Τα αρχιτεκτονικά θαύματα του Κατάρ

Oταν θα ολοκληρωθούν οι υπό κατασκευή Dubai Towers Doha, στο κέντρο της πρωτεύουσας του Κατάρ, θα αποτελούν το ψηλότερο κτίριο του εμιράτου. Και θα είναι, όπως όλα δείχνουν, ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια του πλανήτη. Αν και η αλήθεια είναι πως το Κατάρ δεν έχει ανάγκη από τέτοια ρεκόρ για να εντυπωσιάσει με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική του. Το μικρό αυτό ανεξάρτητο εμιράτο, που έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα στον κόσμο – και κυρίως η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσά του, η Ντόχα -, είναι κατάσπαρτο με κτίρια, έργα μεγάλων αρχιτεκτόνων, που εύκολα, πολύ εύκολα, κερδίζουν τις εντυπώσεις. Αυτά είναι μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά.

Το Εθνικό Μουσείο (NMoQ), έργο του Ζαν Νουβέλ, είναι εμπνευσμένο από τα ορυκτά ρόδα της ερήμου.

Εθνικό Μουσείο

Για την ανέγερσή του χρειάστηκαν 18 χρόνια εργασιών. Εμπνευσμένο από το σχήμα των ρόδων της ερήμου, μιας ποικιλίας σεληνίτη οι σχηματισμοί του οποίου μοιάζουν με τριαντάφυλλα, το εντυπωσιακό Εθνικό Μουσείο του Κατάρ εγκαινιάστηκε το 2019 σε μια χολιγουντιανή τελετή στην οποία παρέστησαν ο εμίρης του Κουβέιτ Σαμπάχ αλ Αχμαντ αλ Τζαμπέρ αλ Σαμπάχ, ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί και η σύζυγός του Κάρλα Μπρούνι, ο τότε πρωθυπουργός της Γαλλίας Εντουάρ Φιλίπ, ο Χοσέ Μουρίνιο, η Ναόμι Κάμπελ, η Βικτόρια Μπέκαμ και άλλοι πολιτικοί, επιχειρηματίες και διασημότητες. Eργο του αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, το φουτουριστικής αισθητικής κτίριο δεσπόζει με τα πληθωρικά 52.000 τετραγωνικά μέτρα του στο παραθαλάσσιο μέτωπο της Ντόχα ως ένα από τα πιο παράξενα και ιδιαίτερα οικοδομήματα της πόλης. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το εσωτερικό του, όπου σε μια «διαδρομή» μήκους περίπου 1,5 χιλιομέτρου και μέσα από 11 μεγάλες αίθουσες οι επισκέπτες ξεναγούνται στην ιστορία της περιοχής. Αξιοθέατο από μόνος του αποτελεί ο χώρος που φιλοξενεί το πωλητήριο, καθώς μοιάζει με μια τεράστια σπηλιά/κοιλότητα στον κορμό δέντρου, κατασκευασμένη από 40.000 κομμάτια ξύλου, η επεξεργασία των οποίων έχει γίνει στο χέρι.

Σχεδιασμένος σε σχήμα πυρσού, ο Πύργος Aspire γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακός όταν φωτίζεται τη νύχτα.

Aspire Tower –  Burj Ντόχα – Tornado Tower

Γνωστός και ως «Πυρσός της Ντόχα» (ακριβώς επειδή μοιάζει με πυρσό) ο Πύργος Aspire είναι ένας ουρανοξύστης 50 ορόφων, ύψους 300 μέτρων, στον οποίο στεγάζεται ξενοδοχείο. Eργο του Χαντί Σιμάν και της Ove Arup and Partners, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2005, ολοκληρώθηκε το 2007 και στοίχισε 133.395.000 ευρώ. Oσο για τον Πύργο της Ντόχα (Burj Doha) είναι ένας ουρανοξύστης 46 ορόφων, με θέα στον Περσικό Κόλπο, τον οποίο σχεδίασε ο Ζαν Νουβέλ και φιλοξενεί γραφεία. Επενδεδυμένο με γυαλί και αλουμίνιο, το εξωτερικό «δαντελένιο» στρώμα του είναι εμπνευσμένο από τα μασραμπίγια, τα περίτεχνα γεωμετρικά διακοσμημένα σκέπαστρα των παραθύρων των παλαιών σπιτιών του μουσουλμανικού κόσμου. Σε αυτό το χαρακτηριστικό του οφείλει και τη γοητεία του. Τέλος, ο Tornado Tower (QIPCO Tower) έχει 52 ορόφους και ύψος 195 μέτρα και κατασκευάστηκε μεταξύ 2006 και 2008 με τεχνικές καινοτόμες για την εποχή του ως προς τη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. (Εννοείται πως στο κέντρο της Ντόχα ο επισκέπτης θα δει και άλλους ενδιαφέροντες ουρανοξύστες.)

Ο Tornado Tower και άλλοι ουρανοξύστες αγναντεύουν τη θάλασσα στο παραθαλάσσιο μέτωπο της πόλης.

Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης

Oταν ο κορυφαίος κινέζος αρχιτέκτονας Ιεό Μινγκ Πέι ανέλαβε το έργο, ήταν πάνω από 80 ετών. Διέθετε, όμως, όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, τη διάθεση για δουλειά και τη φρέσκια έμπνευση που έχουν οι νέοι άνθρωποι. «Το Ισλάμ ήταν μια θρησκεία που δεν γνώριζα», είχε δηλώσει εκείνα τα χρόνια σε συνέντευξή του ο θρύλος της αρχιτεκτονικής που οι περισσότεροι γνωρίζουν για την πυραμίδα του Λούβρου, «γι’ αυτό μελέτησα τη ζωή του Μωάμεθ και ταξίδεψα σε χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τυνησία». Ενα από τα κτίρια που τον ενέπνευσαν περισσότερο στον σχεδιασμό του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης ήταν το τέμενος Ιμπν Τουλούν στο Κάιρο, κυρίως το κεντρικό σιντριβάνι του. Συνδυάζοντας τα παραδοσιακά στοιχεία της ισλαμικής αρχιτεκτονικής του με τις μοντέρνες τάσεις, χάρισε στο Κατάρ ένα κτίριο το οποίο φέρει συμβολικά και το παλαιό και το νέο, και τις καμάρες, τους θόλους και τα γεωμετρικά μοτίβα των παλαιών τζαμιών και τις μινιμαλιστικές, αυστηρές, λιτές γραμμές της σύγχρονης αισθητικής. Το κτίριο είναι χτισμένο πάνω σε μια τεχνητή χερσόνησο/νησί στη δημοφιλή Corniche της Ντόχα, με θέα στον κόλπο της πόλης. Ο ασβεστόλιθος με τον οποίο επενδύθηκε το εξωτερικό του αλλάζει ελαφρώς αποχρώσεις κατά τις διάφορες ώρες της ημέρας, «ζωντανεύοντας» με τρόπο μεταφυσικό το λιτό και παραμυθένιο την ίδια στιγμή «γλυπτό». Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης εγκαινιάστηκε το 2008.

Ο «ασημένιος» στο φως του ήλιου Burj Doha ξεχωρίζει ανάμεσα στους ουρανοξύστες που τον περιτριγυρίζουν.

Εθνικό Συνεδριακό Κέντρο

Ο μεγάλος ιάπωνας αρχιτέκτονας Αράτα Ισοζάκι βρήκε στο Κατάρ «εύφορο» έδαφος για να δημιουργήσει, εν προκειμένω για να «φυτέψει», ένα μεταμοντέρνο δάσος από τεχνητούς κορμούς. Eτσι, τεράστιοι λευκοί κορμοί δέντρων συγκρατούν την οροφή και στολίζουν την κατασκευασμένη από γυαλί πρόσοψη του Εθνικού Συνεδριακού Κέντρου του Κατάρ που βρίσκεται στην οδό Dukhan της Ντόχα. Δεν είναι, βεβαίως, τυχαία η επιλογή, καθώς το δέντρο θεωρείται (και) σύμβολο της πνευματικότητας και της γνώσης. Το QNCC (Qatar National Convention Centre) άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό το 2011. Το κτίριο λειτουργεί με διάφορα καινοτόμα συστήματα για τον φωτισμό του και για την εξοικονόμηση νερού. Μεταξύ άλλων, εκατοντάδες ηλιακοί συλλέκτες (συνολικής εκτάσεως 3.500 τ.μ.) καλύπτουν μέρος των ενεργειακών αναγκών του. Ο συνολικός εκθεσιακός χώρος φτάνει τα 40.000 τ.μ. Η μεγάλη αίθουσα συνεδριάσεων έχει 4.000 θέσεις, το θέατρο 2.300 θέσεις, ενώ υπάρχουν και πολλές ακόμα αίθουσες που μπορούν να φιλοξενήσουν κάθε είδους εκδήλωση.

Σχολή Ισλαμικών Σπουδών

Πανεπιστημιακή σχολή και τζαμί, κέντρο πίστης αλλά και γνώσης και έρευνας, το Qatar Faculty of Islamic Studies (QFIS) το 2015 κέρδισε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία Religion (Θρησκεία) του World Architecture Festival. Eργο των Mangera Yvars Architects, είναι ένα παράξενο (και κατά έναν τρόπο παιχνιδιάρικο) αρχιτεκτόνημα που δημιουργεί σπείρες και που μοιάζει να τυλίγεται με τρόπο ρευστό, σαν να έρπει, γύρω από τους μιναρέδες των τζαμιών της πανεπιστημιούπολης που το περιβάλλει, προβάλλοντας ως φάρος γνώσης και προσευχής. Το κτίριο είναι κυρίως λευκό επειδή, όπως εξηγούν και οι δημιουργοί του, το λευκό είναι ιδιαίτερα αγαπητό στο Ισλάμ. Είναι το χρώμα του Ιχράμ (εξαγνισμού) που φοριέται στο προσκύνημα στη Μέκκα για να επιβεβαιώσει πως όλοι οι μουσουλμάνοι είναι ίσοι. Το νερό αλλά και η καλλιγραφία είναι στοιχεία που χρησιμοποιούνται με ευφάνταστους τρόπους στους εξωτερικούς και στους εσωτερικούς χώρους για λόγους αισθητικής αλλά και για να προσθέσουν τους συμβολισμούς τους στους δεκάδες ακόμα συμβολισμούς που οι αρχιτέκτονες έχουν «εντοιχίσει» στο έργο τους. Eνα έργο κύριος στόχος του οποίου ήταν «να συλλάβουμε τις αιθέριες ιδιότητες του ισλαμικού χώρου». Αιθέριο ή μη, το κτίριο προσελκύει εύκολα την προσοχή του περαστικού με την πρωτοτυπία και την τόλμη των γραμμών του.

