Θαλασινές περιπέτειες, επικές μάχες , αναμετρήσεις με μεγαλόσωμα θηρία των βυθών που ξεπηδούν από τις σελίδες αγαπημένων βιβλίων και πραγματικά γεγονότα με φόντο σκάφη όλων των τύπων και μεγεθών ξεδιπλώνονται σε 12 από τα καλύτερα φιλμ με πρωταγωνιστή το υδάτινο στοιχείο που γυρίστηκαν ποτέ.
Μόµπι Ντικ (Moby Dick, 1956)
Εχοντας κυκλοφορήσει για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1851 με τίτλο «Η φάλαινα», το μυθιστόρημα του Χέρμαν Μέλβιλ που περιγράφει την υπεράνθρωπη προσπάθεια ενός αδίστακτου καπετάνιου, του Αχαμπ, νασκοτώσει το τεράστιο κήτος που τον ακρωτηρίασε (έχει ένα πόδι), κατέκτησε με τον καιρό μια θέση ανάμεσα στα αριστουργήματα όχι μόνο της αμερικανικής αλλά της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς και για την ταινία του Τζον Χιούστον που μετέφερε το μυθιστόρημα στον κινηματογράφο παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της, ο Γκρέγκορι Πεκ, δεν είχε μείνει καθόλου ικανοποιημένος από την ερμηνεία του.
Ο Πεκ είπε αργότερα ότι λίγο πριν τα 40 του χρόνια ήταν πολύ νέος για τον ρόλο του πολύ μεγαλύτερου σε ηλικία Αχαμπ. Το εγχείρημα αντιμετώπισε τεράστια πρακτικά προβλήματα γιατί ο Χιούστον ήταν κάθετος για τα γυρίσματα σε αυθεντικές τοποθεσίες και κινηματογράφησε σε πραγματικό πλοίο μέσα στη θάλασσα.
Ο γέρος και η θάλασσα (The Old Man and the Sea, 1958)
Το ξόρκι από το οποίο ένας γέρος κουβανός ψαράς νιώθει στοιχειωμένος τελικά θα σπάσει όταν ένα γιγάντιο ψάρι αγκιστρώνεται στο σκάφος του και τον σέρνει μαζί του στα ανοιχτά της θάλασσας.
Το κλασικό μυθιστόρημα του Ερνεστ Χέμινγκγουεϊ δεν χρειάζεται συστάσεις, αλλά η ταινία του Τζον Στάρτζες που το ακολούθησε ήταν από μόνη της μια μεγάλη περιπέτεια. Ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, που ταυτίστηκε με τον κεντρικό ήρωα, προσπάθησε ανεπιτυχώς να εξασφαλίσει τα δικαιώματα του μυθιστορήματος. Ο ρόλος κατέληξε στον Σπένσερ Τρέισι, τον οποίο μάλιστα ενέκρινε ο ίδιος ο Χέμινγκγουεϊ που αρχικώς συμμετείχε στην παραγωγή.
Μάλιστα, στόχος του Χέμινγκγουεϊ ήταν να βρεθεί ένα αληθινό ψάρι κατάλληλο για χρήση στην ταινία. Τελικά η Warner Bros χρησιμοποίησε μια λαστιχένια ρεπλίκα. Οταν ο Χέμινγκγουεϊ είδε την ταινία εξέφρασε την απογοήτευσή του (δεν είχε πει καλή κουβέντα για καμία ταινία βασισμένη σε έργο του), λέγοντας μάλιστα ότι ο Σπένσερ Τρέισι έμοιαζε λιγότερο με κουβανό χωρικό ψαρά και περισσότερο με τον πλούσιο ηθοποιό που ήταν.
Ωστόσο, ο Τρέισι κέρδισε μία υποψηφιότητα για το Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου (η ταινία απέσπασε άλλες δύο) και το εγχείρημα κέρδισε μία θέση στο πάνθεον του σελιλόιντ.
Η ανταρσία του Μπάουντι (Mutiny on the Bounty, 1962)
Στα νερά του Νότιου Ειρηνικού τον 18ο αιώνα, το πλήρωμα του βρετανικού εμπορικού πλοίου «Μπάουντι» με μπροστάρη τον υποπλοίαρχό του, Φλέτσερ Κρίστιαν, ξεσπά σε ανταρσία μην μπορώντας να αντέξει άλλο την αδίστακτη συμπεριφορά του κυβερνήτη Γουίλιαμ Μπλάι.
