Τα «πράσινα» κτίρια

Ακόμα και αν το κόστος κατασκευής ενός κτιρίου φιλικού προς το περιβάλλον είναι υψηλότερο από όσο αν το κατασκευάζαμε με «παραδοσιακές» μεθόδους και υλικά, οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί και ντιζάινερ δεν μπορούν να κλείνουν τα μάτια στην πραγματικότητα. Τη στιγμή που ο πλανήτης βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αυτό που αποκαλούμε πράσινη, βιώσιμη αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς μόδα, είναι θέμα επιβίωσης. Κτίρια σχεδιασμένα ώστε να περιορίζουν όσο γίνεται τον αντίκτυπο της δραστηριότητας των ανθρώπων στο περιβάλλον αλλά και να ξαναφέρνουν κάτι από τη φύση, από το φυσικό περιβάλλον, στην καθημερινότητά μας μέσα στις επιβαρυμένες πόλεις (λίγο πράσινο, περισσότερο φως, όμορφες μυρωδιές και εικόνες…), αυτό είναι το ζητούμενο της νέας εποχής. Και αυτά είναι μερικά από τα πιο εντυπωσιακά δείγματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Της επιστήμης που στοχεύει στην πράσινη αναγέννηση ενός κόσμου ο οποίος μοιάζει να γονατίζει έπειτα από την κακομεταχείριση αιώνων.

Το σχεδόν διάφανο Edge του Αμστερνταμ χρησιμοποιεί με εντυπωσιακούης τρόπους τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να καλύψει τις λειτουργικές ανάγκες του.
© Ronald Tilleman/ PLP Architecture

The Edge, Αμστερνταμ

Το έχουν χαρακτηρίσει ένα από τα πιο «έξυπνα» κτίρια στον κόσμο. Οχι αδίκως, καθώς δεν υπάρχουν πολλές εγκαταστάσεις γραφείων όπως αυτή, που να καταγράφουν τις συνήθειες και τις ανάγκες κάθε εργαζομένου χωριστά και να φροντίζουν να διευκολύνουν όσο γίνεται περισσότερο την καθημερινότητά του: Μεταφέροντάς τον με τα ασανσέρ στον όροφο που βρίσκεται το γραφείο του χωρίς να χρειαστεί να πατήσει κανένα κουμπί, επειδή τον αναγνώρισαν. Ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία και τον φωτισμό του χώρου του σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Παρασκευάζοντάς του στις υπερσύγχρονες καφετιέρες των κοινόχρηστων χώρων εστίασης τον καφέ του, όπως ακριβώς τον πίνει, την ώρα που συνηθίζει να τον πίνει, χωρίς και πάλι να χρειαστεί να κάνει κάποια διαδικασία. Ολα αυτά και πολλά ακόμα, χάρη στη «σύνδεση» του κτιρίου μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος με χιλιάδες αισθητήρες με τα κινητά τηλέφωνα των εργαζομένων. Ενός συστήματος που επιπλέον βοηθάει ώστε να μειώνεται όσο γίνεται περισσότερο το ενεργειακό αποτύπωμα του κτιρίου, να χρησιμοποιούνται περισσότερο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να επιτυγχάνεται οικονομία στο κόστος συντήρησής του. Ολες αυτές οι παράμετροι συνυπολογίστηκαν ώστε προσφάτως το The Edge να πάρει την υψηλότερη βαθμολογία από κάθε άλλο κτίριο από το Building Research Establishment (BRE), το βρετανικό κέντρο οικοδομικής επιστήμης που αξιολογεί τα βιώσιμα κτίρια σε όλον τον κόσμο. Το Edge σχεδιάστηκε από την PLP Architecture για την OVG Real Estate. Τη χρήση της ηλιακής ενέργειας επιμελήθηκε το Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ. Το καινοτόμο σύστημα φωτισμού του αναπτύχθηκε από τη Philips. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο στο μεγαλύτερο μέρος του από χάλυβα και γυαλί. Είναι επιπλέον εξοπλισμένο με ηλιακούς συλλέκτες και συστήματα συλλογής βρόχινου νερού και διαθέτει σημεία φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Ένα κατακόρυφο δάσος καλύπτει το εμβληματικό Bosco Verticale στο κέντρο του Μιλάνου. © EPA/KIRSTEN BUCHER