Εθνική Βιβλιοθήκη

Το κτίριο φέρει την υπογραφή του ολλανδού αρχιτέκτονα Ρεμ Κούλχαας και άνοιξε στο κοινό τον Νοέμβριο του 2017. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν μερικούς μήνες μετά, τον Απρίλιο του 2018, με τον σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι, τον εμίρη του Κατάρ, να τοποθετεί συμβολικά το εκατομμυριοστό βιβλίο της συλλογής της βιβλιοθήκης στα ράφια της. Πρόκειται για μια συλλογή τεράστια, η οποία ξεκινάει από έγγραφα που χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα μ.Χ. (συλλογή Heritage) και φτάνει ως τις πιο πρόσφατες εκδόσεις. Τις υπηρεσίες του ιδρύματος (ανάμεσά τους και τη διαδικτυακή πρόσβαση) μπορεί να χρησιμοποιήσει δωρεάν κάθε πολίτης του Κατάρ αλλά και οι κάτοχοι άδειας διαμονής. Το κτίριο έχει κατασκευαστεί κυρίως ως ένας ενιαίος χώρος 42.000 τ.μ., με τις εξωτερικές άκρες του να ανασηκώνονται από το έδαφος στηριγμένες πάνω σε στρογγυλές κολόνες. Οι τεράστιες γυάλινες επιφάνειες επιτρέπουν στο φως να εισβάλλει στο εσωτερικό κάνοντας τον χώρο σχεδόν διάφανο, ανάλαφρο και αισιόδοξο. Και η Qatar National Library βρίσκεται στην Ντόχα, στην περιοχή με τις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις.

Στάδιο Al Janoub

Σχεδιασμένο από τη Ζάχα Χαντίντ και την εταιρεία AECOM, το στάδιο Al Janoub είναι ένα από τα οκτώ εντυπωσιακά γήπεδα που θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA 2022 από τις 20 Νοεμβρίου ως τις 18 Δεκεμβρίου. Η ανασυρόμενη οροφή του είναι εμπνευσμένη από τα πανιά των παραδοσιακών σκαφών dhow που χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες και οι δύτες που αλιεύουν μαργαριτάρια στα νερά του Περσικού Κόλπου. Το Al Bayt και το Al Thumama (έργο του αρχιτέκτονα από το Κατάρ Ιμπραχίμ Τζαϊντά) είναι δύο ακόμα από τα εντυπωσιακά στάδια που χτίστηκαν για το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα.

Νοσοκομείο Sidra

Εξω από το κτίριο έχει τοποθετηθεί μια σειρά από 14 γιγάντια χάλκινα γλυπτά του Ντάμιεν Χιρστ, ένα έργο που ονομάζεται «The Miraculous Journey». Θέμα του η ανάπτυξη ενός μωρού στη μήτρα της μητέρας του από τη σύλληψη έως τη γέννησή του. Είναι προφανές, βρισκόμαστε σε ένα μαιευτήριο-νοσοκομείο για γυναίκες και για παιδιά. Το οποίο λειτουργεί και ως κέντρο βιοϊατρικής έρευνας. Κατασκευασμένο από χάλυβα και γυαλί και επενδεδυμένο σε πολλά σημεία με κεραμικά πλακίδια, το Sidra Medicine εξωτερικά μοιάζει να χωρίζεται σε τέσσερις τομείς από τρεις υψηλές κάθετες επιφάνειες που παραπέμπουν στα πανιά των πλοίων και που θυμίζουν το ναυτικό παρελθόν της Ντόχα. Πρόκειται για έργο του αργεντινού αρχιτέκτονα Σέζαρ Πέλι, ο οποίος μεταξύ άλλων είχε σχεδιάσει τους Πύργους Petronas στην Κουάλα Λουμπούρ, το Εθνικό Μουσείο Τεχνών στην Οσάκα, τον Salesforce Tower στο Σαν Φρανσίσκο, το Winter Garden Atrium στη Νέα Υόρκη, τον ουρανοξύστη Gran Torre Santiago στη Χιλή και το International Finance Centre στο Χονγκ Κονγκ.