Η Savile Row, στο Μέιφερ του κεντρικού Λονδίνου, είναι ένας μικρός δρόμος με μεγάλη ιστορία. Ιστορία γραμμένη με εκατοντάδες τόπια ακριβού υφάσματος και με ξενύχτια δεκαετιών ή μάλλον αιώνων πάνω από πλεκτικές μηχανές και ραπτομηχανές που δουλεύουν με θόρυβο και από καλοκομμένα πατρόν, το στυλ των οποίων άλλαζε κατά εποχή αλλά που όλα είχαν (και έχουν) την ίδια ιερή αποστολή: Να ντύσουν με κομψότητα και κλασικό στυλ τον ανδρικό πληθυσμό όχι μόνο του Λονδίνου, αλλά ολόκληρης της υφηλίου. Γιατί η φήμη της Savile Row ως προορισμού όπου άνθησε η υψηλή ραπτική για κυρίους και που δημιουργήθηκαν τα ωραιότερα κοστούμια στην ιστορία του είδους, έχει ξεπεράσει τα σύνορα του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκεί, από το 1800 μέχρι και σήμερα, οι εμπειρότεροι και οι πιο επιδέξιοι ράφτες και οι πιο διακεκριμένοι σχεδιαστές εξακολουθούν να υπογράφουν το καλό ρούχο και να ντύνουν με τα ακριβά κασμίρια, τα μετάξια, αλλά και τα μάλλινα, τα βαμβακερά και τα λινά υφάσματά τους σύγχρονους άνδρες που ακόμα και τώρα, την εποχή που το σπορ ντύσιμο έχει υιοθετηθεί από τους περισσότερους, επιμένουν να ντύνονται με κλασικές, sur mesure δημιουργίες. Εστω να κάνουν αυτό που παραδοσιακά χαρακτηρίζεται «το σωστό ντύσιμο ανάλογα με την περίσταση».
Τα αυτοκίνητα που βλέπουμε συχνά παρκαρισμένα έξω από τα καταστήματα της Savile Row είναι ενδεικτικά της οικονομικής επιφάνειας των πελατών.
Και ύστερα ήρθαν οι ράφτες…
Στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται η Savile Row, τα πολύ παλιά χρόνια υπήρχε το συγκρότημα κατοικιών Μπέρλινγκτον, το οποίο ανήκε σε οικογένεια βρετανών ευγενών. Ο δρόμος που χαράχτηκε μέσα ουσιαστικά στην ιδιοκτησία στις αρχές της δεκαετίας του 1730, οπότε το συγκρότημα έγινε μέρος της πόλης, πήρε το όνομα της συζύγου τού Ρίτσαρντ Μπόιλ, κόμη του Μπέρλινγκτον, της λαίδης Ντόροθι Σάβιλ. Εκεί εγκαταστάθηκαν αρχικά στρατιωτικοί με τις οικογένειές τους, μέχρι που, γύρω στα 1800, έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτοι ράφτες. Ο ένας έφερε τον άλλον και άρχισαν να στήνουν δίπλα-δίπλα τα μαγαζάκια τους και να προμηθεύουν τους κομψούς κυρίους της εποχής με τα κατά παραγγελίαν (bespoke) κοστούμια τους, δηλαδή κοστούμια που ήταν κομμένα και ραμμένα πάνω στον κάθε πελάτη. Το 1846 ο οίκος ενός από τους πιο ταλαντούχους δημιουργούς ανδρικών κοστουμιών, του (ειδικευμένου και στη στρατιωτική ραπτική) Τζέιμς Πουλ, μεταφέρθηκε αμέσως μετά τον θάνατο του ιδρυτή του από τη Ρίτζεντ Στριτ, όπου στεγαζόταν μέχρι τότε, στη Savile Row. O Χένρι Πουλ, γιος του Τζέιμς, συνέχισε με επιτυχία το έργο του πατέρα του, ανεβάζοντας τον ανταγωνισμό με την αριστοτεχνική δουλειά της επιχείρησής του. Μιας επιχείρησης που έγινε διάσημη μεταξύ άλλων για τη δημιουργία του βραδινού κοστουμιού και η οποία στη μακρά ιστορία της έντυσε τον βασιλιά Εδουάρδο Ζ΄, τον Τσαρλς Ντίκενς, τον τσάρο Αλέξανδρο Β΄ της Ρωσίας, τον δόκτορα Ντέιβιντ Λίβινγκστον, τον βασιλιά Ουμβέρτο Α΄ της Ιταλίας, τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, τον Ζαν Κοκτό, τον αυτοκράτορα Χιροχίτο της Ιαπωνίας, τον Ρόμπερτ Μίτσαμ και πολλές ακόμα διασημότητες. Ο Χένρι Πουλ θεωρείται η ιδρυτική φυσιογνωμία της Savile Row, ενός δραστήριου μικρόκοσμου που αναπτύχθηκε στον ιστορικό λονδρέζικο δρόμο και που αφιερώθηκε στο καλό ανδρικό ντύσιμο.