Bosco Verticale, Μιλάνο

Η ονομασία του σημαίνει κάθετο δάσος και αυτό ακριβώς είναι: Δύο «πύργοι» με κατοικίες, πάνω στους εξωτερικούς τοίχους των οποίων έχει φυτευτεί ένα ολόκληρο δάσος με περίπου 900 δέντρα και μερικές χιλιάδες θάμνους και μικρότερα φυτά. Βρίσκονται στο κέντρο του Μιλάνου, σε μια περιοχή που ημέρα με την ημέρα αλλάζει μορφή με την ανέγερση σύγχρονων κτιρίων που εντυπωσιάζουν αμέσως το μάτι. Τα δύο κτίρια, ύψους 116 και 84 μέτρων αντιστοίχως, είναι κατασκευασμένα από τσιμέντο, αλουμίνιο και γυαλί και σχεδιασμένα έτσι όπως φέρουν τα εναέρια δάση τους ώστε να παράγουν οξυγόνο και να μειώνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση. Μπροστά τους βρίσκεται ένα καταπράσινο πάρκο που την άνοιξη γεμίζει ανθισμένες παπαρούνες, ίριδες και άλλα λουλούδια φέρνοντας την ομορφιά της εξοχής μέσα στην πόλη. Τα κτίρια ολοκληρώθηκαν το 2014, είναι έργο του Boeri Studio (δηλαδή των Στέφανο Μποέρι, Τζαναντρέα Μπαρέκα και Τζοβάνι ΛαΒάρα) και περίπου είκοσι χρόνια μετά, εξακολουθούν να μοιάζουν εξαιρετικά σύγχρονα.

Το πράσινο ως πηγή οξυγόνου και ομορφιάς ήταν ζητούμενο και στο One Central Park στο Σίδνεϊ. ©Stephen Bridger/ Shutterstock

One Central Park, Σίδνεϊ

Ας πούμε πως είναι το Bosco Verticale της Αυστραλίας. Πρόκειται για δύο πύργους με κατοικίες και με ένα εμπορικό κέντρο στη βάση τους, στους τοίχους και στα μπαλκόνια των οποίων αναπτύσσεται βλάστηση. Αποτέλεσμα συνεργασίας των διάσημων αρχιτεκτονικών γραφείων Ateliers Jean Nouvel και Foster + Partners, χρησιμοποιεί στη λειτουργία του συστήματα ανακύκλωσης και αποθήκευσης νερού, φωτοβολταϊκά πάνελ, και διάφορα άλλα «κόλπα» της σύγχρονης τεχνολογίας που κάνουν την καθημερινή ζωή των ενοίκων ευκολότερη αλλά και πιο φιλική προς το περιβάλλον.

Κάτι ανάμεσα σε μεταμοντέρνα πυραμίδα και σε… διαστημόπλοιο που είναι έτοιμο να απογειωθεί: Το Crystal του Λονδίνου.
© Matthew Talboys/ Shutterstock

The Crystal, Λονδίνο

Ολοκληρώθηκε το 2012 ως πρωτοβουλία/συμβολή στην ανάπτυξη βιώσιμων πόλων της Siemens και είναι έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου WilkonsonEyre. Η γυάλινη φουτουριστή κατασκευή που βρίσκεται στην αποβάθρα Royal Victoria στο Canning Town του Λονδίνου είναι επενδεδυμένη με υαλοπίνακες διαφορετικών επιπέδων διαφάνειας, ώστε με αυτόν τον τρόπο να δίνει την αίσθηση ενός κτιρίου ανοιχτού, ευάερου και ευήλιου, το οποίο επικοινωνεί με το γύρω περιβάλλον, αλλά και να μετριάζει/ελέγχει το ηλιακό φως στους εσωτερικούς χώρους του. Με τη χρήση μεθόδων συλλογής βρόχινου νερού είναι κατά 90% αυτάρκες σε νερό. Με τα υπερσύγχρονα συστήματά του (δεν καταναλώνει ορυκτά καύσιμα και λειτουργεί ως πλήρως ηλεκτρικό κτίριο) μπορεί να ρυθμίζει τα πάντα και να κάνει μεγάλη οικονομία στην ενέργεια. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως εκθεσιακό κέντρο βιώσιμης αρχιτεκτονικής, ενώ το 2022 επαναλειτούργησε για να στεγάσει το Δημαρχείο του Λονδίνου και το London Assembly.

