Στάσου πλάι μου

Είναι μια εικόνα που σοκάρει το δίχως άλλο. Μια νέα, εύρωστη γυναίκα προσφέρει το στήθος της σε έναν ηλικιωμένο άνδρα για να θηλάσει. Οχι μάλιστα σε έναν οποιονδήποτε άνδρα, αλλά στον ίδιο της τον πατέρα. Προτού δημιουργηθούν οι λάθος συνειρμοί, να πούμε ότι πρόκειται για την περίφημη «Ρωμαϊκή ευσπλαχνία» (Caritas Romana) και είναι η ιστορία του Κίμωνα και της Πέρο που καταγράφηκε για πρώτη φορά το 31 μ.Χ. από τον ρωμαίο ιστορικό Βαλέριο Μάξιμο στο έργο «Πράξεων και λόγων αξιομνημόνευτων, βιβλία 9». «Ποια είναι ακριβώς η πράξη ευσπλαχνίας;» θα αναρωτιέστε. Οτι η όμορφη και υγιής κόρη Πέρο προσπαθεί να ταΐσει τον ημιθανή πατέρα της ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή καταδικασμένος να πεθάνει από ασιτία. Περισσότερα από 300 έργα τέχνης, ορισμένα από αυτά αριστουργήματα από τους κορυφαίους όλων των εποχών, όπως ο Καραβάτζιο, ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, ή από λιγότερο γνωστούς ζωγράφους, όπως ο Ντιρκ φαν Μπαμπούρεν, αποτυπώνουν στην αιωνιότητα αυτή τη φαινομενικά αλλόκοτη πράξη οικογενειακής προσφοράς και αλληλεγγύης. Γιατί παρεμπιπτόντως υπάρχουν και άλλα έργα, λιγότερα όμως στον αριθμό, στα οποία η κόρη θηλάζει τη μητέρα. Στη λογοτεχνία και στα «Σταφύλια της οργής» του Τζον Στάινμπεκ η ευσπλαχνία πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα όταν μία νεαρή γυναίκα θηλάζει από το στήθος της έναν άνθρωπο εξαντλημένο από την πείνα με τον οποίο δεν συνδέεται με κάποιον βαθμό συγγένειας. Μια υπερβατική πράξη γενναιοδωρίας που ξενίζει, γιατί φορτίζεται με τις σεξουαλικές προεκτάσεις της εικόνας, οι οποίες είναι βέβαια τελικά πολύ πιο συνηθισμένες και «οικείες».

Η εποχή μάς δίνει πολύ χώρο για ερμηνείες της συγκεκριμένης ζωγραφικής παράστασης. Οπως έγινε φέρ’ ειπείν και στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 2018 και στο διαγωνιστικό του τμήμα, όπου η ιστορία του Κίμωνα και της Πέρο έγινε αφορμή για σχόλια πάνω στην ετεροκανονικότητα, στην παρακμή της πατριαρχίας ή στη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Οι λέξεις, όπως εξάλλου και οι εικόνες, σπάνια είναι μονοδιάστατες και μπορούν να μας αποκαλύψουν τον μεγάλο πλούτο τους όταν τους το επιτρέψουμε.