Ιστορικοί οίκοι, διάσηµη πελατεία
Τον διαδέχθηκε, μετά τον θάνατό του, το 1876, ο εξάδελφός του Σάμιουελ Κάντεϊ, με τη Henry Poole & Co να ανοίγει παραρτήματα στο Παρίσι, στη Βιέννη και στο Βερολίνο και να αναδεικνύεται στη μεγαλύτερη εκείνη την εποχή επιχείρηση ραπτικής ανδρικών κοστουμιών στον κόσμο, η οποία απασχολούσε περισσότερους από 300 ράφτες. Το 1961, κατά την εκ βάθρων ανάπλαση της περιοχής, η εταιρεία μετακόμισε σε νέα κτίρια, όμως το 1982 επέστρεψε εκεί όπου ξεκίνησε να γράφει ιστορία. Η Henry Poole & Co σήμερα στεγάζεται στο νούμερο 15 της Savile Row και δέχεται τους επώνυμους πελάτες της με ραντεβού για να τους ετοιμάσει, όπως τότε, όπως πάντα, κοστούμια κομμένα και ραμμένα αποκλειστικά στα μέτρα τους. Για όσους δεν μπορούν να ταξιδέψουν ως το Λονδίνο υπάρχει και το διαδικτυακό κατάστημά της με διάφορα είδη, όπως γραβάτες, μανικετόκουμπα, πορτοφόλια, ομπρέλες, ακόμα και μάσκες για την COVID-19. Αλλη μεγάλη επιχείρηση ραπτικής ειδικευμένη στο ανδρικό κοστούμι που λειτούργησε στον ιστορικό δρόμο είναι και η Savile Row Company, την οποία ίδρυσε το 1938 ο Τζέρι Ντόλτις. Οι εγκαταστάσεις της καταστράφηκαν ολοσχερώς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως ο δυναμικός Ντόλτις είχε το κουράγιο να ξεκινήσει από την αρχή και να την κάνει πάλι μεγάλη. Μέχρι προσφάτως η Savile Row Company στεγαζόταν στο νούμερο 40 της Savile Row. Επικεφαλής της είναι ο γιος του ιδρυτή της, Τζέφρι Ντόλτις, και η κόρη του Λι-Αν. Η Gieves & Hawkes που στεγάζεται στο νούμερο 1 της Savile Row έχει επίσης μακρά ιστορία καθώς ιδρύθηκε το 1771 για να ντύνει τους άνδρες του Βρετανικού Στρατού και του Βασιλικού Ναυτικού. Στα χρόνια που ήρθαν η εταιρεία έντυσε επανειλημμένα και τη βρετανική βασιλική οικογένεια. Προσφάτως αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Το 1919 στο νούμερο 11 της Savile Row μεταφέρθηκε η εταιρεία Huntsman για να γράψει με τη σειρά της τη δική της ιστορία και να ντύσει με τα κοστούμια της εκτός από τον Σέσιλ Μπίτον, τον Ρόναλντ Ρίγκαν, τον Λόρενς Ολίβιε, τον Κλαρκ Γκέιμπλ (και στην ταινία του Τζον Φορντ «Μογκάμπο» του 1953), τον Ρεξ Χάρισον και τον Γκρέγκορι Πεκ, τη Μαρλένε Ντίτριχ και την Κάθριν Χέπμπορν.