Λεπτομέρεια από «έξυπνα», λειτουργικά και πρωτότυπα γραφεία στο εσωτερικό του κινεζικού Glumac.
©Gensler.com

Glumac, Σανγκάη

Οταν η εταιρεία Glumac, που ειδικεύεται σε ενεργειακά αποδοτικές και βιώσιμες τεχνολογίες κτιρίων, χρειάστηκε να μεταφέρει τα γραφεία της σε ένα κτίριο ηλικίας εκατό και βάλε χρόνων κάπου στο κέντρο της Σανγκάης, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπίσει ήταν η κακή ποιότητα του εξωτερικού αέρα. Η δημιουργία ενός υγιούς εσωτερικού περιβάλλοντος εργασίας κρίθηκε αναγκαία. Για την επίτευξή της επιστρατεύθηκαν η σύγχρονη αλλά και η παραδοσιακή κινεζική αρχιτεκτονική. Τα μεγάλα παράθυρα-τζαμαρίες από το δάπεδο ως την οροφή επιτρέπουν στους εργαζομένους να έχουν θέα στα δέντρα του καταπράσινου κήπου, την ίδια στιγμή που και οι εσωτερικοί χώροι είναι γεμάτοι με φυτά. Το πράσινο χρώμα με το οποίο έχουν βαφτεί διάφορες επιφάνειες και γυάλινα διαχωριστικά κάνει ακόμα πιο έντονη την (ψευδ)αίσθηση ενός φυσικού περιβάλλοντος, ενός ολάνθιστου κήπου μέσα στο κτίριο, μέσα στο γραφείο όπου εργάζεσαι, χωρίς να αισθάνεσαι φυλακισμένος. Υπάρχει και μια λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά: Σχεδιασμένα από τους διεθνούς φήμης ντιζάινερ Ρόναν και Eρβαν Μπουρουλέκ σε συνεργασία με την Kvadrat, τα Clouds είναι μια καινοτόμος σύνθεση πλακιδίων από ύφασμα που τοποθετούνται στους τοίχους ή κρέμονται από την οροφή. Τα υφασμάτινα αυτά σύννεφα ενώνονται το ένα με το άλλο δημιουργώντας τρισδιάστατα εφέ, μια ποικιλία «οργανικών σχημάτων» και εγκαταστάσεων που λειτουργούν ως διακοσμητικά (κάνοντας κάθε χώρο να μοιάζει μοναδικός) αλλά και ως «ηχοπαγίδες», δηλαδή ως πάνελ που απορροφούν τους θορύβους. Αν στην κινεζική τέχνη το σύννεφο είναι ένα μοτίβο που επανέρχεται συχνά σε πίνακες, τοιχογραφίες και γλυπτά, εδώ εκτός από εικαστικό έργο γίνεται και αντικείμενο με απρόσμενη χρηστικότητα.

Το ξύλο κυριαρχεί και στο εσωτερικό του Bullit Center στο Σιάτλ, ενός κτιρίου με 575 φωτοβολταϊκά πάνελ στην οροφή του.
© Nic Lehoux/ Bullitt Center

