Τα πολυσύνθετα έργα της κορεάτισσας εικαστικού Maelee Lee από τη σειρά Homeostasis παρουσιάζονται από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυμνο (Αίθουσα Πυροβολικού – Φορτέτσα, έως τις 8 Αυγούστου). Εμποτισμένα με έναν οπτικό και υλικό «μαξιμαλισμό», παρόμοιο με τα έργα του Βικ Μουνίζ, εκφράζουν εξαιρετικά την αβάσταχτη ανησυχία για μια χαμένη «ομοιόσταση» ενός άρρωστου πλανήτη-οργανισμού. Η επιμελήτρια της έκθεσης, δρ Θάλεια Βραχοπούλου, μας μυεί στο σύμπαν της Maelee Lee.
Κυρία Βραχοπούλου, µιλήστε µου για την έκθεση «Homeostasis: Maelee Lee», την οποία επιµεληθήκατε στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυµνο. Τι θα αντικρίσει ο επισκέπτης;
«Η έκθεση περιλαμβάνει πολυάριθμους πίνακες (λάδι σε καμβά) σε μαύρο φόντο και φύλλα χρυσού, όπως και τρεις μεγάλες εγκαταστάσεις. Η πρώτη εγκατάσταση, «Homeostasis I», βρίσκεται στα αριστερά της κύριας εισόδου του πρώτου ορόφου του Βενετσιάνικου Πυροβολικού στη Φορτέτσα του Ρεθύμνου, ενός κτιρίου του 16ου αιώνα. Οντας ένα τόσο παλαιό, πέτρινο κτίριο, το Πυροβολικό έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή ενσωματώνεται με τη δική του ιστορία στην έκθεση, εμπλουτίζοντας το περιεχόμενό της. Το έργο «Homeostasis I» περιλαμβάνει 20 μαύρους και χρυσούς καμβάδες και εμπεριέχει σπασμένα υλικά οικοδομικής τοιχοποιίας, όπως τούβλα, πέτρες και τσιμεντόλιθους, τα οποία αντιπροσωπεύουν τη συνεχή καταστροφή και ανοικοδόμηση των πολιτισμών. Στους τοίχους υπάρχουν μαύροι και χρυσοί καμβάδες με κείμενα και εικόνες αρχαιολογικών χώρων. Υπάρχουν δύο μεγάλες εγκαταστάσεις στον δεύτερο όροφο, η πρώτη στην αίθουσα πάνω από τον πρώτο φέρει τον τίτλο «Homeostasis II». Αυτή η site-specific εγκατάσταση αποτελείται από εφημερίδες που στοιβάζονται σε ομάδες και στήνονται σε εναλλασσόμενες σειρές των πέντε και των τεσσάρων. Κάθε στοίβα ολοκληρώνεται με μια εφημερίδα διπλωμένη στη μέση που περιέχει χρυσά γράμματα σε διάφορες γλώσσες και έχει σκοπό να μιλήσει για τις ατελείωτες ειδήσεις που γράφονται για πολέμους και άλλες καταστροφές. Στον απέναντι τοίχο της αίθουσας είναι εγκατεστημένοι μαύροι καμβάδες με χρυσές γραφές παρόμοιου περιεχομένου. Στα δεξιά και κρεμασμένη από την οροφή βλέπει κανείς την εγκατάσταση «Homeostasis III: Endless Scroll», η οποία ξεδιπλώνεται στο δάπεδο. Οι εικόνες αυτών των κάθετων παπύρων μιλούν για τις πολλές παγκόσμιες συγκρούσεις και τις διαμάχες στον κόσμο και για την ιστορία της Κορέας. Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι η απεικόνιση της Ημέρας Ανεξαρτησίας από την ιαπωνική κατοχή του 1910-1945».
Γιατί χρησιµοποιήθηκε ως τίτλος της έκθεσης ένας όρος δανεισµένος από τη βιολογία, η «οµοιόσταση»;
«Η οικογένεια της καλλιτέχνιδος ασκεί ιατρικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα να αναπτύξει και η ίδια ένα ενδιαφέρον για την ιατρική και τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Η Maelee Lee ελπίζει να φέρει θεραπεία στις κοινωνικές ασθένειες μέσω του μηνύματός της για δημιουργικότητα και εποικοδομητική στάση απέναντι στη ζωή».
Ποιο είναι το µήνυµα αυτής της έκθεσης;
«Φέρνοντας στο φως μερικές από τις πολλές καταστροφικές στιγμές στην ιστορία της ανθρωπότητας η καλλιτέχνις ελπίζει να υπενθυμίσει στον θεατή ότι η ανθρώπινη επιβίωση εξαρτάται από τη δημιουργικότητα. Χρησιμοποιώντας κείμενα από τη βιβλική Γένεση ασχολείται επίσης με την ανθρώπινη ανάπτυξη και δημιουργικότητα ανά τους αιώνες».