Τα δραματικά αληθινά γεγονότα αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για το Χόλιγουντ, καθώς η ιστορία έχει μεταφερθεί σε τρεις διαφορετικές περιόδους στη μεγάλη οθόνη (τις δεκαετίες του 1930, του 1960 και του 1980).
Aν και το φιλμ του 1935 με τους Τσαρλς Λότον (Μπλάι) και Κλαρκ Γκέιμπλ (Κρίστιαν) υπήρξε τεράστιος θρίαμβος, κερδίζοντας μάλιστα το Οσκαρ καλύτερης ταινίας, εκείνη που γυρίστηκε σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, από τους Λιούις Μάιλστοουν και Κάρολ Ριντ με τους Τρέβορ Χάουαρντ (Μπλάι) και Μάρλον Μπράντο (Κρίστιαν), κατάφερε να δημιουργήσει γύρω της έναν θρύλο.
Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, ο Αντονι Χόπκινς και ο Μελ Γκίμπσον θα έφτιαχναν ένα πολύ ενδιαφέρον ντουέτο Μπλάι-Κρίστιαν στην ταινία «The Bounty» (1984) του Ρότζερ Ντόναλντσον.
Τα βότσαλα της άµµου (The Sand Pebbles, 1966)
Μεταφορά στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουάιζ («Γουέστ Σάιντ Στόρι», «Η μελωδία της ευτυχίας» κ.ά.) του μπεστ σέλερ μυθιστορήματος του Ρίτσαρντ Μακ Κένα, ο οποίος υπήρξε αρχιμηχανικός του Πολεμικού Ναυτικού, υπηρετώντας σε διάφορα πλοία μέχρι την αποστρατεία του το 1953.
Με κεντρικό ήρωα έναν πυροβολητή (Στιβ Μακ Κουίν), η ιστορία της επικής αυτής ταινίας αναφέρεται στη δράση ενός πολεμικού πλοίου των ΗΠΑ ονόματι «USS San Pablo» στα ταραγμένα νερά του ποταμού Γιανγκτσέ της Κίνας εν έτει 1926.
Το «San Pablo» δημιουργήθηκε στο Χονγκ Κονγκ ειδικά για αυτή την ταινία και κινούνταν με κινητήρες ντίζελ. Μάλιστα, ο μαύρος καπνός του που βλέπουμε στην ταινία προερχόταν από λύματα – παλιά ελαστικά και άλλα σκουπίδια που καίγονταν σε ειδικό διαμέρισμα του σκάφους.
Μετά τα γυρίσματα της ταινίας, στην οποία ο Μακ Κουίν οφείλει τη μοναδική υποψηφιότητά του για το Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, το σκάφος πουλήθηκε και για πολλά χρόνια χρησιμοποιήθηκε από διάφορες κατασκευαστικές εταιρείες στην Απω Ανατολή. Επίσης, άλλαξε ονομασία σε «Nola D». Το 1975 αποσυναρμολογήθηκε στη Σιγκαπούρη.
Τα σαγόνια του καρχαρία (Jaws, 1975)
Η προσπάθεια τριών ανδρών (Ρόι Σάιντερ, Ρίτσαρντ Ντρέιφους, Ρόμπερτ Σο) να αντιμετωπίσουν μέσα σε ένα σκάφος-καρυδότσουφλο τον τεράστιο λευκό καρχαρία, ο οποίος έχει προκαλέσει τρόμο σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Ανατολικής Ακτής, έγινε η ταινία η οποία στα μέσα της δεκαετίας του 1970 έβαλε τον Στίβεν Σπίλμπεργκ στον χάρτη των μεγάλων δημιουργών του αμερικανικού κινηματογράφου.
Βασίζεται στο μπεστ σέλερ του Πίτερ Μπέντσλεϊ για το οποίο ο Σπίλμπεργκ είπε πως όταν το διάβασε για πρώτη φορά ένιωσε να ταυτίζεται με τον… καρχαρία επειδή οι ανθρώπινοι χαρακτήρες του «ήταν τόσο απίθανοι».