Οι Beatles και το «New Bespoke Movement»
Η Hardy Amies London Limited το 1945 μετακόμισε στο νούμερο 14 της Savile Row και λειτούργησε εκεί ως το 2019 σχεδιάζοντας επίσης ρούχα για άνδρες αλλά και για γυναίκες. Είναι η πρώτη εταιρεία που οργάνωσε πασαρέλα με ανδρικά ready-to-wear κοστούμια, στο ξενοδοχείο Ritz του Λονδίνου, το 1961. Οι Nutter’s of Savile Row, του κορυφαίου βρετανού ράφτη Τόμι Νάτερ, άνοιξαν στον ιστορικό δρόμο το 1969, την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, για να φέρουν επανάσταση στην ανδρική μόδα και για να κάνουν πελάτες τους σταρ όπως ο Μικ Τζάγκερ, ο Ελτον Τζον, ο Αντριου Λόιντ Γουέμπερ και οι Beatles. Οι οποίοι Beatles στην περίφημη φωτογραφία που διασχίζουν την Abbey Road φορούν κοστούμια της φίρμας. Επιπλέον, σε μια ταράτσα της Savile Row, την ταράτσα των γραφείων της Apple Corps, έκαναν στις 10 Ιανουαρίου 1969 την τελευταία live εμφάνισή τους. Για να σταματήσουν έπειτα από επέμβαση της Aστυνομίας, κατηγορούμενοι για διατάραξη της κοινής ησυχίας.
Το 1981, πάντα στη Savile Row, ο Ρόι Τσίτλμπορο και ο Τζόζεφ Μόργκαν, δύο από τους ιδρυτές της Nutter’s of Savile Row, ίδρυσαν μία ακόμα εταιρεία ανδρικού ντυσίματος, την Chittleborough & Morgan, η οποία ράβει πάντα ρούχα κατά παραγγελία. Ο Τίμοθι Eβερεστ, ένας από τους διασημότερους ράφτες της Βρετανίας, ο οποίος έχει ντύσει μεταξύ άλλων τον Τομ Κρουζ, τον Ντάνιελ Κρεγκ και τον Ντέιβιντ Κάμερον, ξεκίνησε την καριέρα του ως μαθητευόμενος ράφτης στον ιστορικό δρόμο. Ο Eβερεστ, μαζί με τους Οζγουολντ Μπόατενγκ (που σχεδίασε τις στολές της British Airways και που άνοιξε τη δική του επιχείρηση στη Savile Row το 1995) και τον Ρίτσαρντ Τζέιμς (της Richard James με έδρα, πάλι, τη Savile Row), έγιναν οι πρωτεργάτες του «New Bespoke Movement». Πρόκειται για ένα κίνημα για τον εκσυγχρονισμό του παλιού κοστουμιού (με την παράλληλη όμως χρήση των τεχνικών που χρησιμοποιούσαν οι παλαιοί ράφτες) και για τη δημιουργία ρούχων νέας αισθητικής για τον άνδρα που έχει μια πιο μοντέρνα αντίληψη για την εμφάνισή του. Οι τρεις σχεδιαστές φωτογραφήθηκαν το 1997 για το «Vanity Fair» και χαρακτηρίστηκαν ως «η νέα γενιά της Savile Row», επιβεβαιώνοντας πως αν ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία, η ιστορία αυτή συνεχίζεται. Συνεχίζεται με στιγμές δημιουργίας αλλά και με στιγμές έντασης: Το 2012, ομάδα καλοντυμένων Λονδρέζων διαδήλωσε διαμαρτυρόμενη για την εγκατάσταση που επίκειτο τότε στη Savile Row της αμερικανικής φίρμας Abercrombie & Fitch, βροντοφωνάζοντας «ζήτω τα κλασικά κοστούμια, κάτω τα trendy μπλουζάκια!». Και επιμένοντας πως το ανδρικό κοστούμι, αιώνες από τότε που πρωτοφορέθηκε (πιθανώς στα μέσα του 17ου αιώνα, στην αυλή του βασιλιά Καρόλου Β΄ της Αγγλίας), παραμένει το απόλυτο σήμα κατατεθέν της αριστοκρατικής/επιμελημένης ανδρικής εμφάνισης. Και πως η Savile Row είναι πάντα η έδρα, το απόλυτο κέντρο του καλού και πολυτελούς ανδρικού ντυσίματος.