Η εικαστικός Maelee Lee µέσα από αυτή την έκθεση µοιάζει την ίδια στιγµή να ζητεί η οµοιόσταση, η αρµονία της ορθής λειτουργίας του σώµατος, να µεταφερθεί και στον τρόπο µε τον οποίο διαχειριζόµαστε τον πλανήτη που αυτή τη στιγµή καταστρέφουµε. Πιστεύετε ότι η τέχνη µπορεί να αλλάξει τον κόσµο;
«Ναι, απολύτως. Η τέχνη ενώνει και βοηθά τους ανθρώπους που μπορούν να μοιραστούν την ομορφιά και τη συναισθηματική της δύναμη. Επίσης, αναδεικνύει τα ανθρώπινα προβλήματα και ζητήματα, φέρνοντάς τα υπ’ όψιν των ανθρώπων που μπορούν να αναζητήσουν λύσεις. Μας βοηθά να μάθουμε για το παρελθόν μας, το οποίο η τέχνη συχνά απεικονίζει, βοηθώντας μας έτσι να αποφύγουμε την επανάληψη παρόμοιων λαθών. Και μόνο το γεγονός ότι όταν δημιουργείς κάτι δεν μπορείς να είσαι καταστροφικός, αρκεί για πολλούς από εμάς να αγκαλιάσουμε την τέχνη ως όπλο ειρήνης και αποτρεπτικό παράγοντα κατά των συγκρούσεων».
Η δική σας συνεργασία µε την κορεάτισσα εικαστικό πώς ξεκίνησε;
«Περίπου πριν από 25 χρόνια, όταν δίδασκα ασιατική τέχνη στο Parsons New School for Design, έγινα φίλη με έναν επιμελητή του Μουσείου Τέχνης της Γκουάνγκτζου. Μου συνέστησε αρκετούς νέους καλλιτέχνες για να τους βοηθήσω δίνοντάς τους ευκαιρίες για εκθέσεις στις ΗΠΑ. Η Maelee Lee ήταν μια τέτοια καλλιτέχνιδα για την οποία διοργάνωσα εκθέσεις στη Νέα Υόρκη και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Εχοντας σπουδάσει Ιστορία και ως καθηγήτρια Τέχνης η ίδια, αγαπάει ιδιαίτερα την Ελλάδα, όπου έχω επιμεληθεί εκθέσεις της, στη Θεσσαλονίκη και στο Ρέθυμνο».
Πέρα από επιµελήτρια δεκάδων εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, είστε καθηγήτρια Εικαστικών Τεχνών στο John Jay College of Criminal Justice του City University of New York (CUNY), µε ειδίκευση στην ασιατική τέχνη. Πώς συνειδητοποιήσατε την κλίση σας προς τις τέχνες;
«Οπως ήδη ανέφερα, η δημιουργικότητα είναι για εμένα υψίστης σημασίας και απαραίτητη για την ανθρώπινη ύπαρξη. Με το να είναι δημιουργική η ανθρωπότητα μπορεί να αποτρέψει πολλές συγκρούσεις και η τέχνη, ως μια μορφή επικοινωνίας, καθίσταται σωτήρια. Οι μοντερνιστές καλλιτέχνες της avant-garde των αρχών του 20ού αιώνα, όπως ο Μαλέβιτς, ο Καντίνσκι, ο Κλέε, ή ο Αρπ, πίστευαν σε αυτή τη σωτήρια πτυχή της τέχνης, την οποία αναζήτησαν στη γλώσσα της αφαίρεσης».
Πώς κρίνετε το επίπεδο των εικαστικών τεχνών σήµερα στην Ελλάδα;
«Πιστεύω ότι οι έλληνες καλλιτέχνες, αν θέλουμε να μιλήσουμε με στερεότυπα, γιατί μόνο σε αυτή τη βάση μπορεί να γίνει μία τέτοια συζήτηση, είναι εξαιρετικοί στις ιδέες τους, αλλά πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω τις ικανότητές τους στην απεικόνιση έργων που τις υποδεικνύουν. Για να το διευκρινίσω αυτό, εννοώ ότι πολλοί από αυτούς έχουν τόσο πρακτικές όσο και εννοιολογικές δεξιότητες, αλλά θεωρώ ότι πρέπει να τις συνθέσουν όταν δημιουργούν ένα έργο τέχνης. Παραδείγματος χάριν, πρέπει να ενοποιήσουν την εικόνα τους με την ιδέα τους».
Υπάρχει σήµερα πρωτοπορία ή τελικά όλα έχουν ειπωθεί;
«Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, ειδικά για κάποιον που γνωρίζει καλά την Ιστορία και έχει δει πολλά από τον κόσμο της τέχνης. Η απάντηση είναι ότι στην τέχνη υπάρχει πάντα κάτι καινούργιο να δει και να δείξει κανείς, γιατί αυτό είναι το νόημα της δημιουργικότητας».
ΙΝFO
«Homeostasis: Maelee Lee»: Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Αίθουσα Πυροβολικού – Φορτέτσα Ρεθύμνου, έως τις 8 Αυγούστου.
