Οταν το 2014 ο Στέφανο Μποέρι σύστηνε το «Bosco Verticale» του στον κόσμο, ίσως και ο ίδιος να μην περίμενε ότι η πρωτοποριακή ιδέα του για τη χρήση φυτών και δέντρων ως υλικών δόμησης στην ουσία για τη δημιουργία πολυκατοικιών θα επεκτεινόταν ώστε να περιλαμβάνει μέχρι και ολόκληρη πόλη χτισμένη στο ίδιο concept.

Η ανάγκη όμως εξεύρεσης λύσεων στο ολοένα εντεινόμενο πρόβλημα της κλιματικής κρίσης θα έβγαζε τον διάσημο ιταλό αρχιτέκτονα, ερευνητή και καθηγητή στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου από τα στενά όρια της γενέθλιας γης και θα τον ταξίδευε σε ολόκληρο τον κόσμο και ειδικά στην Κίνα – μάλιστα το 2011 άνοιξε και γραφείο στη χώρα της Απω Ανατολής – για τη δημιουργία οικιστικών μοντέλων που θα καλυτέρευαν τη ζωή των κατοίκων στις μεγαλουπόλεις, όπου η ρύπανση και η περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι πιο έντονες από οπουδήποτε αλλού.

Ο ιταλός σχεδιαστής Στέφανο Μποέρι μπροστά από το εμβληματικό Bosco Verticale στην Πόρτα Νουόβα του Μιλάνου. Photo Credits: Miguel Medina AFP Visualhellas

Από τη Liuzhou Forest City, λοιπόν, την «πράσινη» πόλη του μέλλοντος που σχεδίασε στη Νότια Κίνα, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα αυτοδύναμο και βιώσιμο περιβάλλον διαβίωσης για 30.000 κατοίκους, μέχρι το Nanjing Vertical Forest, το Shenzhen Rehabilitation Center, το Easyhome Huanggang Vertical Forest City complex και το πιο πρόσφατο concept του για την κατασκευή του Xi’an Culture Modern Technology Experience Center, ο Μποέρι βάζει το δικό του λιθαράκι στον διάλογο για την «πράσινη» οικιστική ανάπτυξη της αχανούς οικονομικής υπερδύναμης.

Το «πρότυπο»

Ολα ξεκίνησαν από το Μιλάνο και το «Κάθετο Δάσος» (Vertical Forest) του Μποέρι που πλέον έχει εξελιχθεί σε τοπόσημο της πρωτεύουσας της Λομβαρδίας, σύμβολο του βιώσιμου design και αναγνωρίσιμο από όσους ασχολούνται έστω και λίγο με την αρχιτεκτονική.

Χτίστηκε στην περιοχή Πόρτα Νουόβα και αποτελείται από δύο πύργους ύψους 80 και 112 μέτρων που στεγάζουν συνολικά 800 δέντρα (480 μεγάλα δέντρα, 300 μικρότερα, 15.000 φυτά και 5.000 θάμνους), μια ποσότητα πρασίνου που ισοδυναμεί με 30.000 τετραγωνικά μέτρα δασικής έκτασης και χαμηλής βλάστησης συγκεντρωμένη σε 3.000 τετραγωνικά μέτρα αστικής επιφάνειας.

Από άποψη «σκληρών» οικοδομικών υλικών, τα δύο κτίρια είναι κατασκευασμένα από τσιμέντο, αλουμίνιο και γυαλί, με τα δέντρα και τα φυτά να παρεμβάλλονται δημιουργώντας μια «ασπίδα» που φιλτράρει τις ακτίνες του ηλίου, δημιουργώντας έτσι ένα φιλόξενο εσωτερικό μικροκλίμα χωρίς επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Τμήμα ενός από τους πύργους του Nanjing Vertical Forest στην Κίνα. Photo Credits: Stefano Boeri Architetti Nanjing Vertical Forest China

Ταυτόχρονα, ρυθμίζουν την υγρασία, παράγουν οξυγόνο και απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα και μικροσωματίδια. Από άποψη design, οι δύο κατασκευές χαρακτηρίζονται κυρίως από μεγάλα, κλιμακωτά και προεξέχοντα μπαλκόνια (το καθένα μήκους περίπου τριών μέτρων), σχεδιασμένα για να επιτρέπουν την ανάπτυξη μεγαλύτερων δέντρων χωρίς εμπόδια.

