Γνωρίστε τα αρχιτεκτονικά θαύματα του 2024

Κτίρια με περιβαλλοντική «συνείδηση», κτίρια που εντυπωσιάζουν με τις φουτουριστικές τους προσόψεις, αλλά και μεγάλα έργα ανάπλασης δίνουν τον τόνο για την αρχιτεκτονική ατζέντα του 2024, ενώ τα έργα πολιτισμού φαίνονται να έχουν την πρωτοκαθεδρία, με υπερσύγχρονες πολιτιστικές εγκαταστάσεις να ορθώνονται από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι την Απω Ανατολή.

Μουσεία

Πέρα από την πολυαναμενόμενη αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων με την επαναλειτουργία του ναού να προγραμματίζεται για τον Δεκέμβριο του 2024, ιδιαίτερα σημαντική για την πολιτιστική ατζέντα θεωρείται και η ανάπλαση του Αιγυπτιακού Μουσείου του Τορίνο (Museo Egizio), το οποίο αποτελεί το παλαιότερο μουσείο στον κόσμο εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον αρχαίο αιγυπτιακό πολιτισμό.

Το 2024 λοιπόν θα το βρει – μετά από μία φιλόδοξη ανάπλαση που ξεκινά τον ερχόμενο Μάρτιο και θα κοστίσει 23 εκατ. ευρώ – να αποκτά νέους χώρους μέχρι και τον επόμενο Οκτώβριο. Το project, το οποίο επιβλέπει το ολλανδικό αρχιτεκτονικό γραφείο ΟΜΑ (Office for Metropolitan Architecture), περιλαμβάνει κυρίως τη μεταμόρφωση της εσωτερικής αυλής στην καρδιά του Collegio dei Nobili, του μπαρόκ κτιρίου όπου στεγάζεται το μουσείο. O νέος αυτός χώρος που θα δημιουργηθεί θα μετατρέπει σε «νευραλγικό κέντρο», το οποίο αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα και ουσιαστικά θα καλύπτεται από μια οροφή από γυαλί και χάλυβα, επεκτείνοντας το μουσείο κατά 975 τετραγωνικά μέτρα. Θα είναι επισκέψιμος χωρίς αντίτιμο εισιτηρίου και θα ονομαστεί «Piazza Egizia», με στόχο να καταστήσει το μουσείο πιο προσιτό και ανοιχτό στο κοινό. Θα διαθέτει ουσιαστικά έναν κήπο με αιγυπτιακά φυτά, ενώ θα δημιουργηθεί και ένα νέο café, ένα εκδοτήριο εισιτηρίων αλλά και ένα σημείο πληροφόρησης κοινού, καθώς και μια αίθουσα πολυμέσων όπου οι προβολές στους τοίχους θα μεταφέρουν τους επισκέπτες πίσω στον χρόνο, στην αρχαία Αίγυπτο.

Ο νέος αυτός χώρος ακόμη θα επιτρέψει την ελεύθερη πρόσβαση στον ναό της Ελεσίγια, τον οποίο το κράτος της Αιγύπτου δώρισε στο μουσείο τη δεκαετία του 1960, αφού σώθηκε έπειτα από εκστρατεία της UNESCO από την καταβύθισή του στην τεχνητή λίμνη Νάσερ στα σύνορα της Νότιας Αιγύπτου και του Βορείου Σουδάν μετά τη λειτουργία του φράγματος του Ασουάν. Η επονομαζόμενη «Ολομέλεια των Βασιλέων», όπου εκτίθενται πολυάριθμα αρχαία γλυπτά, θα είναι επίσης ελεύθερα προσβάσιμη και θα συνδεθεί με δύο εισόδους του μουσείου επιτρέποντας τη ροή των επισκεπτών προς αυτό. Επικεφαλής του project είναι οι αρχιτέκτονες της OMA Ντέιβιντ Τζιανότεν και Ανδρέας Καραβάνας.

