Στον αυτοβιογραφικό της πίνακα «Autobiografia» (1971) η Σεσίλια Βικούνια αναπαριστά τον εαυτό της σε διαφορετικές χρονικές φάσεις, από τη γέννησή της και την παιδική της ηλικία ως τη στιγμή που ζωγραφίζει το συγκεκριμένο έργο. Είναι η κόρη με το ανεξάρτητο πνεύμα σε μια φιλελεύθερη οικογένεια της μεσαίας τάξης, είναι το κορίτσι που ανακαλύπτει στα 11 του πόσο αγαπάει τον χορό, είναι η έφηβη που ερωτεύεται ένα αγόρι αλλά και τη φύση όπως και την ομορφιά και τη δύναμη των λέξεων. Είναι σήμερα 74 χρόνων και κανείς δεν μπορεί να της πει ότι πρόδωσε τον νεανικό της εαυτό όπως τον αποτύπωνε σε αυτόν τον πίνακα. Το αντίθετο μάλιστα, γιατί του έμεινε ακλόνητα πιστή ακόμα και όταν κανείς δεν έδινε μεγάλη σημασία στις δημιουργικές της ανησυχίες, την αγάπη της και την αγωνία της για την ανεπανόρθωτη καταστροφή του περιβάλλοντος όπως και των αρχαίων πολιτισμών που στέκονταν εμπόδιο στις αποικιοκρατικές επιδιώξεις επέκτασης και πλουτισμού. Αυτή η εύθραυστη γυναίκα με τη μακριά πλεγμένη κοτσίδα και τα ρούχα που παραπέμπουν στον ενδυματολογικό κώδικα των ιθαγενών των Ανδεων ήταν για περισσότερο από σαράντα χρόνια άγνωστη στο ευρύ κοινό, της γενέτειράς της Χιλής αλλά και της θετής πατρίδας της Νέας Υόρκης, όπου αναγνωριζόταν κυρίως ως ποιήτρια, και δούλευε ήσυχα την τέχνη της δίχως κανείς ουσιαστικά να ενδιαφέρεται. Ενα σύνολο από έργα εφήμερα, φτιαγμένα με τα υλικά που αποβάλλει η φύση ή ο άνθρωπος και είναι προορισμένα να χαθούν, να εξαφανιστούν όπως είναι η μοίρα κάθε οργανικής ύλης. Αλλωστε «We are made of throwaways, and we will be thrown away» ή αλλιώς «είμαστε κοσμικά απορρίμματα». Να όμως που εφέτος της απονεμήθηκε ο Χρυσός Λέοντας στην 59η Μπιενάλε Βενετίας για το σύνολο του έργου της, από κοινού με τη Γερμανίδα Καταρίνα Φριτς, ενώ το Μουσείο Γκουγκενχάιμ στη Νέα Υόρκη διοργάνωσε μια μεγάλη αναδρομική έκθεσή της, τη «Cecilia Vicuña: Spin Spin Triangulene» στη Νέα Υόρκη (έως τις 5/9).
Στη Βικούνια έχει ανατεθεί και η προσεχής εγκατάσταση στο Turbine Hall της Tate Modern στο πλαίσιο του περιώνυμου Hyundai Commission για το 2022, η οποία θα αποκαλυφθεί τον προσεχή Οκτώβριο στο Λονδίνο (και θα είναι επισκέψιμη από τις 11/10/22 έως τις 16/4/23). Στο μεταξύ, η γκαλερί Lehmann Maupin στη Νέα Υόρκη είχε ανακοινώσει ότι θα την εκπροσωπεί από το 2018. Εδώ στην Ελλάδα και στην Αθήνα συγκεκριμένα, μπορούμε να λέμε ότι είδαμε δουλειά της προτού το ενδιαφέρον γι’ αυτήν αναθερμανθεί τόσο έντονα, εν προκειμένω στο πλαίσιο της documenta14 το 2017, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ανταμ Σίμτσικ. Της Βικούνια ήταν το πιο εντυπωσιακό έργο από αυτά που εκτέθηκαν στο ΕΜΣΤ γιατί όποιος είδε το «Quipu Womb (The Story of the Red Thread, Athens)» είναι αδύνατον να το έχει ξεχάσει. Ηταν ένα από τα τρισδιάστατα ποιήματα «quipoems» της (quipu+poem), εμπνευσμένα από τα «quipu», μια μορφή υποτυπώδους ύφανσης που χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα οι λαοί των Ανδεων, μάλλον ως μέσο καταγραφής μνήμης, ως ένα είδος προκολομβιανής «γραφής». Τα quipu καταστρέφονταν συστηματικά από τους Ισπανούς αποικιοκράτες τον 16ο αιώνα γιατί τους τρόμαζε η αδυναμία αναγνώρισης ή αποκωδικοποίησης της χρήσης τους, ενώ είχαν απαγορευτεί και από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Το έργο της Βικούνια στην Αθήνα ήταν ένα τεράστιο, «μαλακό» γλυπτό με μεγάλες κλωστές και κόμπους ακατέργαστου μαλλιού βαμμένες σε ένα εντυπωσιακό άλικο χρώμα που κρέμονταν από την οροφή ως το πάτωμα καλύπτοντας μια απόσταση επτάμισι μέτρων περίπου. Ηταν η απόπειρά της να συνδέσει μυθολογίες των Ανδεων με εκείνες της αρχαίας Ελλάδας, με ομφάλιο λώρο μεταξύ τους τον συμβολισμό της εμμηνόρροιας. Η Βικούνια ήταν η επιλογή του επιμελητή Ντίτερ Ρολστράτε από το πολυπληθές επιμελητικό team της documenta14.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