Η δημιουργία και ανάπτυξη των δέντρων και των φυτών προέκυψε έπειτα από μελέτες που διήρκεσαν τρία χρόνια και διεξήχθησαν από το αρχιτεκτονικό στούντιο σε συνεργασία με μια ομάδα ειδικών. Καλλιεργήθηκαν σε ένα ειδικό «φυτώριο» κοντά στο Κόμο, προκειμένου να συνηθίσουν να ζουν σε συνθήκες παρόμοιες με εκείνες που θα συναντούσαν στον τελικό τους προορισμό.

Ακόμη πιο εντυπωσιακή όμως είναι η συντήρηση της βλάστησης, καθώς μία φορά τον χρόνο οι αποκαλούμενοι «Flying Gardeners» (ιπτάμενοι κηπουροί), μια εξειδικευμένη ομάδα «αιωρούμενων» δενδροκόμων, χρησιμοποιώντας τεχνικές ορειβασίας, κατεβαίνουν από την οροφή των κτιρίων για να κλαδέψουν και να ελέγξουν την κατάσταση των φυτών, ενδεχομένως για να αφαιρέσουν ή να αντικαταστήσουν κάποια από αυτά. Οσο για το πότισμα, οι ανάγκες των φυτών παρακολουθούνται από μια ψηφιακή και τηλεκατευθυνόμενη εγκατάσταση, ενώ το απαραίτητο νερό αντλείται σε μεγάλο βαθμό από φιλτραρισμένα λύματα από τους δύο πύργους.

Τα έργα στην Κίνα

To 2011 ιδρύθηκε στη Σανγκάη το Stefano Boeri Architetti China προκειμένου τα projects να πραγματοποιούνται έπειτα από εις βάθος in situ έρευνα για τη βιώσιμη αστική αρχιτεκτονική της χώρας, ακολουθώντας τις αρχές και τους στόχους της οικολογικής μετάβασης και του αστικού μετασχηματισμού που προτείνει ο πρωτοποριακός αρχιτέκτονας.

Από τις πιο σημαντικές πρώτες κατασκευές που πραγματοποιήθηκαν εκεί είναι το συγκρότημα Easyhome Huanggang Vertical Forest City, που βρίσκεται στην πόλη Χουανγκάνγκ στην επαρχία Χουμπέι. Αποτελείται από πέντε κτίρια, δύο από τα οποία προορίζονται για ιδιωτικές κατοικίες και φιλοξενούν συνολικά 404 δέντρα, 4.620 θάμνους και 2.408 τ.μ. φυτών και λουλουδιών.

Oπως και στα άλλα «Κάθετα Δάση» σε όλον τον κόσμο, ένας από τους κύριους στόχους δημιουργίας του συγκροτήματος είναι η ενοποίηση μεταξύ αρχιτεκτονικής και ζωντανής φύσης, μετατρέποντας τη βλάστηση σε ουσιαστικό – και όχι απλώς διακοσμητικό – στοιχείο του έργου. Το project περιλαμβάνει επίσης γραφεία, ξενοδοχεία και εμπορικούς χώρους. Συνολικά, η βλάστηση από την οποία αποτελείται απορροφά 22 τόνους διοξειδίου του άνθρακα και παράγει 11 τόνους οξυγόνου ετησίως.

Το Xi’an Technology Center σχεδιάζεται έτσι ώστε να αποτελέσει hub δημιουργίας, έκφρασης και κοινωνικοποίησης των κατοίκων.Photo Credits: Courtecy of Stefano Boeri Architetti Xian Tech Museum

Το έργο Nanjing Vertical Forest, από την άλλη, αποτελείται από δύο πράσινους πύργους, ο ένας ύψους 200 μέτρων και ο άλλος 108 μέτρων, που «πατούν» σε μια κοινή βάση, περιλαμβάνουν γραφεία από τον 8ο έως τον 35ο όροφο, μαζί με εμπορικούς χώρους, ένα μουσείο, μια σχολή πράσινης αρχιτεκτονικής και χώρους υποδοχής στην ταράτσα. Η κοινή βάση ουσιαστικά αποτελεί ένα στοιχείο σύνδεσης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, φτάνει σε ύψος τα 20 μέτρα και φιλοξενεί καταστήματα επώνυμων brands, εστιατόρια, αίθουσες συνεδριάσεων, αγορά τροφίμων και ορισμένους εκθεσιακούς χώρους.