Η Κίνα του πολιτισμού

Και από το Τορίνο στο μακρινό Πεκίνο και το εντυπωσιακό Μέγαρο Μουσικής της Φιλαρμονικής της Κίνας, το οποίο πλησιάζει στην ολοκλήρωσή του. Πίσω από το project βρίσκεται το κινεζικό γραφείο ΜAD Architects με επικεφαλής τον διάσημο αρχιτέκτονα Μα Γιανσόνγκ. Eτσι η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Κίνας αναμένεται μέσα στο 2024 να βρει τη μόνιμη στέγη της σε ένα κτίριο συνολικής επιφάνειας 26.000 τ.μ.

Αυτό που εντυπωσιάζει είναι αναμφίβολα η πρόσοψη του κτιρίου με τις έντονες καμπύλες, που μοιάζει να φιλτράρει και να διαχέει το φως της ημέρας όπως μια ημιδιαφανής λευκή κουρτίνα. Το σύστημα της πρόσοψης χρησιμοποιεί ανάγλυφους υαλοπίνακες για να κάνει το κτίριο να φαίνεται λευκό, ενώ επιτρέπει στο φυσικό φως να εισέρχεται στο εσωτερικό του. Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου περιλαμβάνει ακόμη τη δημιουργία μιας λίμνης με λωτούς, ενώ το κτίριο θα περιβάλλεται από άφθονο πράσινο ώστε να επιτευχθεί μια γαλήνια ατμόσφαιρα.

Η μεγάλη αίθουσα συναυλιών θα είναι χωρητικότητας 1.600 θέσεων ενώ το κτίριο θα περιλαμβάνει διάφορους χώρους προβών κατανεμημένους σε δύο ορόφους. Στο εσωτερικό οι καμπύλοι ξύλινοι τοίχοι έχουν διαμορφωθεί για να βελτιστοποιήσουν την ακουστική, ενώ τα λευκά πάνελ ανάκλασης του ήχου στην οροφή, εμπνευσμένα από το άνθος του λωτού, συμβάλλουν επίσης στη δημιουργία μιας ευχάριστης μουσικής εμπειρίας.

Τη χρονιά που διανύουμε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και η νέα Δημοτική Πινακοθήκη του Πεκίνου προσφέροντας μια σύγχρονη κιβωτό γνώσης. Πίσω από τον σχεδιασμό της έπειτα από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 2018 βρίσκεται το νορβηγικό αρχιτεκτονικό γραφείο Snøhetta, το οποίο συνεργάζεται για το project με το κινεζικό γραφείο ECADI. Σήμα κατατεθέν της νέας βιβλιοθήκης είναι η γυάλινη διαφανής πρόσοψή της – η οποία σημειωτέον είναι η πρώτη «αυτοφερόμενη» γυάλινη πρόσοψη στην Κίνα.

Aκρως εντυπωσιακή φυσικά είναι και η ανάγλυφη στέγη η οποία στο εσωτερικό της προσομοιάζει στους σχηματισμούς των φύλλων του πανάρχαιου φυτού γκίνγκο, δίνοντας έτσι ένα φουτουριστικό αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή στο εσωτερικό της βιβλιοθήκης δημιουργούνται χώροι που συνδυάζουν την ιδιωτικότητα και ταυτόχρονα τη σύνδεση με τους κοινόχρηστους χώρους.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Πεκίνου έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα νέο σημείο αναφοράς για τον σχεδιασμό των μελλοντικών βιβλιοθηκών σε πολλές πτυχές – από την τεχνολογία της κατασκευής μέχρι την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Για παράδειγμα, η οροφή διαθέτει ενσωματωμένα φωτοβολταϊκά στοιχεία (BIPV) που αντικαθιστούν τα συμβατικά υλικά, αξιοποιώντας την έκθεση της οροφής στο ηλιακό φως για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μία από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον οροφές.

Τέχνη από την Αυστραλία ως την Πενσιλβάνια

Την ίδια στιγμή, το αρχιτεκτονικό γραφείο Snøhetta, σε συνεργασία με το αυστραλιανό γραφείο Blight Rayner, βρίσκεται πίσω και από τον σχεδιασμό ενός νέου κτιρίου που έρχεται να προστεθεί στο Κέντρο Παραστατικών Τεχνών του Κουίνσλαντ (QPAC) στο Μπρισμπέιν, το οποίο πρωτοάνοιξε τις πύλες του το 1985. Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο θέατρο 1.500 θέσεων όπου θα δίνονται παραστάσεις θεάτρου, χορού και όπερας με τις προδιαγραφές της νέας εποχής.

