Η αποψινή επιστροφή στο Dolby Theatre του Λος Αντζελες για την τελετή απονομής των 95ων βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου θα έχει έναν πιο πανηγυρικό χαρακτήρα. Μετά το πρωτοφανές διάλειμμα του κορωνοϊού και την περυσινή δοκιμαστική επάνοδο στα καθιερωμένα, ο θεσμός επανακάμπτει με έναν οικοδεσπότη (Τζίμι Κίμελ), σταθερές αξίες (Στίβεν Σπίλμπεργκ), σπουδαίους ρόλους (Κέιτ Μπλάνσετ), αναπάντεχες ερμηνείες (Μπρένταν Φρέιζερ), νέους πρωταγωνιστές (Οστιν Μπάτλερ), μπλοκμπάστερ δεύτερης γενιάς («Avatar: The Way of Water», «Top Gun: Maverick»), ξένες παραγωγές που διεκδικούν την κορυφή με αξιώσεις («Τα πάντα όλα», «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο»). Το γνωστό μιντιακό γαϊτανάκι γύρω από τις εμφανίσεις, τα φορέματα, τις δηλώσεις, τις διενέξεις, τις σέλφις, τις παρουσίες και τις απουσίες θα σηματοδοτήσει την πλήρη επιστροφή στην κανονικότητα, καθώς η τελετή βαδίζει προς την 100ή της επέτειο. Αν όμως η σύναξη της συντεχνίας απέχει ακόμη κατά τι από το ορόσημο αυτό, το ορατό παγκόσμιο σύμβολό της το έχει ήδη αγγίξει. Ψηλά πάνω από την Πόλη των Αγγέλων και τη λεωφόρο με τα 2.700 αστέρια του Walk of Fame, μέσα σε ένα δάσος στο Μπίτσγουντ Κάνιον, προϊόν μιας απρόβλεπτης ιστορίας, το σήμα του Χόλιγουντ δεσπόζει από το 1923, προσελκύοντας κάθε είδους πιστούς στην κινηματογραφική γη της Επαγγελίας.

Η φήμη του Χόλιγουντ στα χρόνια εκείνα, τότε που μεσουρανούσε η βιομηχανία του βωβού κινηματογράφου, δεν ήταν η καλύτερη. Ως προς την ασυδοσία, την ακολασία, τον ηδονισμό, τον κυνισμό και τη βία, το πρόσφατο «Babylon» του Ντέιμιεν Σαζέλ είναι ακριβές. Σε ένα πάρτι αντάξιο των εισαγωγικών βαβυλωνιακών σκηνών του άφησε την τελευταία της πνοή η 30χρονη ηθοποιός Βιρτζίνια Ραπ, για τον θάνατο της οποίας κατηγορήθηκε ο υπέρλαμπρος κωμικός αστέρας της εποχής Ρόσκο «Φάτι» Αρμπακλ. Χρειάστηκαν τρεις δίκες μεταξύ Νοεμβρίου 1921 και Απριλίου 1922 προτού τελικά απαλλαγεί, με κατεστραμμένη όμως την καριέρα του. Τον Φεβρουάριο του 1922 η ανεξιχνίαστη ως σήμερα δολοφονία του επιτυχημένου σκηνοθέτη Γουίλιαμ Ντέσμοντ Τέιλορ εξαιτίας χρήσης ναρκωτικών, εκβιασμού, ερωτικής αντιζηλίας ή εκδίκησης επέτεινε την αίσθηση ότι το Λος Αντζελες λίγο απείχε από τα βιβλικά Σόδομα και Γόμορρα. Αυτό δεν εμπόδισε βέβαια τη ραγδαία ανάπτυξή του ως μητρόπολης της Δυτικής Ακτής. Με τον πληθυσμό της κομητείας να υπερδιπλασιάζεται από 936.455 σε 2.208.492 μεταξύ 1920 και 1930, η ανοικοδόμηση προαστίων για εύπορους λευκούς υπήρξε επικερδέστατη επιχείρηση. Διαφήμιση της εποχής αντιπαραθέτει τον «αγνό, καθαρό αέρα του βουνού με το υπέροχο κλίμα και τον άπλετο χώρο» στη «δίνη της ανθρώπινης ύπαρξης» που χαρακτήριζε το κέντρο. Και το όνομα του ονειρεμένου τόπου αυτού; Hollywoodland.

Η νυχτερινή θέα του L.A. από την κορυφή πάνω από το σήμα.

