Εμφανίζεται στην ώρα του – βρετανική ακρίβεια – και το πρώτο πράγμα που παρατηρώ είναι το ύψος του. Ο Ρούπερτ Εβερετ είναι πολύ ψηλότερος απ’ όσο περίμενα, κοντά στο 1,90. Ντυμένος πολύ απλά, αλλά με φροντίδα (πουκάμισο ριχτό έξω από τζιν παντελόνι, πουλόβερ, μπουφάν), φοράει γυαλιά με φίνο κοκάλινο σκελετό. Τα μαλλιά του ελαφρώς γκριζαρισμένα πια, όμως τίποτε αλλοιωμένο από τη γνώριμή του γοητεία, παρότι ο Εβερετ κοντεύει να πατήσει τα 60.
Βρισκόμαστε στο Galaxy του Hilton, εκεί όπου ο βρετανός ηθοποιός και πλέον και σκηνοθέτης θα μου μιλήσει για τη δημιουργία της τελευταίας ταινίας του «Ευτυχισμένος Οσκαρ» – «The Happy Prince» ο πρωτότυπος τίτλος της, δανεικός από το παραμύθι «Ο Ευτυχισμένος πρίγκιπας» του ιρλανδού συγγραφέα Οσκαρ Ουάιλντ, τον οποίο στο φιλμ υποδύεται ο ίδιος. Δέχεται με χαρά το δώρο που του κάνω, μια παλιά ελληνική έκδοση του «Φαντάσματος του Κάντερβιλ» του Ουάιλντ, μου ζητεί να του κάνω μια αφιέρωση και του ζητώ να κάνει το ίδιο στο σενάριο της ταινίας «Ξένοι στη Βενετία» που έχω φέρει μαζί μου. Είναι σενάριο του Χάρολντ Πίντερ για μια από τις πιο υποτιμημένες ταινίες του Ρούπερτ Εβερετ, ο οποίος στην Ελλάδα είναι κυρίως γνωστός από τον ρόλο του γκέι φίλου της Τζούλια Ρόμπερτς που υποδύθηκε τόσο φίνα στον «Γάμο του καλύτερού μου φίλου».
Λίγο προτού η κουβέντα μας ξεκινήσει (αν και στην πραγματικότητα έχει ήδη ξεκινήσει), του δείχνω το BHMAgazino της Κυριακής 25 Νοεμβρίου, μία ημέρα πριν από την κυκλοφορία του, ώστε να έχει υπόψη του το έντυπο στο οποίο η συζήτησή μας θα τυπωθεί. Θα περίμενα να είναι τυπικά ευγενής απέναντι στο έντυπο, όμως ο Ρούπερτ Εβερετ είναι κάτι παραπάνω. Το κοιτάζει εντυπωσιασμένος και με όρεξη, κάνει ερωτήσεις για αυτό και τα θέματά του. Με ρωτά αν η αυτοβιογραφία του Κώστα Γαβρά είναι καλό ανάγνωσμα.
Μένει πολλή ώρα στο θέμα της Σμύρνης, με ρωτά για τη σημερινή εικόνα της, θαυμάζει τα κτίρια που βλέπει στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του άρθρου. «Ολα αυτά έφυγαν πια, ε;» λέει για τα κτίρια. Είναι ενημερωμένος για την κοινότητα των Σμυρναίων στην Αθήνα. «Μαθαίνω ότι η κοινότητα της Σμύρνης έχει ισχυρές βάσεις, ότι οι απόγονοι των θυμάτων της καταστροφής είναι πολύ δεμένοι μεταξύ τους και το βρίσκω πραγματικά θαυμάσιο» λέει ενώ σηκώνεται για να βγάλει το μπουφάν του. «Εκπληκτικό, για την ακρίβεια, ιδιαίτερα για τις μέρες μας, πολύ σπάνιο».