Το εντυπωσιακό κτίριο, προϋπολογισμού 175 εκατ. δολαρίων, είναι διαμορφωμένο σε επίπεδα. Σήμα κατατεθέν του η εμβληματική γυάλινη πρόσοψη με τους κυματισμούς που φέρει, οι οποίοι παραπέμπουν στην κίνηση του ποταμού Μπρισμπέιν αλλά και οι διαφανείς χώροι του φουαγέ, ενώ περιλαμβάνει πρόσθετους χώρους στούντιο κάτω από την κεντρική σκηνή του θέατρου.

Με την ολοκλήρωσή του θεάτρου μέσα στο 2024 θα μπορούμε να μιλάμε για το μεγαλύτερο κέντρο παραστατικών τεχνών στην Αυστραλία, με πέντε εξαιρετικές εγκαταστάσεις, και όταν λειτουργήσει πλήρως θα έχει τη δυνατότητα να υποδέχεται επιπλέον 300.000 επισκέπτες ετησίως. Σημειώνεται ότι επί του παρόντος το QPAC προγραμματίζει πάνω από 1.200 παραστάσεις ετησίως και μάλιστα το 2017/18 σημείωσε ρεκόρ προσέλευσης 1,5 εκατομμυρίου θεατών.

Πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα του Κουίνσλαντ, το Μουσείο Τέχνης Palmer του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια σχεδόν θα διπλασιάσει το εμβαδόν του όταν το νέο κτίριο των 7.000 τετραγωνικών μέτρων θα ανοίξει για το κοινό την 1η Ιουνίου 2024. Η υπερσύγχρονη εγκατάσταση θα περιλαμβάνει 20 αίθουσες, νέους χώρους διδασκαλίας και εκδηλώσεων, πωλητήριο, ένα café και ανοιχτές βεράντες. Συγκεκριμένα, οι αίθουσες του μουσείου φιλοξενούν συλλογές έργων αμερικανικής, ευρωπαϊκής αλλά και αφρικανικής τέχνης.

Επηρεασμένος από τους παρακείμενους βοτανικούς κήπους H.O. Smith, ο σχεδιασμός του κτιρίου ενσωματώνει περίπτερα με επένδυση από ψαμμίτη, που θυμίζουν τη γεωλογία της Πενσιλβάνια. Ακόμη μία εναέρια γέφυρα συνδέει την εκθεσιακή πτέρυγα του μουσείου με τη διοικητική/εκπαιδευτική, λειτουργώντας ως πύλη προς τους κήπους.

Το μουσείο ευθυγραμμίζεται με τη δέσμευση του Πανεπιστημίου στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Σχεδιασμένο από το αμερικανικό αρχιτεκτονικό γραφείο Allied Works, πρόκειται για ένα κτίριο φιλικό προς το περιβάλλον, με πιστοποίηση LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), με τη μονωμένη οροφή, τους τοίχους και τα τζάμια του να συμβάλλουν στην ύψιστη ενεργειακή απόδοσή του.

Σημειώνεται ότι για πρώτη φορά το Μουσείο Τέχνης Palmer θα διαθέτει εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένης μιας ειδικής αίθουσας σχεδιασμένης για διαδραστική, πρακτική εξερεύνηση για τους λάτρεις της τέχνης όλων των ηλικιών. Η νέα αυτή «γκαλερί εξερεύνησης» θα περιλαμβάνει μάλιστα μια δραστηριότητα δημιουργίας έργων τέχνης με θέμα τα φυτά, σχεδιασμένη να εμπνέει και να ενδυναμώνει τους επισκέπτες του μουσείου. Ουσιαστικά κάθε επισκέπτης θα «συνεισφέρει» στη δημιουργία ενός έργου τέχνης που θα ξεκινά ως μια χρωματισμένη στο χέρι μορφή φυτού σε χαρτί, η οποία θα ζωντανεύει μέσα από έναν συλλογικό, ψηφιακό καμβά. Η ψηφιακή εγκατάσταση κήπου που τελικά θα προκύψει θα κινείται, θα πολλαπλασιάζεται και θα περιλαμβάνει ένα φυσικό ηχοτοπίο. Περισσότερα από 25 εκατ. δολάρια έχουν συγκεντρωθεί για την υποστήριξη της κατασκευής του project που ξεπερνά συνολικά τα 85 εκατ. δολάρια.