Εφτάψυχο τοπόσημο

Στη Μέκκα του κινηματογράφου το image ήταν το παν. Οπως γράφει ο Μαρκ Σιλ σε πρόσφατο τεύχος του «Vanity Fair», το σήμα του Χόλιγουντ είναι προϊόν της συνεργασίας του Τζον Ντ. Ρος, του ανθρώπου που είχε αναλάβει τη διαφημιστική καμπάνια για τη νέα κοινότητα, και ενός από τους επενδυτές, του Χάρι Τσάντλερ, εκδότη των «Los Angeles Times». Ο Ρος είχε συμπεριλάβει το σχήμα στα αρχικά σχέδια, ο Τσάντλερ όμως ήταν αυτός που αναγνώρισε τη σημασία του ως τοπόσημου και του έδωσε τις μνημειακές του διαστάσεις. Εκατό μεξικανοί εργάτες έσκαψαν το όρος Λι, έβαλαν τους τηλεγραφικούς στύλους που αποτελούσαν τη βάση και όρθωσαν τα ύψους 13,7 μέτρων μεταλλικά γράμματα με κόστος 21.000 δολάρια τότε – περίπου 367.000 σε σημερινές τιμές. Περί τις 3.700 λάμπες των 20 watt χρειάστηκαν ώστε να φωταγωγηθούν για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1923. Για τους κατοίκους του Λος Αντζελες ήταν μια βραδιά θεάματος. Για τους επενδυτές, μια αποδοτική διαφημιστική δαπάνη. Τα οικόπεδα πουλήθηκαν εν ριπή οφθαλμού, πολυτελείς οικίες χτίστηκαν, διασημότητες κατέφθασαν – με πρώτους τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, τον Μπέλα Λουγκόζι, αλλά και τον γκάνγκστερ Μπάγκσι Σίγκελ. Η ακτινοβολία των αστέρων δεν στάθηκε βέβαια αρκετή για να ξορκίσει τα σκάνδαλα. Λίγα χρόνια μετά, τον Σεπτέμβριο του 1932, το χολιγουντιανό εμπόριο ονείρων θα δεχόταν ισχυρό χτύπημα όταν η αρχικά πολλά υποσχόμενη και μετέπειτα άνεργη 24χρονη ηθοποιός Πεγκ Εντγουιστλ θα αυτοκτονούσε πέφτοντας από την κορυφή του «H». Το μέγεθος του σοκ γίνεται αντιληπτό από την επιβίωση ως σήμερα, επί έναν ολόκληρο αιώνα, μιας διακριτής παραφιλολογίας που θέλει το σήμα στοιχειωμένο από το φάντασμά της.

Η αρχική σκέψη προέβλεπε το «Hollywoodland» ως πεπερασμένης διάρκειας έργο προορισμένο να μείνει στη θέση του ως το 1925. Η αναγνωρισιμότητα που απέκτησε παρέτεινε το προσδόκιμο ζωής, αλλά στον απόηχο της αυτοκτονίας της Εντγουιστλ η τύχη του φάνηκε να στερεύει. Χρόνια πλημμελούς συντήρησης οδήγησαν στη διάβρωσή του. Το 1944 μια θύελλα γκρέμισε το «H». Οι αρχές της κομητείας του Λος Αντζελες το έβλεπαν πια περισσότερο ως πρόβλημα παρά ως διαφήμιση και εξέφρασαν την πρόθεση της κατεδάφισής του. Μόνο αργότερα, το 1949, έπειτα από μια συμφωνία του δήμου με το Εμπορικό Επιμελητήριο του Χόλιγουντ, θα έβγαινε από την παρακμή. Το σήμα ανακαινίστηκε, τα τέσσερα τελευταία γράμματα αφαιρέθηκαν, η επιγραφή ταυτίστηκε πλήρως με τον τόπο. Θα ακολουθούσαν και άλλες περιπέτειες. Εκτεθειμένα στη θαμνώδη περιοχή της οροσειράς της Σάντα Μόνικα, τα φθαρτά του υλικά παρέδωσαν ξανά το πνεύμα στη δεκαετία του 1970. Φυσικές καταστροφές είχαν αφήσει το 1978 μόνο ένα «HuLLYWO D». Ηταν η σειρά του ιδρυτή του περιοδικού «Playboy» Χιου Χέφνερ να οργανώσει μια εκστρατεία διάσωσης: εννέα δωρητές, μεταξύ των οποίων ο ίδιος, η δισκογραφική εταιρεία Warner, ο εκδότης της εφημερίδας «Hollywood Independent» Τέρενς Ντόνελι και ο Αλις Κούπερ έδωσαν από 27.778 για κάθε γράμμα ώστε να αντικατασταθούν από πλήρως χαλύβδινες ανθεκτικές κατασκευές.