Η εισαγωγή της ταινίας, η πρώτη επίθεση του καρχαρία (χωρίς να τον βλέπουμε) στα νερά της πόλης, είναι μία από τις πιο εντυπωσιακές που έχουν καταγραφεί ποτέ στο σελιλόιντ, ενώ η αναγνωρίσιμη μουσική του Τζον Γουίλιαμς αρμόζει πέρα για πέρα με το σασπένς και ακόμα και σήμερα σιγοψιθυρίζεται για να υποδηλώσει απειλή. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια ταινία-εμπειρία που έκανε πολλούς ανθρώπους να το σκέφτονται διπλά κάθε φορά που έμπαιναν στο νερό!
Το κυνήγι του Κόκκινου Οκτώβρη (The Ηunt for Red October, 1990)
Το αγέρωχο παρουσιαστικό του Σον Κόνερι κυριαρχεί σε αυτή τη θρυλική υποβρύχια περιπέτεια, με το απίστευτο αλλά καλοδουλεμένο σενάριο, η βάση του οποίου υπήρξε το μπεστ σέλερ του αμερικανού συγγραφέα Τομ Κλάνσι: λίγο πριν από την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος, ένας ρώσος κυβερνήτης υποβρυχίου (Κόνερι) αποφασίζει να ζητήσει πολιτικό άσυλο στη Δύση, μέσα στο ίδιο του το… σκάφος.
Ομως ούτε οι Ρώσοι, ούτε και οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται αμέσως το σχέδιό του, οπότε το πλοίο θα μπει στο στόχαστρο και των δύο υπερδυνάμεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτή την ταινία καταιγιστικής δράσης που σκηνοθέτησε ο Τζον Μακ Τίρναν (βλέπε «Πολύ σκληρός για να πεθάνει»), εμφανίζεται για πρώτη φορά στον κινηματογράφο ο κεντρικός ήρωας πολλών μυθιστορημάτων του Κλάνσι, ο πολιτικός αναλυτής της CIA Τζακ Ράιαν, που εδώ έχει τη μορφή του Αλεκ Μπάλντουιν.
Αργότερα θα τον υποδύονταν ο Χάρισον Φορντ («Παιχνίδια ολέθρου», «Αμεσος κίνδυνος»), ο Κρις Πάιν («Τζακ Ράιαν: Πρώτη αποστολή»), o Μπεν Αφλεκ («Απόλυτος κίνδυνος») και για την τηλεόραση, στη σειρά «Τζακ Ράιαν», ο Τζον Κρασίνσκι.
Τιτανικός (1997)
Από ένα αφιέρωμα σε ταινίες «εν πλω» δεν θα μπορούσε να λείπει η μυθική παραγωγή του «Τιτανικού», παρά το στενόχωρο, βασισμένο στα τραγικά γεγονότα του 1912 θέμα της. Οταν η κινηματογραφική ταινία του Τζέιμς Κάμερον πάνω στο διασημότερο ναυάγιο του 20ού αιώνα κυκλοφόρησε το 1997, το κοινό έμεινε έκπληκτο από τα πρωτοποριακά οπτικά εφέ, τη γενναία κινηματογράφηση και τη συγκλονιστική ιστορία αγάπης ανάμεσα σε δύο επιβάτες του πλοίου προερχόμενους από διαφορετικούς κόσμους – Λεονάρντο Ντι Κάπριο (ο φτωχός), Κέιτ Γουίνσλετ (η πλουσία).
Από τότε ο «Τιτανικός» παραμένει ένα από τα εμβληματικότερα και πιο κερδοφόρα κινηματογραφικά έπη όλων των εποχών· κυριολεκτικά ένα πολιτιστικό φαινόμενο.
Πριν αλλά και αφού γύρισε την ταινία, ο Κάμερον έκανε ο ίδιος δεκάδες καταδύσεις με βαθυσκάφος στον πραγματικό «Τιτανικό» θεωρώντας ότι το να δει το βυθισμένο πλοίο με τα ίδια του τα μάτια ήταν από μόνη της μια ανεπανάληπτη, συνταρακτική εμπειρία. Ανάμεσα στις πηγές του δημιουργού ήταν τα βιβλία «The Loss of the S.S. Titanic: Its Story and Its Lessons, By One of the Survivors» τουΛόρενςΜπίσλεϊ και «The Story of the Titanic, as Told by Ιts Survivors» του Τζακ Γουάινοκουρ.