Αρχιτεκτονική με περιβαλλοντικό πρόσημο

Κτίριο βγαλμένο κατευθείαν από το μέλλον θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το Sun Rock. Ο λόγος για το εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα που σχεδίασε το ολλανδικό γραφείο MVRDV στην Ταϊβάν για λογαριασμό της κρατικής εταιρείας ενέργειας Taipower. Βρίσκεται στο παράκτιο βιομηχανικό πάρκο Changhua, κοντά στην πόλη Ταϊτσούνγκ και ουσιαστικά θα χρησιμοποιείται για την αποθήκευση και τη συντήρηση εξοπλισμού βιώσιμης ενέργειας.

Σήμα κατατεθέν του κτιρίου η στρογγυλεμένη του μορφή, η οποία έχει σχεδιαστεί ώστε να μεγιστοποιεί την ποσότητα του ηλιακού φωτός που μπορεί να αξιοποιήσει η καλυμμένη με φωτοβολταϊκά πρόσοψή του για την παραγωγή ενέργειας. Η νότια πλευρά του κτιρίου, που θα «βλέπει» στον ήλιο κατά τη διάρκεια της ημέρας, φέρει μεγάλη επιφάνεια που θα κλίνει ελαφρά προς τα κάτω. Εν τω μεταξύ, το βόρειο άκρο του κτιρίου θα έχει τη μορφή τρούλου για να μεγιστοποιήσει την έκθεσή του στον ήλιο τις πρωινές και τις απογευματινές ώρες πριν από τη Δύση. Ως αποτέλεσμα τα φωτοβολταϊκά πάνελ του κτιρίου μπορούν να παράγουν 1,2 εκατ. κιλοβατώρες καθαρής ενέργειας ετησίως – ποσότητα ενέργειας που ισοδυναμεί δηλαδή με την καύση περισσότερων από 100 τόνων αργού πετρελαίου – και καθιστούν το κτίριο πλήρως αυτάρκες. «Επενδύσαμε ολόκληρη την πρόσοψη με φωτοβολταϊκά, μεγιστοποιώντας τα ενεργειακά κέρδη για να καταστήσουμε το κτίριο όχι μόνο αυτοσυντηρούμενο, αλλά και να του επιτρέψουμε να γίνει εργαλείο παραγωγής ενέργειας, «εξάγοντας» δηλαδή ηλεκτρική ενέργεια στο υπόλοιπο δίκτυο» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο συνιδρυτής του γραφείου MVRDV, Βίνι Μάας. Εκτός από τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και συντήρησης, το Sun Rock θα περιλαμβάνει γραφεία, εργαστήρια, αλλά και μια δημόσια γκαλερί.

Στην καρδιά του κτιρίου θα βρίσκεται το Data Room, ένα πανύψηλο αίθριο με οθόνες δεδομένων οι οποίες θα δείχνουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες σχετικά με τις λειτουργίες της Taipower και την ποσότητα ανανεώσιμης ενέργειας που παράγει η εταιρεία. Στον πρώτο όροφο, ένας εκθεσιακός χώρος θα παρέχει θέα στο εργαστήριο συντήρησης, επιτρέποντας στο κοινό να δει από κοντά τα μηχανήματα που καθιστούν δυνατή τη βιώσιμη ενέργεια, από τους ηλιακούς συλλέκτες μέχρι τα τεράστια πτερύγια των ανεμογεννητριών. Στον τελευταίο όροφο περιλαμβάνεται μια ακόμη αίθουσα για εκθέσεις, ενώ στο επίπεδο της οροφής, κάτω από τη σκέπη ενός θόλου από ηλιακούς συλλέκτες, υπάρχει μια βεράντα για να χαλαρώνουν τόσο οι επισκέπτες όσο και οι εργαζόμενοι της Taipower.