Bullitt Center, Σιάτλ

Κατασκευασμένο στο μεγαλύτερο μέρος του από ξυλεία πιστοποιημένη κατά τα πρότυπα που ορίζει το Συμβούλιο Διαχείρισης των Δασών (Forest Stewardship Council), το Bullitt Center είναι ένα κτίριο γραφείων που χτίστηκε από τo Bullitt Foundation, μια μη κερδοσκοπική ομάδα που δραστηριοποιείται στην αστική οικολογία. Εγκαινιάστηκε συμβολικά στις 22 Απριλίου 2013, οπότε εορτάζεται διαθνώς η Ημέρα της Γης. Είναι εξαώροφο, κατασκευασμένο με υλικά που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία με χημικές ουσίες και λειτουργεί με ενέργεια που παράγεται από 575 ηλιακά πάνελ. Πολλές φορές καταφέρνει ακόμα και στο διαρκώς συννεφιασμένο Σιάτλ να υπερκαλύπτει τις ανάγκες του χάρη στην ενέργεια που παράγει και να μη χρειάζεται να πάρει ηλεκτρισμό από το κεντρικό δίκτυο με το οποίο είναι συνδεδεμένο. Χρησιμοποιεί το νερό της βροχής (διαθέτει εξάλλου άφθονο η περιοχή), ενώ στις τουαλέτες του χρησιμοποιεί πρωτοποριακό σύστημα κομποστοποίησης. Η ιδανική θερμοκρασία τον χειμώνα αλλά και το καλοκαίρι επιτυγχάνεται με τη χρήση 26 γεωθερμικών πηγαδιών που εκτείνονται 120 μέτρα κάτω από το έδαφος.

Masdar City: Η υπό κατασκευή πόλη που θα λειτουργεί με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατασκευάζεται στο Άμπου Ντάμπι. ©Shutterstock

Masdar City, Αμπου Ντάμπι

Ιδού και ένα εξαιρετικά φιλόδοξο σχέδιο που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα (και που κάθε λίγο και λιγάκι κινδυνεύει να μην ολοκληρωθεί ποτέ) αλλά και που προβάλλει ως το ιδανικό μοντέλο των πράσινων πόλεων του μέλλοντος. Εμπνευστής του είναι ο Σουλτάν Αχμέντ αλ Τζαμπέρ, υπουργός Βιομηχανίας και Προηγμένης Τεχνολογίας από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο οποίος ανέθεσε το φιλόδοξο project στο γραφείο Foster + Partners που επιστράτευσε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας αλλά εμπνέεται και από την παραδοσιακή αραβική αρχιτεκτονική. Το Masdar City ξεκίνησε να χτίζεται το 2006 στην έρημο, λίγο έξω από το Αμπου Ντάμπι, με σκοπό να αποτελέσει μια υπερσύγχρονη πόλη η λειτουργία της οποίας θα βασίζεται αποκλειστικά στην ηλιακή και σε άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο η πρώτη φάση του έργου θα είχε ολοκληρωθεί το 2009, όμως η παγκόσμια κρίση και διάφορα άλλα προβλήματα έφεραν μεγάλες καθυστερήσεις, έτσι η τελική ολοκλήρωση έχει τοποθετηθεί στο 2030. Πέρυσι το καλοκαίρι ανακοινώθηκε και η προσθήκη μιας νέας επέκτασης περίπου 29.000 τ.μ., στην οποία θα περιλαμβάνεται και το πρώτο κτίριο γραφείων μηδενικής ενέργειας του συγκροτήματος. Επαναστατικές θεωρούνται οι μέθοδοι ανακύκλωσης-επαναχρησιμοποίησης του νερού που θα εφαρμόζονται στο έργο (σε μια περιοχή που το νερό είναι πολύτιμο σαν το χρυσάφι). Η απαιτούμενη ενέργεια θα παράγεται σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι κάτοικοι θα κινούνται με ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ολα αυτά ακούγονται βεβαίως πολύ ωραία, όποτε και αν…

Al Shera’a, Ντουμπάι

Αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2024 για να γίνει η έδρα της Dubai Electricity and Water Authority (DEWA). Οι δημιουργοί του φιλοδοξούν να παρουσιάσουν το «ψηλότερο, μεγαλύτερο και πιο έξυπνο κυβερνητικό κτίριο με μηδενικό αποτύπωμα ενέργειας στον κόσμο». Θα είναι δεκαπενταώροφο και θα παράγει περισσότερες από 6.500 μεγαλοβατώρες (MWh) ανανεώσιμης ενέργειας τον χρόνο, χρησιμοποιώντας φωτοβολταϊκά πάνελ.