Τα μαύρα κουτιά του Μαουρίτσιο Κατελάν

Τρία φαινομενικά ασύνδετα έργα που συνθέτουν ένα ενδιαφέρον τρίπτυχο απαρτίζουν την έκθεση «Breath Ghosts Blind» στην γκαλερί Pirelli HangarBicocca στο Μιλάνο. Πρόκειται για έναν τρόπο να τιμηθεί, αν θέλετε, η επιστροφή του Μαουρίτσιο Κατελάν μετά από περισσότερο από δέκα χρόνια στην πόλη όπου έκανε τα πρώτα του βήματα όταν ήταν νεαρός και παντελώς άγνωστος. Επί της ουσίας πρόκειται για μια δραματουργία σε τρεις πράξεις η οποία ξεκινά με το έργο «Breath» («Αναπνοή»), στο οποίο βλέπει κανείς έναν άνδρα ξαπλωμένο να κοιμάται σε εμβρυακή στάση μαζί με έναν σκύλο που αποπειράται να κάνει το ίδιο. Είναι και τα δύο γλυπτά από μάρμαρο Καράρα και μάλιστα το έργο με τον άνδρα έχει τη φυσιογνωμία του ιταλού εικαστικού, άρα είναι μάλλον ένα αυτοπορτρέτο.

«Τα ζώα είναι ο καθρέφτης των ανθρώπινων όντων, μέσα σε αυτά κατανοούμε τους εαυτούς μας. Πόσες και ποιες έννοιες και δυνάμεις έχουν αποδοθεί στα ζώα στην ιστορία της ανθρωπότητας; Πολύ περισσότερες απ’ όσες μπορεί κανείς να αποδώσει σε έναν άνθρωπο. Πάντα αναρωτιόμουν τι σημαίνει να λέω ότι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου και προσπάθησα να το κατανοήσω μέσα από το έργο «Breath»» δήλωνε σχετικά στην ιστοσελίδα designboom. Το δεύτερο μέρος της εγκατάστασης φέρει τον τίτλο «Ghosts» («Φαντάσματα») και είναι μια εκδοχή του έργου «Turisti» («Τουρίστες»), το οποίο είχε παρουσιάσει στο Ιταλικό Περίπτερο στη διάρκεια της 47ης Μπιενάλε Βενετίας το 1997 σε επιμέλεια Τζερμάνο Τσέλαντ. Τότε τα ταριχευμένα περιστέρια βρίσκονταν πάνω στα δοκάρια της οροφής και αντιλαμβανόταν κανείς την παρουσία τους από τα (ψεύτικα) περιττώματά τους στο πάτωμα. Τώρα απλώνονται σε τρεις τοίχους και κοιτάζουν κατάματα και απροκάλυπτα το κοινό ως αδέκαστοι κριτές αλλά ίσως και ως μέλη μιας κοινότητας που παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο. «Ο χρόνος δεν επηρεάζει αυτόν τον χώρο» έλεγε για την πρώτη εγκατάσταση του ’97 στην Μπιενάλε. «Εγκατέστησα τα πουλιά και τις ακαθαρσίες τους για να αποδείξω ότι τα πάντα παραμένουν ακίνητα σε αυτόν τον χώρο, ότι ο χρόνος προχωράει βασανιστικά αργά» έλεγε σε συνέντευξή του με την αμερικανίδα επιμελήτρια (και τέως επικεφαλής επιμελήτρια στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ της Νέας Υόρκης) Νάνσι Σπέκτορ το 2000. Για την παρούσα εγκατάσταση στο Μιλάνο δηλώνει ότι πρόκειται για ένα ενδιαφέρον πείραμα. «Πόσο αλλάζει μια εγκατάσταση από χώρο σε χώρο; Αλλάζει εάν αλλάξεις τον αριθμό των στοιχείων της; Αλλάζει εάν οι επισκέπτες είναι διαφορετικοί; Νομίζω ότι η απάντηση είναι πάντα ταυτόχρονα ναι και όχι. Σε κάθε περίπτωση σε αφήνει με αυτή την αμήχανη και ενοχλητική αίσθηση ότι βρίσκεσαι υπό παρακολούθηση, ότι σε παρατηρούν ενώ δεν είσαι αντίστοιχα σε θέση να παρατηρήσεις».