Τέλος, το Populus, ένα εντυπωσιακό ξενοδοχείο 265 δωμάτιων, ετοιμάζεται να ανοίξει τις πύλες του το 2024 στο Ντένβερ του Κολοράντο, αποτελώντας το πρώτο «θετικό ως προς τον άνθρακα» ξενοδοχείο των ΗΠΑ, γεγονός που σημαίνει ότι θα απομακρύνει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) από τον αέρα από ό,τι θα εκπέμπει μέσω και σημαντικών οικολογικών προσπαθειών εκτός του ξενοδοχείου. Ηδη, πάνω από 70.000 δέντρα φυτεύτηκαν στην κομητεία Γκάνισον της Πολιτείας.

Το όνομα του ξενοδοχείου προέρχεται από την επιστημονική ονομασία ενός είδους λεύκας (Populus tremuloides), η οποία απαντάται στις ψυχρότερες περιοχές της Βόρειας Αμερικής και βαπτίστηκε έτσι ακριβώς γιατί η λευκή πρόσοψή του μιμείται τα μοτίβα που σχηματίζονται στον κορμό του συγκεκριμένου δέντρου, με τα παράθυρα του κτιρίου να αλλάζουν συνεχώς σχήμα. Τα ιδιαίτερα αυτά παράθυρα βοηθούν στη φυσική σκίαση των δωματίων του ξενοδοχείου, διατηρώντας τα δροσερά, ενώ στο εσωτερικό τα περβάζια τους λειτουργούν ως καθίσματα και χώροι ανάπαυσης.

Το Populus αναπτύσσεται σε 13 ορόφους και δεν θα διαθέτει χώρο στάθμευσης, ενθαρρύνοντας τους επισκέπτες του να χρησιμοποιούν πιο πράσινους τρόπους μεταφοράς. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η ταράτσα στην οροφή με ενδημικά φυτά, η οποία προσφέρει ανεμπόδιστη πανοραμική θέα στα Βραχώδη Ορη, στην «κορυφογραμμή» της πόλης και στο Civic Center Park, ενώ το ξενοδοχείο θα φιλοξενεί ακόμη εστιατόριο στο ισόγειο, ευέλικτους χώρους εκδηλώσεων και ένα café-μπαρ. Σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio Gang που ιδρύθηκε στο Σικάγο, το Polulus έχει κατασκευαστεί χρησιμοποιώντας μείγματα σκυροδέματος με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και ανακυκλωμένα υλικά.

Μεγάλα έργα στην Ελλάδα

Ομως και στη χώρα μας αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται μεγάλα έργα. Για παράδειγμα, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το πρότζεκτ του Ελληνικού, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο έργο αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη, από τη Lamda Development, και πρόκειται να αλλάξει κυριολεκτικά τον χάρτη της Αττικής. Tην ίδια στιγμή, στη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή που κάποτε ονομαζόταν «Κήπος των Πριγκίπων», ένα από τα μεγαλύτερα έργα ανάπλασης τίθεται σε τροχιά υλοποίησης από την Dimand. Πρόκειται για το βιομηχανικό συγκρότημα ΦΙΞ. Στην έκταση των 23 στρεμμάτων του θα αναπτυχθεί ένα συγκρότημα μεικτών χρήσεων, το οποίο θα φιλοξενεί κατοικίες, ξενοδοχεία, γραφεία, χώρους πολιτισμού, άθλησης, εστιατόρια καθώς και εμπορικά καταστήματα. To 2024 αποτελεί όμως χρονιά-σταθμό και για μεγάλα οδικά έργα όπως ο Ε65, το Πάτρα – Πύργος, ο ΒΟΑΚ στην Κρήτη αλλά και το Ακτιο – Αμβρακία.