Καταιγίδα (The Perfect Storm, 2000)
Το επάγγελμα του αλιευτή αλλά και αυτά των ανδρών που το υποστηρίζουν εναερίως ή από τη θάλασσα θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα στην Αμερική και μέσα σε αυτό το πλαίσιο προέκυψε η «Απόλυτη καταιγίδα», το πρώτο μυθιστόρημα του αμερικανού δημοσιογράφου Σεμπάστιαν Γιούνγκερ που κατάφερε να μπει στη λίστα με τα μπεστ σέλερ των «New York Times».
Ο Γιούνγκερ πρόσθεσε μυθιστορηματικό χρώμα σε μια πραγματική τραγωδία που συνέβη στο Γκλόστερ της Μασαχουσέτης τον Οκτώβριο του 1991, όταν η χειρότερη καταιγίδα του περασμένου αιώνα χτύπησε την περιοχή την ώρα που το πλήρωμα ενός αλιευτικού προσπαθούσε να βγάλει τα προς το ζην. Η δραματική ταινία του γερμανού σκηνοθέτη Βόλφγκανγκ Πέτερσεν που προέκυψε συνδυάζει το ταξικό μελόδραμα με την άγρια περιπέτεια.
Εισχωρεί στον μικρόκοσμο των ψαράδων της Ανατολικής Ακτής (ανάμεσά τους ο Τζορτζ Κλούνεϊ και ο Μαρκ Γουόλμπεργκ), αλλά όταν μεταφέρεται στα ανοιχτά του Ατλαντικού βλέπουμε πόσο συναρπαστικό αλλά και δύσκολο είναι να ψαρεύεις για να βγάλεις το ψωμί σου. Και, τέλος, όταν ξεσπά η καταιγίδα, τον πρώτο λόγο αποκτούν τα ειδικά οπτικά και ηχητικά εφέ και το θέαμα εξυπηρετείται θαυμάσια.
Master and Commander:Στα πέρατα του κόσµου (Master and Commander: The Far Side of the World, 2003)
Γυρισμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου εν πλω και με τη μορφή της «σύνοψης» των μυθιστορημάτων της επιτυχημένης σειράς «Master and Commander» του Πάτρικ Ο’ Μπράιαν, η εντυπωσιακή αυτή ναυτική περιπέτεια του Πίτερ Γουίρ («Μάρτυρας εγκλήματος», «Η ακτή του κουνουπιού») τοποθετείται στην εποχή των ναπολεόντειων πολέμων και ακολουθεί τα ταξίδια του βρετανικού πλοίου με το ασυνήθιστο όνομα «Surprise».
Πίσω από τον ηρωισμό και το πείσμα των μελών του πληρώματος, αυτό που κυριαρχεί εδώ είναι μια συγκροτημένη, καλοδιατυπωμένη μελέτη της εξουσίας· μελέτη που πηγάζει από την σύγκρουση δύο εντελώς διαφορετικών ανδρών: ο ένας είναι ο Τζακ Ομπρεϊ (Ράσελ Κρόου), κυβερνήτης του «Surprise», έμπειρος πολεμιστής, που διηγείται με καμάρι τις εμπειρίες του δίπλα στον ναύαρχο Νέλσον και αποδεικνύει εμπράκτως πόσο καλός μαθητής του έχει υπάρξει.
Ο άλλος, ο Στίβεν Μάτουριν (Πολ Μπέτανι), είναι ο καλύτερός του φίλος, άνθρωπος που δεν αντέχει τη θάλασσα, που δεν έχει ιδέα από πόλεμο και που ενδιαφέρεται αμιγώς για την ιατρική επιστήμη που έχει αποφασίσει να υπηρετήσει. Η επιστήμη είναι το μέλλον, αλλά το παρόν απαιτεί πειθαρχία.
Η ζωή του Πι (Life of Pi, 2012)
Αυτή η ευφάνταστη κινηματογραφική μεταφορά του αγαπητού και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπεστ σέλερ του Γιαν Μαρτέλ έχει τη σφραγίδα του ταϊβανέζου σκηνοθέτη Ανγκ Λι («Το μυστικό του Brokeback Mountain») και είναι ένας ύμνος προς το ζωικό βασίλειο και συγχρόνως μια σχεδόν απίστευτη ιστορία θαλάσσιας επιβίωσης.
Κεντρικός ήρωας ο Πι (Σ. Σάρμα), ένας νεαρός Ινδός ο οποίος μετά το ναυάγιο του πλοίου με το οποίο ταξίδευε με την οικογένειά του γλιτώνει πάνω σε μια βάρκα έχοντας μοναδικό συνεπιβάτη του μια άγρια αρσενική τίγρη ονόματι Ρίτσαρντ Πάρκερ.
Κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες αρχίζει η μάχη για την επιβίωση και αξίζει να σημειωθεί ότι για τις ανάγκες των γυρισμάτων ο Λι προσέλαβε ως «ναυτιλιακό σύμβουλο» τον Στίβεν Κάλαχαν, ο οποίος το 1981 κατάφερε να επιβιώσει 76 ημέρες μέσα σε μια λαστιχένια σωσίβια λέμβο στον Ατλαντικό μετά τη βύθιση του ιστιοφόρου του!
Captain Phillips (2013)
Πατώντας στα ισχυρά θεμέλια του μη μυθοπλαστικού βιβλίου «A Captain’s Duty: Somali Pirates, Navy SEALs, and Dangerous Days at Sea», ο ιρλανδός σκηνοθέτης Πολ Γκρίνγκρας μετέφερε δυναμικά στο σινεμά την ιστορία του κυβερνήτη Ρίτσαρντ Φίλιπς (Τομ Χανκς), ενός ικανότατου ναυτικού που το 2009 βρέθηκε αντιμέτωπος με πραγματικούς πειρατές στα ανοιχτά της Σομαλίας, με το εμπορικό πλοίο «Maersk Alabama».
Η πλοκή επικεντρώνεται στη σχέση ανάμεσα στον Κάπτεν Φίλιπς και τον σομαλό αρχηγό των πειρατών (Μπαρκάντ Αμπντί) και η σκληρή αντιπαράθεσή τους θα γίνει η ραχοκοκαλιά αυτής της πολύ ενδιαφέρουσας ταινίας. Γιατί εκατοντάδες μίλια μακριά από τις σομαλικές ακτές, οι «ηγέτες» των δύο αυτών αντίπαλων στρατοπέδων θα βρεθούν τελικά στο έλεος δυνάμεων που δεν μπορούν να ελέγξουν.
Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι μετά το πραγματικό περιστατικό (το οποίο έγινε βιβλίο από τον ίδιο τον Ρίτσαρντ Φίλιπς), αρκετοί άνδρες του «Maersk Alabama» κατηγόρησαν τον Φίλιπς ότι ενώ γνώριζε καλά τον κίνδυνο στην περιοχή, πήρε το ρίσκο να πλεύσει σχετικά κοντά στις σομαλικές ακτές, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των μελών του πληρώματος.
Στην καρδιά της θάλασσας (In the Heart of the Sea, 2015)
Σε αυτή τη ναυτική περιπέτεια ο Ρον Χάουαρντ χρησιμοποιεί τον μύθο πίσω από τη δημιουργία του κλασικού μυθιστορήματος του Χέρμαν Μέλβιλ «Μόμπι Ντικ», έτσι όπως τον κατέγραψε ο Ναθάνιελ Φίλμπρικ για να σχολιάσει σκοτεινότερα πράγματα: ανάμεσά τους η θηριωδία του ανθρώπου απέναντι στη φύση, η σκληρή εκδίκησή της αλλά και τα όρια που ένας άνθρωπος πρέπει να ξεπεράσει για την επιβίωση.
Η ταινία αρχίζει ως ένα γοητευτικό ναυτικό ταξίδι περιπέτειας των ανδρών ενός φαλαινοθηρικού στα ανοιχτά της Νέας Αγγλίας του 1820 και καταλήγει σε ένα απίστευτα ωμό ανθρώπινο δράμα όπου όσοι από τους «ηρωικούς» ναυτικούς έχουν απομείνει έχουν μεταμορφωθεί σε κουρέλια ψυχή τε και σώματι.
Οσο εύθυμος και ατρόμητος δείχνει ο πρώτος αξιωματικός του «Εσεξ», Οουεν Τσέις (Κρις Χέμσγουορθ), κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, τόσο ο Χάουαρντ τον «μουτζουρώνει» μετά το ναυάγιο, χωρίς να ωραιοποιεί καμία κατάσταση. Γι’ αυτό και η παραγωγή υπέβαλε τους πρωταγωνιστές σε εξαντλητική δίαιτα 500 θερμίδων ημερησίως προκειμένου να είναι πειστικοί στους ρόλους των αποστεωμένων ναυαγών.
