Σωτήρης Σόρογκας, «Κάθε έργο με αξία έχει πολλές ερμηνείες»

Πότε πιστεύετε ότι προέκυψε η τόσο αµφισβητούµενη έννοια της ελληνικότητας στην τέχνη και ποια θεωρείτε πως υπήρξε η ανάγκη που τη δηµιούργησε;

«Θα σας έλεγα ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της νεότερης Ελλάδας σοβεί τόσο στον πολιτικό όσο και στον πολιτισμικό γενικότερα χώρο η γνωστή ιδεολογική σύγκρουση – κρυφή ή φανερή – ανάμεσα στην έννοια του εκσυγχρονισμού και στην παράδοση. Η ελληνικότητα στην τέχνη ερμηνεύει την ανάγκη να διατηρηθεί η συνέχεια αυτής της ελληνικής παραδόσεως. Δηλαδή ο ίδιος ο ελληνισμός. Η άκρως σχηματοποιημένη αυτή διατύπωση φυσικά και δεν είναι ικανή να περιγράψει την κατάσταση. Θα σας πω όμως δυο λόγια για τους ανθρώπους της γενιάς του ’30, τους οποίους λατρεύω και θαυμάζω, γιατί έφεραν στον τόπο μας, με την εργασία τους και τη δημιουργική τους αγάπη, όλα τα αναγκαία στοιχεία που βρήκαν έξω από την Ελλάδα και την πλούτισαν διατηρώντας την ιδιοπροσωπία της με σεβασμό. Η κριτική τους στάση ήταν πάντα ζωντανή. Ο Ελύτης γράφει: «Εγώ και η γενιά μου – κι εδώ περιλαμβάνω και τον Σεφέρη – πασχίσαμε να βρούμε το αληθινό πρόσωπο της Ελλάδας». Αυτό ήταν αναγκαίο γιατί μέχρι τότε σαν αληθινό πρόσωπο της Ελλάδας εμφανιζόταν εκείνο που οι Ευρωπαίοι έβλεπαν σαν Ελλάδα. Ο Σεφέρης στην ομιλία του για το Νομπέλ είπε: «Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια». Θα σας πω κι ένα τελευταίο, που θυμάμαι πάντα με συγκίνηση και μου το αφηγήθηκε ο αείμνηστος Εγγονόπουλος για τον Πικιώνη. Σε εκπαιδευτική εκδρομή στην Καστοριά με σπουδαστές αρχιτέκτονες, ο δάσκαλος για κάποια ώρα είχε χαθεί. Συγκινημένος ο Εγγονόπουλος στην αφήγησή του, είπε ότι βρήκε τον Πικιώνη να κλαίει σκυφτός σε ένα από τα δωμάτια του ερειπωμένου σπιτιού που είχαν επισκεφθεί τελευταία. Η αγάπη αυτών των ανθρώπων δεν προερχόταν από πνευματικό σοβινισμό ή καταγωγική αυταρέσκεια. Ηταν ένα βαθύ και τραυματικό αίσθημα ταυτίσεώς τους με τον γενέθλιο τόπο και την ιστορία του. Τι θα έλεγαν ακούγοντας τη γλώσσα τους να γίνεται αγγλική ή ότι το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια;».