Πανταχού παρόν στην αμερικανική κινηματογραφία, από το «Οχι μόνο φίλοι» (2011) ως το «Κάποτε στο Hollywood» (2019) και από το «Superman» (1978) ως το «San Andreas: Επικίνδυνο ρήγμα» (2015), παραμένει παραδόξως ένα απρόσιτο σύμβολο. Κατασκευασμένο για να θαυμάζεται από μακριά, όχι από κοντά, το σήμα του Χόλιγουντ δεν είναι επισκέψιμο ουσιαστικά. Απαγορευτικές πινακίδες ενημερώνουν ότι δεν υπάρχει πρόσβαση, απειλούν με πρόστιμα, προειδοποιούν για κροταλίες. Κογιότ, αλεπούδες, ακόμη και ένα λιοντάρι, ως πρόσφατα, είναι οι φύλακές του. Μέσα από κρυφά μονοπάτια ανθεί μια μικρή βιομηχανία παράνομων περιηγήσεων. Εκμεταλλευόμενος τη ζήτηση, ένας τοπικός επιχειρηματίας, ο Τζον Γκαμπέν, ο οποίος είχε μεταναστεύσει από τη Γαλλία το 2001 και είχε ανοίξει μια αλυσίδα κρεπερί, δημιούργησε την εταιρεία I Ride Like a Star που αντί 199 δολαρίων σε μεταφέρει με Ferrari και Lamborghini στο Λέικ Χόλιγουντ Παρκ, δημοφιλή χώρο θέασης του μνημείου. «Ο κόσμος θέλει να το δει», έλεγε στον Μαρκ Σιλ του «Vanity Fair», «και αυτό γινόταν μόνο με κάτι μεγάλα, άσχημα λεωφορεία. Εγώ σκέφτηκα, «ας το κάνουμε με στυλ»». Πράγματι, ουρές τουριστών σχηματίζονται πλάι στα οχήματά του. Το Χόλιγουντ Μπούλεβαρντ όμως, σημείο εκκίνησης, εξακολουθεί να είναι πολύ πιο χαμηλά από την επιγραφή, Για την επέτειο των 100 χρόνων από την εγκατάσταση του σήματος το ίδρυμα που έχει την εποπτεία του ανακοίνωσε ότι θα λειτουργήσει ένα κέντρο για επισκέψεις εκ του σύνεγγυς, χωρίς όμως προς το παρόν περισσότερες λεπτομέρειες για το πότε θα συμβεί αυτό.

Εννέα γράμματα ψηλά πάνω από μια λεωφόρο του Μπέβερλι Χιλς.

«Βιτρίνα χωρίς κατάστημα»

Εδώ και 95 χρόνια η ετήσια απονομή των βραβείων Οσκαρ συνιστά το αποκορύφωμα της κινηματογραφικής σεζόν και της σταδιοδρομίας των ανθρώπων του σέλιλοιντ, η καθημερινότητα όλων τους όμως εκτυλίσσεται κάτω από τα εννέα αυτά γράμματα. Η κοινότητα του αμερικανικού σινεμά τα βλέπει ως οικεία σημεία: «Για εμένα ήταν πάντοτε ένα ορόσημο που με καλωσόριζε όταν επέστρεφα από την ολοκλήρωση ενός φιλμ – το σπίτι μου» έλεγε στον Σιλ η Τζόντι Φόστερ. Αλλοι τα θεωρούν συνώνυμα πολιτισμικής εξουσίας, εξ ου και κατά καιρούς έχουν επιχειρήσει να ιδιοποιηθούν το κεφάλαιό τους: οι προσωρινές αυθαίρετες μετατροπές σε «Hollyweed» το 1976 και 2017, όταν η Καλιφόρνια ψήφισε νόμους αποποινικοποίησης της κάνναβης, και «Oil War» το 1990, στη συγκυρία του πρώτου πολέμου του Κόλπου, είναι ενδεικτικές της απήχησής τους στο συλλογικό φαντασιακό. Ισως όμως την καλύτερη περιγραφή τους δίνει η πρώην ηθοποιός και συνιδρύτρια, από το 1990, της δραματικής σχολής Hollywood Actor’s Showcase, Μπόμπι Σο Τσανς: «Το Χόλιγουντ είναι βιτρίνα χωρίς κατάστημα. Δεν υπάρχει Χόλιγουντ. Υπάρχει μόνο όταν πετύχεις. Αυτά τα γράμματα όμως είναι πραγματικά. Αυτό το σήμα είναι μια μαγνητική δύναμη με παγκόσμια έλξη για τους ονειροπόλους όλου του κόσμου». Υπαρκτό και ανύπαρκτο ταυτόχρονα, χώρος παραγωγής και απώλειας ονείρων, βιομηχανία της μαγείας και εμπόριο εξιδανίκευσης της πραγματικότητας, το Χόλιγουντ συμπυκνώνεται στα εννέα στοιχεία που ξεκίνησαν ως διαφημιστική καμπάνια μιας εργολαβικής επιχείρησης για να αναχθούν σε σύμβολα της εποχής μας.