημαίνει ότι εκατοντάδες εκατομμύρια οργανισμοί θανατώνονται καθημερινά για να πεταχτούν ή επειδή θεωρούνται επιβλαβείς.
Γενικά προσπαθώ μέσω των έργων μου να ξυπνήσω τους ανθρώπους έστω και για λίγο από τη λήθη του «Matrix», το οποίο τυφλά ακολουθούμε όλοι, να δούμε δηλαδή ότι υπάρχουν πολλές εναλλακτικές συνειδήσεις και τρόποι ύπαρξης και συν-ύπαρξης επάνω στον πλανήτη. Μυρμήγκια, μέλισσες και γαρίδες έχουν λύσει τα θέματα βιωσιμότητας εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Μήπως έχουμε να μάθουμε κάτι από αυτούς τους οργανισμούς;
Γιατί έχετε επιλέξει τα τελευταία χρόνια ως βάση σας το Μεξικό;
Πέρα από το γεγονός ότι η Σοφία, η γυναίκα μου, είναι Μεξικάνα, το Μεξικό παρέχει μια πολύ δυναμική σκηνή τέχνης, ίσως τη σημαντικότερη πέρα από τα παραδοσιακά κέντρα της τέχνης όπως είναι το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη κ.λπ.
Ταυτόχρονα, τα υλικά και τα κόστη διαβίωσης είναι πολύ ανταγωνιστικά σε σχέση με τα μεγάλα κέντρα. Επίσης υπάρχει συνεχόμενη ροή επισκεπτών από τις ΗΠΑ με ταυτόχρονη ανταλλαγή ιδεών, η οποία συμβάλλει σε ένα πολύ πλούσιο και διαφορετικό οικοσύστημα τέχνης από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Και, τέλος, η φύση στο Μεξικό για εμένα είναι μια μόνιμη και αστείρευτη πηγή έμπνευσης.
Πέρα από τη φύση στο Μεξικό, πού αλλού στρέφεστε για να αντλήσετε έμπνευση;
Στην επιστήμη της ανθρωπολογίας, στην αρχαιολογία, στην επιστημονική φαντασία, στα μουσεία παλαιοντολογίας, στα γραπτά του Μανουέλ Ντε Λάντα, του Ρίτσαρντ Ντόκινς, της Ντόνα Χάραγουεϊ, του Νικ Μπόστρομ, του Επίκουρου, του Ερασμου Δαρβίνου. Και φυσικά στις συζητήσεις με έλληνες και μεξικανούς συναδέλφους.
Θεωρείτε ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο;
Σίγουρα η τέχνη αλλάζει τον κόσμο καθώς προσδιορίζει την ταυτότητά μας. Οι εθνικές ταυτότητες καθορίζονται μέσω της τέχνης κυρίως. Τα κατορθώματα που έχουμε να επιδείξουμε ως άνθρωποι είναι οι ταινίες, τα τραγούδια και οι ζωγραφιές μας.
Η διαδικασία είναι μακροχρόνια και έτσι σε 1.000 χρόνια κάποια έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν σήμερα θα έχουν πολύ σημαντική θέση στην κουλτούρα των ανθρώπων. Ο κόσμος αλλάζει την τέχνη και η τέχνη αλλάζει τον κόσμο.
«Ο κοινός παρονομαστής μεταξύ των διαφορετικών έργων είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι εδώ ο πρωταγωνιστής».
Υπάρχει σήμερα πρωτοπορία στην τέχνη ή έχουν όλα ειπωθεί;
Σίγουρα υπάρχει πρωτοπορία στην τέχνη, αν και είναι δυσδιάκριτη, καθώς βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από πληροφορίες, ονόματα και εικόνες. Οταν καταλαγιάσει η σκόνη θα φανεί τι είναι πρωτοπορία στην τέχνη σήμερα. Είναι δουλειά για το μέλλον αυτό.
Πώς κρίνετε την ελληνική εικαστική σκηνή σήμερα;
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, έχει εμφανιστεί μια νέα γενιά καλλιτεχνών που έχει φοβερή επιμονή και επινοητικότητα, καθώς έπρεπε να περάσει μέσα από τα δύσκολα χρόνια της κρίσης και της πανδημίας.
Εάν το κράτος βοηθήσει λίγο παραπάνω, τότε αυτή η γενιά θα αφήσει πολύ μεγάλο αποτύπωμα. Επίσης η Αθήνα φαίνεται να έχει γίνει το Μέξικο Σίτι της Ευρώπης, με πολύ δυναμική κίνηση καλλιτεχνών από την Ευρώπη, ακόμα και από την Αμερική. Θεωρώ ότι γίνονται πολύ παραγωγικές διεργασίες αυτή τη στιγμή στην Αθήνα στον χώρο της
τέχνης.
Εχετε παρουσιάσει εκθέσεις από το Μεξικό μέχρι τη Μαδρίτη και το Παρίσι. Πόσο εύκολο είναι να περάσει ένας έλληνας καλλιτέχνης τα σύνορα;
Εχουμε εισέλθει σε μια περίοδο αντι-παγκοσμιοποίησης και έτσι γίνεται πιο δύσκολο τώρα για τους έλληνες καλλιτέχνες να βγουν εκτός συνόρων. Τα σύνορα σφίγγουν, τα εισιτήρια ακριβαίνουν. Ακόμα και η μεταφορά έργων για εκθέσεις έχει γίνει απαγορευτικά κοστοβόρα.
Ημουν τυχερός που βρέθηκα στο Λονδίνο σε μια εποχή που δεν υπήρχαν εμπόδια στις μετακινήσεις και που το κόστος ζωής δεν ήταν απαγορευτικό. Το 2002 το «Master Of Fine Arts» κόστιζε 3.000 ευρώ, ενώ τώρα κοστίζει 19.000 ευρώ.
Το ενοίκιό μου ήταν 270 στερλίνες τον μήνα, ποσό που τώρα μάλλον θεωρείται αδιανόητα χαμηλό. Δυστυχώς έτσι η τέχνη καταλήγει να γίνεται σπορ για παιδιά πλούσιων οικογενειών, αλλά πιστεύω είναι στο χέρι των επιμελητών και των ιδρυμάτων της τέχνης να αναδεικνύουν τις ενδιαφέρουσες δουλειές τοπικών καλλιτεχνών και να τους βοηθούν να βγουν προς τα έξω. Πάντως οι καλλιτέχνες είναι ευέλικτοι και βρίσκουν τον τρόπο στο τέλος.
ΙΝFO
«Εyes Compound»: Γκαλερί Allouche Benias (Κανάρη 1, Κολωνάκι), έως τις 13 Iανουαρίου 2024.