Oι δύο πύργοι που συνθέτουν το συγκρότημα διαθέτουν εναλλασσόμενα μπαλκόνια και φιλοξενούν πάνω από 800 δέντρα (600 μεγάλα δέντρα και 200 μεσαίου μεγέθους) και πάνω από 2.500 θάμνους και φυτά που θα καλύπτουν μια έκταση 4.500 τετραγωνικών μέτρων. Αλλα projects του στούντιο στην Κίνα περιλαμβάνουν τον μετασχηματισμό της ιστορικής έδρας του Χρηματιστηρίου της Σανγκάης στην 501 Jiujiang Road και τη διαμόρφωση του Sky Lounge (ή Rainforest Lounge) του αεροδρομίου Pudong της Σανγκάης, καθώς και του New Retail Experience Easyhome MALL, του Bailian Group Fashion Center YanQingLi κ.ά.

Η πρώτη καταπράσινη πόλη;

Ισως το πιο φιλόδοξο concept του Στέφανο Μποέρι να είναι η Liuzhou Forest City, μια ολόκληρη πόλη που οραματίζεται για την ορεινή νότια επαρχία Κουανγκσί, μια περιοχή με περίπου ενάμισι εκατομμύριο κατοίκους που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με τη ρύπανση. Θα είναι η πρώτη «δασική πόλη» στον κόσμο και θα καλύπτεται με πάνω από 1 εκατομμύριο φυτά και 40.000 δέντρα, τα οποία θα απορροφούν ετησίως περίπου 10.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, παράγοντας ταυτόχρονα περίπου 900 τόνους οξυγόνου.

Επίσης, η πόλη σχεδιάστηκε έτσι ώστε να λειτουργεί πλήρως με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ η βλάστηση που ενσωματώνεται στις προσόψεις των κτιρίων θα μειώσει τις θερμοκρασίες και θα βελτιώσει την ποιότητα του αέρα.

Photo Credits: Courtecy of Stefano Boeri Architetti Urban Oasis

Στις υποδομές για τους 30.000 κατοίκους θα περιλαμβάνονται γραφεία, σπίτια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία και σχολεία που καλύπτονται σχεδόν όλα εξ ολοκλήρου από φυτά και δέντρα διαφόρων ποικιλιών και μεγεθών, σε μια έκταση περίπου 175 εκταρίων κατά μήκος του ποταμού Liujiang.

Η κατανομή φυτών όχι μόνο κατά μήκος των λεωφόρων, σε πάρκα και κήπους αλλά και στις προσόψεις των κτιρίων σημαίνει ότι μια πόλη που έχει ήδη σχεδιαστεί για να είναι αυτάρκης από πλευράς ενέργειας θα μπορεί επίσης να βελτιώσει την ποιότητα του αέρα της, να μειώσει τη μέση θερμοκρασία της, καθώς και την ηχορύπανση, αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα των ζωντανών ειδών μέσω της δημιουργίας ενός πλούσιου οικοσυστήματος φιλόξενου για πουλιά, έντομα και μικρά ζώα που ήδη διαβιούν στην περιοχή.

Η νέα πράσινη πόλη θα μπορεί να συνδεθεί με το κοντινό κέντρο του Liuzhou μέσω μιας εξαιρετικά αποδοτικής γρήγορης σιδηροδρομικής γραμμής και ενός οδικού δικτύου που θα προορίζεται αποκλειστικά για ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Χάρη στην ολοκληρωμένη προσέγγιση του στούντιο για τη δημιουργία της πράσινης αυτής πόλης, για πρώτη φορά στον κόσμο μια αστική περιοχή θα μπορέσει να συνδυάσει την πρόκληση της ουσιαστικής μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με την εφαρμογή λύσεων μεγάλης κλίμακας για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αυτάρκεια.