Τα παραμύθια της μαμάς
Ο Ρούπερτ Εβερετ ανακάλυψε τον Οσκαρ Ουάιλντ από μικρός ως ακροατής των παραμυθιών του συγγραφέα. «Μου τα διάβαζε η μητέρα μου για να με πάρει ο ύπνος και γι’ αυτό επέλεξα τον «Ευτυχισμένο πρίγκιπα» ως τίτλο της ιστορίας μου. Ημουν έξι-επτά, πολύ μικρός». Οταν μεγάλωσε δεν ήταν τόσο το ανάγνωσμα των κειμένων του Ουάιλντ που τον εντυπωσίασε, όσο η γκέι σκηνή του Λονδίνου στα μέσα της δεκαετίας του 1970, την εποχή που ο Εβερετ μετοίκησε στη βρετανική πρωτεύουσα. «Η ομοφυλοφιλία ήταν νόμιμη μόλις τα τελευταία οκτώ χρόνια όταν πήγα στο Λονδίνο το 1975» είπε. «Ο νόμος είχε αλλάξει το 1967. Ολοι ήξεραν το όνομα του Οσκαρ Ουάιλντ σε εκείνη την γκέι σκηνή. Κατά μία έννοια, περπατούσαμε νομίμως πάνω στα χνάρια που εκείνος είχε αφήσει. Ωστόσο, η Αστυνομία εξακολουθούσε να κρύβεται πίσω από τον νόμο που ούτως ή άλλως ήταν αμφιλεγόμενος. Η δημόσια έκθεση της ομοφυλοφιλίας δεν ήταν ακόμη νόμιμη ενώ η προσωπική ήταν. Επομένως μπαρ και κέντρα ομοφυλοφίλων δέχονταν επιδρομές από τις Αρχές και οι άνθρωποι φυλακίζονταν».
Για τον Εβερετ είναι αισιόδοξο που από τότε τα πράγματα έχουν αλλάξει, όμως και πάλι «στα τρία τέταρτα του πλανήτη η κατάσταση παραμένει η ίδια». Κάνει συγκεκριμένες αναφορές: Ρωσία, Ουγκάντα, Τζαμάικα, Μέση Ανατολή. «Σε όλες αυτές τις χώρες το να είσαι ομοφυλόφιλος ή transgender ή λεσβία είναι μια εμπειρία ζωής και θανάτου. Ακόμη και σε χώρες της Ευρώπης όπως η Βουλγαρία, η Πολωνία, ακόμη και η Ιταλία, νιώθεις ότι τα πράγματα ενώ έχουν μεν αλλάξει οδηγούνται προς τις λάθος κατευθύνσεις κρίνοντας από τον λαϊκισμό της Ακροδεξιάς που κυματίζει πάνω από τη Γηραιά Ηπειρο. Είναι εμφανές ότι παρά τις τεράστιες αλλαγές προς το καλύτερο που έχουν μεσολαβήσει στη ζωή μας τα τελευταία 150 χρόνια, η σεξουαλικότητα παραμένει «θέμα» εξαιτίας των γελοίων θρησκειών. Εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού το οποίο, όποτε νιώθουμε ανασφαλείς μέσα στον πολιτισμό μας γενικότερα, μάς ωθεί να γινόμαστε εσωστρεφείς και κριτές των πάντων, δικτατορικοί».
Ο ίδιος ο Εβερετ, εξάλλου, έχει υπάρξει θύμα αυτής της κατάστασης. Το 1989 παραδέχθηκε ανοιχτά την ομοφυλοφιλία, γεγονός που κατά πολλούς έβλαψε την καριέρα του. Κατά μία έννοια, όχι απλώς διακρίνει παραλληλισμούς με τον Οσκαρ Ουάιλντ αλλά, όπως λέει, «ο Ουάιλντ είναι ο Χριστός μου. Καλύτερος από Χριστό μου. Ως μη τυπικός Καθολικός θεωρώ ότι ο Ιησούς Χριστός, η συνείδηση του Ιησού Χριστού, ορίζεται υπέροχα στον Οσκαρ Ουάιλντ. Ο Χριστός πρέσβευε αυτή την υπέροχη ιδέα του θείου και του ανθρώπινου μαζί, όμως οι χριστιανοί δεν του επέτρεψαν ποτέ να είναι ανθρώπινος. Ανθρώπινος σημαίνει ότι έχει όλα τα προβλήματα των ανθρώπων: την αλαζονεία, το Εγώ, την απληστία. Ο Οσκαρ τα είχε όλα αυτά».
Η εμμονή της μνήμης
Ενα από τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία στον «Ευτυχισμένο πρίγκιπα» είναι το πώς ο σκηνοθέτης χειρίζεται το ζήτημα της μνήμης. Σε μια περίοδο απόλυτης παρακμής, ο Οσκαρ Ουάιλντ θυμάται και αναζητεί τις ένδοξες μέρες της ζωής του, δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτές, τον καταπνίγουν. Πόσο ρόλο όμως παίζει η μνήμη στον ίδιο τον Εβερετ; «Η μνήμη είναι η πιο υπέροχη αλλά συγχρόνως η πιο επικίνδυνη πλευρά του ανθρώπινου εγκεφάλου» απαντά. «Γιατί η μνήμη, στ’ αλήθεια, είναι αυτό που είμαστε».
Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης ανατρέχει αμέσως στο παρελθόν και θυμάται την εποχή που μαζί με τον Οσκαρ Ουάιλντ ανακάλυπτε και τον Προυστ και τις δικές του μνήμες ή τις ταινίες του Σέρτζιο Λεόνε οι οποίες είναι αποτέλεσμα κινηματογραφικής μνήμης. «Γι’ αυτό και με τη δική μου ταινία δεν θέλησα να κάνω μια συνηθισμένη βιογραφία του Ουάιλντ αλλά μία που να στηρίζεται στη μνήμη του ή τουλάχιστον στο πώς εγώ την εκλαμβάνω. Εξάλλου, ανέκαθεν λάτρευα την εικόνα του κρεβατιού πάνω στο οποίο κάποιος πεθαίνει. Το δωμάτιο του θανάτου. Με γοητεύει τρομερά! Πού πέθανε ο Ποτέμκιν, πού πέθαναν τόσοι άνθρωποι. Και το κρεβάτι στο οποίο πέθανε ο Ουάιλντ ήταν πραγματικά υπέροχο. Μέσα σε ένα μικρό μουχλιασμένο ξενοδοχείο, με στραπατσαρισμένη ταπετσαρία, με μια παρέα φίλων δίπλα του και με το μυαλό του να κάνει πιρουέτες στο παρελθόν».
Ο Εβερετ εξομολογείται ότι η πραγματική έμπνευση της ταινίας οφείλεται στον θάνατο του πατέρα του, ο οποίος υπήρξε στρατιωτικός. «Καθώς τον έβλεπα να φθίνει, και ήμουν πολύ κοντά του, πρόσεξα ότι το μυαλό πέφτει κατακόρυφα, σχεδόν σαν από το χείλος του γκρεμού. Το αντίκριζα μπροστά μου κάθε ημέρα, όλες τις τελευταίες ημέρες του. Και πέφτοντας, το μυαλό διαλύεται σε φυσαλίδες μνήμης, οπότε ξαφνικά ο άνθρωπος που είναι δίπλα σου βρίσκεται κάπου αλλού. Σου μιλάει για άσχετα πράγματα, για θραύσματα μνήμης, π.χ. κάτι για τον Πόλεμο. Και μετά επανέρχεται. Αυτή ήταν η αρχική ιδέα μου για την ταινία. Ενα νεκροκρέβατο στο οποίο ο μελλοθάνατος βυθίζεται μαζί με τη μνήμη του».
INFO
Η ταινία «Ευτυχισμένος Oσκαρ» προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Filmtrade.
